Sinh viên và người dân các quốc gia châu Phi hiện sinh sống tại thành phố Quảng Châu trong tuần đầu tháng 4 đã bị buộc phải xét nghiệm COVID-19 và cách ly 14 ngày mà không cần xem xét lịch sử đi lại của họ. Điều này bắt nguồn từ lo ngại “làn sóng thứ hai” của dịch COVID-19 tại Trung Quốc bắt nguồn từ người nước ngoài nhập cảnh.
Kênh CNN (Mỹ) cho biết nhiều công dân “Lục địa Đen” tại Quảng Châu bất đắc dĩ trở thành người vô gia cư khi các khách sạn từ chối cho họ thuê còn chủ nhà trọ đuổi họ ra ngoài.
Dư luận châu Phi đã bất bình trước hình ảnh cảnh sát Trung Quốc quá tay với người dân châu Phi, nhiều người phải ngủ trên đường hoặc bị khóa nhốt trong nhà.
Ngày 11/4, trang nhất của tạp chí hàng đầu Kenya có dòng tít “Người Kenya tại Trung Quốc: "Hãy cứu chúng tôi khỏi địa ngục”. Nhiều kênh truyền hình Uganda, Nam Phi và Nigeria cũng đăng tải về hành động đối xử "ngược đãi" người châu Phi tại Trung Quốc.
CNN cũng cho biết 25 tài khoản Twitter của các đại sứ quán hoặc lãnh sự quán Trung Quốc tại châu Phi, vốn thường đăng tải thông tin Bắc Kinh viện trợ các quốc gia châu Phi trong chống COVID-19 thời gian gần đây, lại im lặng về vấn đề người châu Phi tại Quảng Châu.
Diễn biến này được cho sẽ gây cản trở nỗ lực ngoại giao của Trung Quốc tại châu Phi. Trong những năm gần đây, các quốc gia châu Phi là đối tác ngoại giao và kinh tế hàng đầu của Bắc Kinh. Năm 2019, thương mại song phương giữa Trung Quốc và các quốc gia châu Phi là 208 tỷ USD. Hãng thông tấn AFP (Pháp) cho biết Trung Quốc đã đầu tư nhiều vào châu Phi trong hơn 20 năm qua và duy trì mối quan hệ tích cực với các quốc gia ở “Lục địa Đen”.
Ngày 12/4, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên (Zhao Lijian) bác bỏ cáo buộc nước này kỳ thị người nước ngoài.
“Trung Quốc vẫn đang đối mặt với rủi ro từ trường hợp mắc COVID-19 nhập khẩu và dịch bệnh tái bùng phát trong nước. Đặc biệt là khi dịch bệnh này đã lan ra khắp thế giới, những trường hợp nhập khẩu gây gia tăng áp lực. Tất cả người nước ngoài nên được đối xử công bằng. Chúng tôi phản đối việc phân biệt đối xử và chúng tôi không chấp nhận phân biệt kỳ thị”, ông Triệu Lập Kiên cho hay.
Dưới đây là video người châu Phi bị xét nghiệm bắt buộc (nguồn: CNN):
Nguồn: CNN
Xem video cảnh sát Trung Quốc mạnh tay bắt người châu Phi trên đường phố Quảng Châu (nguồn: CNN)
Theo CNN, các quốc gia châu Phi thường được coi là đối tác yếu thế hơn trong quan hệ song phương với Trung Quốc. Các quan chức Mỹ còn cảnh báo những nước châu Phi về bẫy nợ ngoại giao với Trung Quốc khi buộc phải trao ưu đãi đặc biệt đổi lại khoản vay.
Trong những ngày gần đây, chính phủ nhiều quốc gia châu Phi đã nhanh chóng lên tiếng yêu cầu Bắc Kinh đưa ra câu trả lời về cách đối xử với công dân của họ. Ngày 11/4, nghị sĩ Nigeria Oloye Akin Alabi còn đăng lên mạng xã hội Twitter một đoạn video trong đó đại sứ Trung Quốc tại Nigeria Zhou Pingjian được yêu cầu xem video người châu Phi bị đối xử ngược đãi tại Trung Quốc.
Chính phủ Uganda và Ghana cũng triệu tập đại sứ Trung Quốc về cái gọi là “đối xử không nhân đạo”.
Cùng ngày 11/4, chủ tịch Ủy ban Liên minh châu Phi (AU) đăng trên mạng xã hội Twitter rằng ông đã mời đại sứ Trung Quốc tại AU đến bàn luận về cáo buộc phân biệt đối xử người châu Phi tại Trung Quốc. Ngày 11/4, AU bày tỏ “lo ngại sâu sắc” về tình hình và đề nghị Bắc Kinh có biện pháp khắc phục ngay lập tức. Mỹ trong khi đó coi đây là “tâm lý bài ngoại của chính quyền Trung Quốc với người châu Phi”.
Ngày 12/4, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên phản hồi rằng chính quyền tỉnh thành tại nước này sẽ chú ý tới lo ngại của một số quốc gia châu Phi và tìm cách cải thiện các biện pháp cách ly bao gồm cung cấp địa điểm cách ly tốt hơn cho người người nước ngoài được yêu cầu phải giám sát y tế.
Tuy nhiên, ông Triệu Lập Kiên chưa giải đáp rõ ràng về cáo buộc giới chức nước này áp dụng chính sách xét nghiệm và cách ly bắt buộc với mọi người dân châu Phi, ngay cả khi trong nhiều tháng gần đây họ chưa bước chân khỏi lãnh thổ Trung Quốc, chưa từng tiếp xúc với người mắc COVID-19 hoặc đã trải qua cách ly trong 2 tuần cũng như có bằng chứng xác thực họ không nhiễm virus SARS-CoV-2.
Hiện nay có khoảng 4.553 người châu Phi sống hợp pháp tại Quảng Châu. Ảnh: EPA
Cảnh sát Trung Quốc hôm 12/4 tuyên bố mọi người nước ngoài phải tuân theo luật của nước này và những người không trình thẻ căn cước khi cảnh sát yêu cầu sẽ phải chịu hình phạt. Điều này bắt nguồn từ nghi vấn nhiều người châu Phi quá hạn thị thực vẫn ở lại Quảng Châu. Trung Quốc cho biết có 4.553 người châu Phi sống hợp pháp tại thành phố này.
Cùng ngày, tờ Thời báo Hoàn Cầu đăng bài viết trong đó có nội dung “truyền thông phương Tây đang khiêu khích vấn đề giữa Trung Quốc và các quốc gia châu Phi bằng việc sử dụng hình ảnh được cho là đối xử phân biệt với người châu Phi tại Quảng Châu”.
Theo CNN, đến ngày 12/4, hầu hết người châu Phi “bơ vơ” tại Quảng Châu, phần lớn là thương nhân và sinh viên, đã tìm được nơi trú ngụ. Nhiều tình nguyện viên đã sử dụng ứng dụng nhắn tin WeChat để kết nối công dân châu Phi với chủ nhà trọ và khách sạn vẫn tiếp nhận người nước ngoài.
CEO của một công ty Kenya tại Bắc Kinh, Hannah Ryder cho biết vụ việc như hiện nay có ảnh hưởng lớn đến cách người dân châu Phi nhìn nhận Trung Quốc. Cô Hannah Ryder nói: “Nếu không được xử lý hợp tình, điều này có thể dẫn đến hậu quả lớn hơn việc người dân phải ngủ trên đường. Có thể dẫn đến hậu quả về quan hệ quốc tế, thương mại và ngoại giao. Trung Quốc là nước đầu tiên xử lý và hồi phục sau dịch COVID-19 do vậy thế giới có thể học hỏi từ Trung Quốc. Tôi hy vọng rằng về tâm lý bài ngoại liên quan đến virus, Trung Quốc có thể thể hiện sự tiên phong trong cách xử lý để thế giới học hỏi”.