Để chống lại ong bắp cày khổng lồ Châu Á (Asian giant hornet - Vespa mandarinia), một toán ong mật Nhật Bản (Japanese honeybee - Apis cerana japonica) sẽ vây lấy kẻ địch, đồng loạt rung lên để tăng nhiệt độ quả cầu ong, nướng chín con ong bắp cày ngay tại chỗ.
Ong mật phải tìm tới chiến thuật chống trả kẻ địch kỳ lạ này bởi vòi chích nọc của chúng không xuyên phá được bộ xương ngoài của ong bắp cày. Nhưng tự nhiên vẫn tìm được cách sinh tồn: những bó cơ của ong mật chính là vũ khí lợi hại, tạo ra được nhiệt lượng khổng lồ đè lên cơ thể của một sinh vật nhỏ bé.
Đúng ngày khó ở, 4 con gấu lớn hùa nhau giết chết "hàng xóm" sống chung chuồng
Ong bắp cày khổng lồ Châu Á.
Một con ong bắp cày đang bay quanh tổ ong mật Nhật Bản.
Theo các nhà khoa học, ong mật tại Châu Âu và Châu Mỹ bất lực trước những đợt càn quấy của ong bắp cày. “Những con ong bắp cày này có thể cướp phá tổ ong mật mà không gặp mấy trở ngại. Ong mật không thể đốt qua được lớp giáp ong bắp cày”, Wulfi Gronenburg, nhà khoa học thần kinh tới từ Đại học Arizona, người không góp mặt vào nghiên cứu, cho hay.
Loài ong mật Nhật Bản đã tiến hóa cùng ong bắp cày Châu Á, nên đã có cho mình một số phương thức phòng thủ hữu hiệu. Một trong số đó là tạo nên một "quả cầu ong", nướng chín kẻ địch.
Nghiên cứu năm 2012 đã cho giới khoa học một cái nhìn rõ hơn vào cơ chế phòng thủ của ong mật Nhật Bản. Theo báo cáo nghiên cứu, nhờ việc hàng trăm con ong bọc lấy con ong bắp cày đồng loạt rung lên, nhiệt độ trung tâm “quả cầu ong” có thể đạt mức 47 độ C. Nhiệt độ cực nóng (với con ong nhỏ bé) có thể kéo dài tới một giờ mà ong không hề hấn gì. Các nhà khoa học bất ngờ vô cùng trước khả năng tuyệt vời của con ong bé nhỏ.
Họ đào sâu nghiên cứu để giải mã gen cũng như vẽ lại cấu trúc não bộ của con ong mật.
Cơ chế phòng thủ kỳ diệu của ong mật Nhật Bản.
Họ bắt đầu nghiên cứu bằng cách đưa con ong vào môi trường nhiệt độ cao, tương tự khi chúng tiến hành cơ chế “cầu ong phòng thủ”, từ đó quan sát hoạt động của gen xuất hiện trong não bộ con ong. Đội ngũ phát hiện ra rằng ít nhất có một gen - thứ mang theo cơ chế ảnh hưởng được tới những gen khác trong con ong mật - hoạt động mạnh hơn nhiều.
Cơ chế này hoạt động mạnh hơn nhiều ở ong mật Nhật Bản, so với những người anh em của nó tới từ Châu Âu.
“Khu vực não bộ hoạt động mạnh hơn có liên hệ trực tiếp với khả năng học, trí nhớ, khả năng phân tích ánh sáng, mùi vị và nhiều cảm quan khác của con ong”, nhà nghiên cứu Gronenburg nói sau khi phân tích bản báo cáo khoa học.
Trong một thử nghiệm khác, họ thực hiện một cuộc tấn công giả vào bầy ong mật Nhật Bản. Đội ngũ cũng thu về kết quả tương tự trước.
Gen vừa được nêu hoạt động mạnh mẽ chỉ vài phút sau khi cơ chế phòng thủ được kích hoạt, nên các nhà khoa học chưa thể khẳng định tác dụng chính xác của nó là gì. Tuy nhiên, gần như có thể khẳng định rằng nó đóng vai trò quan trọng trong cơ chế tạo cầu ong phòng thủ.
“Nhiều khả năng gen nói trên liên quan tới việc con ong nhận biết nhiệt độ quả cầu ong. Gần như một thứ đồng hồ sinh học, đưa ra tín hiệu lúc nào nên dừng lại”, ông Gronenburg nói.
Tham khảo National Geographic