Một số cổ vật thoạt đầu trông bình thường nhưng hóa ra lại là bảo vật hiếm có trên đời với giá trị rất lớn.
Bảo vật có tên gọi là Hề Giáp bàn (hay chiếc khay Hề Giáp) chính là một minh chứng. Đây là một chiếc khay bằng đồng được chế tác vào năm 823 TCN, dưới thời Tây Chu (1046 TCN – 771 TCN). Theo các chuyên gia khảo cổ, chiếc khay này cao 11,7 cm, rộng tới 47 cm, với tay cầm ở hai bên. Đặc biệt, trên khay có khắc hơn 130 chữ để lưu lại một sự kiện lịch sử nổi tiếng vào thời nhà Tây Chu.
Trên chiếc khay bằng đồng này có khắc 133 chữ với nội dung liên quan đến thời Tây Chu. Ảnh: Chinadaily
Chiếc khay Hề Giáp được đặt theo tên của Doãn Cát Phủ, vị quốc công của nước Doãn, một nước chư hầu của nhà Tây Chu. Ông cũng chính là người có công lớn trong việc sưu tập Kinh Thi, một bộ sưu tập thơ ca đầu tiên của Trung Quốc. Chiếc khay cổ này được khai quật dưới thời nhà Tống (960 – 1279) và sau đó trở thành quốc bảo dưới thời Nam Tống (1127 – 1279). Tuy nhiên, cổ vật này sau đó lại lưu lạc trong dân gian.
Ban đầu, khay Hề Giáp trông rất giống một chiếc chảo rán. Ảnh: Chinadaily
Vào những năm đầu của triều đại nhà Nguyên, khay Hề Giáp lại tình cờ rơi vào tay của một cặp vợ chồng thường dân. Ban đầu, hai người nhìn cổ vật này trông giống như cái chảo nên đã bỏ phần chân của nó. Do đó, phần chính của khay được coi như là chảo để làm bánh. May mắn có một vị quan tên là Lý Thuận Phu đã phát hiện ra sự việc và nhanh chóng giải cứu báu vật hiếm có này.
Tuy nhiên, sau đó, một lần nữa chiếc khay Hề Giáp bàn lại một lần nữa lưu lạc trong dân gian. Người cuối cùng sưu tập được bảo vật này là ông Trần Giới Kỳ, sống vào cuối triều đại nhà thanh và đầu thời Trung Hoa Dân Quốc. Tuy nhiên, sau đó không rõ tung tích của chiếc khay Hề Giáp ở đâu. Chính vì đây là một bảo vật có giá trị văn hóa và lịch sử rất lớn nên thực tế có không ít đồ nhái tương tự xuất hiện ở Nhật Bản, Hồng Kông (Trung Quốc) và các nơi khác.
Có lẽ đây cũng là lý do khiến một chàng trai họ Đỗ mua khay Hề Giáp ở Mỹ với giá chỉ 300 USD và bị phần lớn mọi người đánh giá là hàng nhái.
Sau khi kiểm tra, chiếc khay đồng được chàng trai họ Đỗ mua với giá 300 USD ở Mỹ lại là hàng thật. Đây là bảo vật được làm từ thời nhà Tây Chu. Ảnh: Chinadaily
Mặc dù không biết vì sao chiếc khay Hề Giáp lại có thể lưu lạc đến nước Mỹ xa xôi, nhưng các chuyên gia đã nhanh chóng xác minh cổ vật này.
Cụ thể, đến năm 2014, ông Viên Chính Hồng, một chuyên gia Di sản văn hóa phi vật thể tại thành phố Thập Yển (tỉnh Hồ Bắc), người có nghiên cứu về Doãn Cát Phủ và một vài chuyên gia khác đã lên tiếng xác nhận rằng khay Hề Giáp mà anh Đỗ mua với giá 300 USD chính là hàng thật.
Cụ thể, sau khi tiến hành so sánh và thẩm định, các chuyên gia đều đi đến một kết luận rằng, bất kể hình dạng, chữ khắc hay độ mòn của chiếc khay Hề Giáp đều tương ứng với những ghi chép trước đó trong lịch sử. Hơn nữa, nội dung chữ khắc trên khay cổ cũng có liên quan tới việc phong thưởng, phong vương vào thời Tây Chu. Điều đáng tiếc nhất là chiếc khay này đã bị mất chân.
Bảo vật được bán với giá hơn nửa tấn vàng
Một nhà sưu tầm đồ cổ đã mua chiếc khay Hề Giáp gần 3.000 năm với giá hơn 27 triệu USD. Ảnh: Chinadaily
Đến ngày 15/7/2017, tại một phiên đấu giá được tổ chức tại thành phố Hàng Châu, thuộc tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), chiếc khay Hề Giáp được bán với giá lên tới 27,3 triệu USD, tương đương với khoảng 0,6 tấn vàng vào thời điểm đó. Chiếc khay có niên đại gần 3.000 năm đã thuộc về một nhà sưu tầm giấu tên và trở thành một trong những cổ vật được bán đấu giá cao nhất tại Trung Quốc.
Các nhà sử học thậm chí còn đánh giá khay Hề Giáp có giá trị ngang với đỉnh Mao Công, một bảo vật bằng đồng thời Tây Chu có chữ khắc dài nhất thế giới.
