Để hiểu rõ hơn, chúng tôi đã có buổi phỏng vấn với bà Trần Thị Vũ Loan - Chủ tịch UBND phường Lâm Viên - Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) về một số hoạt động bảo vệ môi trường .
Thời gian gần đây, phường Lâm Viên - Đà Lạt đã tổ chức chương trình “Đổi chất thải lấy quà tặng”, “Truyền thông giảm rác thải nhựa, thu gom chất thải nguy hại trên địa bàn” để khuyến khích người dân tham gia bảo vệ môi trường. Xin bà cho biết cụ thể về các chương trình này và kế hoạch duy trì hoặc mở rộng mô hình này như thế nào?
Trong thời gian qua, phường Lâm Viên - Đà Lạt (được sáp nhập từ 3 phường của TP Đà Lạt trước đây, có diện tích tự nhiên hơn 35km² và dân số trên 71.300 người) luôn xác định công tác bảo vệ môi trường là nhiệm vụ quan trọng, gắn với mục tiêu xây dựng đô thị văn minh, xanh – sạch – đẹp.
Phường Lâm Viên - Đà Lạt phát động chương trình bảo vệ môi trường.
Hưởng ứng phong trào “Ngày thứ Bảy vì môi trường sáng, xanh, sạch, đẹp” và chào mừng thành công Đại hội Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ I, mới đây, UBND phường phối hợp Ủy ban MTTQ Việt Nam phường tổ chức chương trình "Truyền thông giảm rác thải nhựa, thu gom chất thải nguy hại - đổi chất thải lấy quà tặng". Hoạt động nhằm khuyến khích người dân phân loại rác tại nguồn, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và thu gom rác thải nguy hại trong sinh hoạt, sản xuất.
Với mục tiêu đó, phường sẽ tiếp tục duy trì chương trình đổi bao gói thuốc bảo vệ thực vật sau sử dụng mỗi tháng hai lần đến hết tháng 12/2025, tại Hội trường Tổ dân phố Đa Thiện 2 và HTX Tân Tiến Đường quốc lộ 27C.
Bên cạnh đó, sẽ có nhiều hoạt động được tổ chức như ra quân vệ sinh môi trường và xử lý các điểm đen rác thải, khơi thông dòng chảy, phát quang và chăm sóc cảnh quan đô thị (duy trì định kỳ ít nhất 1 lần/tháng); tuyên truyền sâu rộng qua hệ thống loa phát thanh và nhóm Zalo của các tổ dân phố về phân loại rác tại nguồn (rác thực phẩm – rác tái chế – chất thải rắn khác); hướng dẫn thu gom bao gói thuốc bảo vệ thực vật, phế phẩm nông nghiệp để hạn chế xả thải ra kênh mương, ao hồ, ruộng đồng; thành lập Tổ tự quản bảo vệ môi trường.
Khi triển khai các hoạt động bảo vệ môi trường này, theo bà đâu là thách thức lớn nhất mà phường đang đối mặt?
Trong quá trình triển khai các hoạt động bảo vệ môi trường, đặc biệt là phân loại rác tại nguồn, trồng cây xanh và xử lý rác thải nông nghiệp, phường Lâm Viên - Đà Lạt đang đối mặt với 3 thách thức lớn nhất.
Người dân đổi rác lấy quà trên quốc lộ 27C.
Thứ nhất, thói quen và ý thức của một bộ phận người dân còn chậm thay đổi. Mặc dù đã được tuyên truyền nhiều lần, nhưng thói quen “để lẫn các loại rác thải” hoặc vứt rác bừa bãi vẫn còn tồn tại, nhất là tại khu dân cư đông, khu vực sản xuất nông nghiệp. Việc thay đổi thói quen sinh hoạt là quá trình dài hơi, cần kiên trì và bền bỉ.
Thứ hai, công tác thu gom, vận chuyển chất thải nông nghiệp còn gặp khó khăn. Một số loại rác thải nông nghiệp như bao gói thuốc bảo vệ thực vật, vỉ xốp, dây nilon… phát sinh phân tán ngoài đồng ruộng; trong khi đó, điểm thu gom chuyên dụng chưa nhiều, khối lượng rác lại nhỏ lẻ nên tốn nhân lực, thời gian và chi phí thu gom.
Thứ ba, hạ tầng và nguồn lực phục vụ công tác môi trường còn hạn chế. Một số tuyến đường, tổ dân phố vẫn thiếu thùng rác công cộng; tần suất thu gom có nơi chưa đáp ứng được thực tế; lực lượng hỗ trợ, đoàn thể, tình nguyện viên còn mỏng, trong khi địa bàn rộng và dân số đông.
Bà có thể chia sẻ về những biện pháp chính mà phường đã hoặc sẽ thực hiện để nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn?
Để nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn, phường Lâm Viên - Đà Lạt xác định nhiệm vụ trọng tâm là triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó chú trọng 3 nhóm biện pháp lớn: nâng cao nhận thức cộng đồng, tăng cường quản lý nhà nước và thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn phù hợp với điều kiện địa phương.
Hàng trăm học sinh tham gia hoạt động đổi rác lấy quà.
Trước hết, phường đẩy mạnh công tác tuyên truyền và giáo dục đến từng hộ dân, trường học, cơ sở kinh doanh và các tổ chức trên địa bàn với nhiều hình thức đa dạng, dễ tiếp cận. Mục tiêu là giúp người dân thay đổi thói quen, hình thành ý thức tự giác trong việc phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa, trồng cây xanh và xử lý rác thải nông nghiệp đúng cách. Phường cũng đang phát huy vai trò của các tổ dân phố, các đoàn thể và mô hình “Tổ tự quản môi trường” nhằm đưa công tác tuyên truyền đi vào chiều sâu, thường xuyên và liên tục.
Song song đó, phường tăng cường kiểm tra, giám sát và chấn chỉnh các vi phạm về môi trường; phối hợp các đơn vị chức năng trong công tác thu gom, vận chuyển rác, đảm bảo vệ sinh khu dân cư và duy trì mỹ quan đô thị. Đối với rác thải nông nghiệp, phường đang từng bước mở rộng các điểm thu gom, đồng thời, trong thời gian tới sẽ cùng với Hội Nông dân vận động người dân ứng dụng các giải pháp thân thiện như ủ phân hữu cơ, hạn chế đốt rác.
Cuối cùng, phường định hướng khuyến khích các mô hình kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, trong đó ưu tiên hoạt động tái chế, tái sử dụng và giảm thiểu chất thải ngay từ nguồn phát sinh. Đây là hướng đi vừa phù hợp xu thế, vừa tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp tham gia tích cực, chủ động, biến việc bảo vệ môi trường trở thành lợi ích chung của toàn cộng đồng.
Theo bà, vai trò của người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương cần tiếp tục được kích hoạt hoặc thay đổi như thế nào để cùng nhau xây dựng một môi trường sống sạch, xanh, bền vững?
Để xây dựng một môi trường sống sạch, xanh và bền vững, theo tôi, cần phát huy vai trò của 3 chủ thể nòng cốt: người dân – doanh nghiệp – chính quyền địa phương. Trong đó mỗi chủ thể giữ một trách nhiệm riêng và bổ trợ cho nhau.
Người dân mang pin đến đổi quà.
Đối với người dân (đây là lực lượng giữ vai trò nòng cốt và lâu dài nhất) yếu tố then chốt là ý thức và hành vi hằng ngày. Người dân cần thực hiện phân loại rác tại nguồn , hạn chế rác thải nhựa, giữ gìn vệ sinh khu dân cư và tích cực giám sát các hành vi gây ô nhiễm trong cộng đồng. Bởi khi mỗi gia đình trở thành một “hạt nhân xanh”, môi trường chung của toàn phường sẽ được cải thiện một cách bền vững.
Đối với doanh nghiệp và cơ sở sản xuất, kinh doanh, rất cần sự trách nhiệm và cam kết lâu dài. Doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm các quy định về môi trường, sử dụng công nghệ sạch, giảm phát sinh chất thải, ưu tiên sản phẩm thân thiện môi trường và tham gia vào các mô hình kinh tế tuần hoàn. Khi doanh nghiệp coi bảo vệ môi trường là lợi thế cạnh tranh chứ không phải nghĩa vụ bị ép buộc, môi trường sống sẽ được cải thiện bền vững hơn.
Đối với chính quyền địa phương, sẽ tiếp tục tuyên truyền thường xuyên; hỗ trợ doanh nghiệp, khuyến khích cộng đồng tham gia; đồng thời tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi gây ô nhiễm. Trách nhiệm của chính quyền cũng là tạo điều kiện để người dân và doanh nghiệp cùng đồng hành một cách hiệu quả, minh bạch và lâu dài.
Khi cả ba chủ thể cùng thay đổi tư duy, nâng cao trách nhiệm và đồng hành trên cùng một mục tiêu, thì mục tiêu về một phường Lâm Viên - Đà Lạt “sáng – xanh – sạch – đẹp” sẽ sớm trở thành hiện thực.