Cuộc chiến thương mại với Mỹ nổ ra vào thời điểm không hề thích hợp đối với Trung Quốc , khi mà nước này chỉ vừa mới bắt đầu nghiêm túc tập trung vào sửa chữa các vấn đề của nền kinh tế. Đó là nhận định vừa được các chuyên gia phân tích của JP Morgan Chase đưa ra trong báo cáo công bố ngày 18/7.
Nhiều chuyên gia phân tích cho rằng tình trạng căng thẳng thương mại Mỹ - Trung lên kinh tế Trung Quốc không có nhiều tác động lên nền kinh tế lớn thứ hai thế giới bởi hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ không chiếm tỷ trọng quá lớn.
Tuy nhiên, theo JPMorgan, lối suy nghĩ này đã bỏ qua một yếu tố quan trọng: tác động của thuế quan lên niềm tin kinh doanh, hoạt động đầu tư và sau đó là tốc độ tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc.
Những tác động gián tiếp có thể tích tụ dẫn đến thiệt hại lớn, báo cáo viết.
Hôm 6/7, nội các của Tổng thống Donald Trump chính thức áp thuế 25% lên 34 tỷ USD hàng Trung Quốc. Ngay trong ngày hôm đó Trung Quốc cũng đã có động thái tương tự để đáp trả. Và đến tuần sau đó thì Mỹ công bố danh sách các mặt hàng trị giá khoảng 200 tỷ USD đang bị xem xét áp thuế 10%.
"Tất cả những điều này đặt Trung Quốc vào 1 vị thế rất khó khăn. Bên cạnh những tác động trực tiếp thì về mặt thời điểm là không thể tệ hơn", báo cáo viết.
"Sau nhiều năm lưỡng lự, cuối cùng thì khoảng giữa năm ngoái Trung Quốc đã bắt đầu nghiêm túc tập trung vào hạn chế tăng trưởng tín dụng – thứ vốn được coi là gót chân Achille của họ".
Trong năm 2016, sau khi Chính phủ khuyến khích kích thích tăng trưởng bằng cách mở rộng tín dụng, các ngân hàng Trung Quốc đã cho vay tổng cộng 1.880 tỷ USD – một con số cao kỷ lục. Tín dụng tăng trưởng quá nóng làm dấy lên nỗi lo về các nguy cơ đối với hệ thống tài chính.
Do đó kể từ đầu năm đến nay, cả chính sách tiền tệ và tài khóa của Trung Quốc đều bị thắt chặt. Quá trình giảm nợ (deleveraging) được đẩy mạnh thông qua chủ trương siết chặt các quy định quản lý.
Tuy nhiên, JPMorgan nhận định nỗ lực này đang phải đối mặt với nhiều "làn gió ngược" trong mấy tháng gần đây.
Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung leo thang gây ra những nỗi lo ngại về sức mạnh lực cầu ở cả thị trường nội địa và xuất khẩu trong nửa cuối năm 2018. Cuộc chiến thương mại tác động trực tiếp và gián tiếp đến các ngành dịch vụ như logistics, bán buôn và tài trợ thương mại cũng như đến niềm tin kinh doanh và dòng vốn đầu tư.
Các chuyên gia của JPMorgan khuyến nghị cách phản ứng tốt nhất đối với cuộc chiến thương mại hiện nay mà Trung Quốc nên chọn sẽ là nới lỏng chính sách tiền tệ để hỗ trợ lực cầu, để đồng nhân dân tệ tự do hấp thụ các tác động của cú sốc thương mại.
Thuế tăng sẽ làm giảm lợi thế cạnh tranh của các nhà xuất khẩu Trung Quốc, nhưng nhân dân tệ giảm giá sẽ giúp bù đắp lại. Tuy nhiên, JPMorgan cũng cảnh báo nới lỏng chính sách tiền tệ quá mạnh tay cũng sẽ khiến cam kết giảm nợ của Trung Quốc bị nghi ngờ.
Nước này đang ở trong tình thế tiến thoái lưỡng nan: Bắc Kinh muốn siết chặt chính sách tiền tệ để đẩy mạnh quá trình giảm nợ, nhưng cũng cần đến điều kiện tiền tệ dễ thở hơn để thúc đẩy tăng trưởng. Do đó đòi hỏi Trung Quốc cần phải rất cẩn trọng để có thể cân bằng chính sách tiền tệ.
Trong bối cảnh chính sách tiền tệ bị bó hẹp phạm vi sử dụng, có thể nghĩ đến các biện pháp tài khóa như tăng mức hoàn thuế giá trị gia tăng để hỗ trợ các nhà xuất khẩu hay tăng lực cầu nội địa.