Đúng như dự đoán, Đại sứ Mỹ tại EU Gordon Sondland đã có những tiết lộ gây sốc tại phiên điều trần công khai trước Quốc hội, phục vụ cuộc điều tra luận tội Tổng thống Donald Trump về bê bối Ukraina.
Trong bài phát biểu mở đầu phiên điều trần kéo dài nhiều tiếng đồng hồ trước các nhà điều tra thuộc cả hai đảng tại Quốc hội hôm 20/11, Đại sứ Sondland thừa nhận, ông đã làm theo các chỉ đạo của Tổng thống Trump để gây áp lực cho Ukraina điều tra cha con cựu Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden, người dự kiến là đối thủ của ông Trump trong cuộc đua tái cử năm 2020.
Ông Sondland nhấn mạnh, mặc dù là đại sứ Mỹ tại EU và Ukraina không phải thành viên của Liên minh châu Âu nhưng công việc của ông bao gồm cả giải quyết các vấn đề về Ukraina cùng với các đồng nghiệp khác. Ông Sondland tiết lộ đã nhận các chỉ đạo về Ukraina từ Rudy Giuliani, luật sư riêng của lãnh đạo Nhà Trắng.
"Chúng tôi không muốn làm việc với ông Giuliani. Nói một cách đơn giản, chúng tôi phải chơi lá bài được chia tới tay. Tất cả chúng tôi đều hiểu rằng, nếu chúng tôi từ chối làm việc với ông Giuliani, chúng tôi sẽ mất một cơ hội quan trọng để củng cố mối quan hệ giữa Mỹ và Ukraina. Vì vậy, chúng tôi đã làm theo các lệnh của tổng thống", ông Sondland giải thích.
Theo ông Sondland, luật sư Giuliani mong muốn có một tuyên bố công khai từ Tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky về việc xúc tiến điều tra "các vấn đề tham nhũng". Trong đó, ông Giuliani đề cập cụ thể đến tên Burisma, công ty khí đốt của Ukraina mà con trai ông Biden - Hunter Biden làm thành viên hội đồng quản trị, cũng như các vấn đề xung quanh cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2016.
Nhà ngoại giao hàng đầu của Mỹ tại EU sau đó xác nhận chuyện "có đi, có lại" khi Tổng thống Trump tìm kiếm một cuộc điều tra như điều kiện cho chuyến công du Nhà Trắng của người đồng cấp Ukraina Zelensky. Tuy nhiên, ông Sondland tuyên bố chưa bao giờ trực tiếp nghe thấy tổng thống nói viện trợ quân sự sẽ được cấp phát cho Ukraina để đổi lấy cuộc điều tra như vậy của Kiev.
Ông Sondland cũng nêu rõ, khi nghe các tin đồn về việc Washington đóng băng viện trợ quân sự cho Kiev, ông đã gọi điện cho lãnh đạo Nhà Trắng để hỏi. Theo ông, Tổng thống Trump đáp rằng ông "không muốn thứ gì và cũng không có chuyện có đi, có lại nào cả" với Ukraina. "Hãy bảo ông Zelensky làm việc đúng đắn" là những gì ông Trump đã nói với đại sứ của mình.
Ông Sondland quả quyết, bản thân "phản đối quyết liệt" việc trì hoãn viện trợ quân sự cho Ukraina và chưa bao giờ được thông báo lí do tại sao việc đó lại xảy ra. Song, ông tin điều này có liên quan đến việc Ukraina công bố các cuộc điều tra tham nhũng.
Nhà ngoại giao Mỹ cho biết thêm, ông sau đó đã nói với một trợ lý của Tổng thống Ukraina rằng: "Tôi tin việc khôi phục viện trợ Mỹ nhiều khả năng không xảy ra cho đến khi Ukraina có hành động nào đó về tuyên bố công khai mà chúng ta đã thảo luận nhiều tuần vừa qua".
Hơn thế nữa, ông Sondland khăng khăng đây không phải là kế hoạch bí mật như một số người chỉ trích ám chỉ. Đại sứ cho biết mọi việc minh bạch và được các cấp trên của ông "hoàn toàn ủng hộ". Cụ thể, các lãnh đạo của Bộ Ngoại giao, Hội đồng An ninh quốc gia và Nhà Trắng, bao gồm cả Ngoại trưởng Mike Pompeo đã được thông báo về chính sách với Ukraina và ông Sondland không thấy bất kỳ sự phản đối nào của các quan chức này.
Theo ông Sondland, ông thậm chí đã thảo luận về việc viện trợ quân sự bị trì hoãn với Phó Tổng thống Mike Pence trong một chuyến công du tới Warsaw, Ba Lan hồi tháng 9.
Tuy nhiên, sau phiên điều trần, Chánh văn phòng Phó Tổng thống đã phủ nhận việc ông Pence từng trao đổi với ông Sondland về việc "điều tra cha con Biden, Burisma hay các điều kiện để giải ngân viện trợ tài chính cho Ukraina căn cứ vào các cuộc điều tra". Tương tự, một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao cũng bác bỏ việc ông Sondland đã thảo luận những việc này với Ngoại trưởng Pompeo.
Ông Giuliani, luật sư riêng của Tổng thống Trump cũng phủ nhận các lời làm chứng của Đại sứ Sondland và nói "chưa từng gặp cũng như chẳng mấy khi gọi điện" cho nhà ngoại giao này.
Trong khi đó, phát biểu trước cánh báo chí ở bãi cỏ phía nam Nhà Trắng, Tổng thống Trump tái nhắc lại lời khai của Sondland. "Tôi chẳng muốn thứ gì từ Ukraina", ông Trump nhấn mạnh. Ông cũng nói với các phóng viên bản thân không biết rõ về ông Sondland nhưng nhà ngoại giao này "dường như là một người đàn ông tốt".
Thực tế, ông Sondland, một chủ khách sạn giàu có đã quyên tặng rất nhiều tiền cho chiến dịch vận động tranh cử tổng thống năm 2016 của ông Trump và được Washington bổ nhiệm làm đại sứ tại EU vào tháng 7/2018.