Thay đổi để tồn tại
Những diễn biến trong suốt hai năm qua trên chiến trường Ukraine cho thấy Lầu Năm Góc phải thay đổi toàn bộ phương thức tác chiến, do hình thức xung đột không còn giống những gì Mỹ từng trải qua trong các xung đột trước đây.
Những hệ thống vũ khí dẫn đường, máy bay không người lái (UAV) và các biện pháp trinh sát điện tử có thể vượt xa tiền tuyến, đặt ra mối đe dọa chết người với binh sĩ ở sâu trong hậu phương.
Giới quân sự Mỹ cho hay xung đột Ukraine là cơ hội cho các nhà hoạch định chính sách rút ra những bài học đắt giá.
Lầu Năm Góc đã tiến hành nghiên cứu bí mật kéo dài một năm về những gì họ có rút ra từ cả hai bên tham chiến, nhằm xây dựng Chiến lược Phòng thủ Quốc gia, tài liệu định hướng chính sách chiến lược quân sự và quốc phòng của Mỹ trong nhiều năm tới.
Một quan chức quốc phòng cấp cao Mỹ giấu tên cho hay: "Hình thái chiến tranh đã thay đổi, những bài học từ xung đột Ukraine sẽ là nguồn tư liệu được sử dụng lâu dài".
Vũ khí dẫn đường mất thiêng
Diễn biến trên thực địa ở Ukraine đã thách thức những tính toán cốt lõi của Washington, cũng như làm suy yếu niềm tin rằng vũ khí dẫn đường luôn đóng vai trò trung tâm trong mọi chiến thắng của quân đội Mỹ.
Stacie Pettyjohn, giám đốc chương trình quốc phòng tại Trung tâm An ninh Mỹ Mới (CNAS) nói: "Xung đột hiện nay là cuộc chiến tiêu hao, trong đó mỗi bên đều tìm mọi cách bào mòn nguồn lực đối phương. Hình thái này từng được cho là lỗi thời và không còn phù hợp với chiến tranh hiện đại".
Loạt vũ khí dẫn đường bằng định vị vệ tinh (GPS) được Mỹ viện trợ cho Ukraine như bom JDAM, đạn pháo Excalibur và rocket HIMARS, vốn được ca ngợi là "có độ chính xác tuyệt vời", đã liên tục bắn trượt mục tiêu do bị tác chiến điện tử Nga gây nhiễu.
Bà Pettyjohn nói thêm: "Điều đó buộc Ukraine kết hợp đạn pháo thông thường đời cũ với trinh sát và UAV để tập kích mục tiêu. Các chỉ huy Mỹ chắc chắn đã nhận ra điều này".
Thao trường huấn luyện của Trung tâm Huấn luyện Quốc gia (NTC) từng mô phỏng những khu vực bằng phẳng tại Afghanistan và Iraq, nhưng giờ đây lại đầy những chiến hào và cứ điểm tương tự tiền tuyến ở Ukraine.
Tướng Curtis Taylor, chỉ huy NTC cho biết: "Những gì diễn ra ở Ukraine cho thấy pháo binh Nga có thể cản trở nỗ lực cơ động đội hình và uy hiếp mọi sở chỉ huy tiền phương".
Tại một cuộc diễn tập của Sư đoàn Thiết giáp số 1 lục quân Mỹ ở NTC, sở chỉ huy được phủ kín bởi lưới ngụy trang có khả năng chặn tín hiệu điện tử và hồng ngoại. Địa điểm này được che giấu rất kỹ, nhưng lại có một đài thu phát tín hiệu vệ tinh Starlink trắng sáng bên cạnh.
Một chỉ huy Mỹ giải thích rằng lưới ngụy trang gây nhiễu tín hiệu vệ tinh, buộc họ phải đặt ăng-ten Starlink ở ngoài để duy trì kết nối. "Nó sẽ trở thành mục tiêu thu hút UAV và trinh sát cơ địch. Phủ chăn lên ngay", tướng Taylor nói.
Trong những cuộc chiến gần đây tham gia, Mỹ đều triển khai những dòng máy bay không người lái (UAV) cỡ lớn, đắt tiền và chỉ được điều động theo lệnh của chỉ huy cấp cao.
Ngược lại, quân đội Nga và Ukraine hiện nay đều biên chế lượng lớn drone trinh sát và tấn công cỡ nhỏ cho binh sĩ, mang đến khả năng tự quyết cho những đơn vị cấp phân đội, điều mà Mỹ chưa thể áp dụng trong thực tế.
Việc những drone cỡ nhỏ xuất hiện giúp rút ngắn đáng kể thời gian thực hiện "chuỗi hủy diệt" gồm trinh sát, phát hiện mục tiêu và công kích.
Dùng drone thả thuốc nổ được đánh giá là chiến thuật ngày càng thay đổi cách thức tác chiến trong xung đột hiện đại. Những chiếc drone giá rẻ và có sẵn trên thị trường từng hạ gục mục tiêu giá trị cao của đối phương như xe tăng, thiết giáp, tổ hợp phòng không, ngoài ra chúng còn tấn công từng binh lính ẩn náu trong chiến hào.
Sư đoàn Dù số 82 trở thành đơn vị lục quân Mỹ đầu tiên cho binh sĩ huấn luyện dùng drone thả đạn vào mục tiêu trên thao trường tương tự như cách mà Nga và Ukraine sử dụng trong xung đột.
UAV tự sát có uy lực lớn, giá rẻ và khả năng né tránh phòng không khiến các lãnh đạo quân đội Mỹ phải xem xét nguy cơ xuất hiện lỗ hổng trong năng lực phòng thủ. Điển hình là vụ UAV tự sát tập kích căn cứ Mỹ ở Jordan khiến ba binh sĩ thiệt mạng và hàng chục người bị thương hôm 28/1.
Quân đội Mỹ đã từ bỏ hai mẫu UAV trinh sát hạng nhẹ gồm RQ-7 Shadow và RQ-11 Raven, cho rằng chúng không thể sống sót trong xung đột hiện đại.
Tư lệnh lục quân Mỹ Randy George cho hay: "Tình hình chiến trường, đặc biệt là Ukraine, cho thấy trinh sát đường không đã thay đổi căn bản".
Tư lệnh Không quân Mỹ tại châu Âu (USAFE), Tướng James Hecker, nói rằng quân đội Ukraine đang triển khai mạng lưới gồm hàng nghìn điện thoại gắn cảm biến âm thanh để phát hiện UAV Nga dựa vào tiếng động do chúng phát ra.
Các đơn vị chuyên trách sau đó gửi cảnh báo tới lực lượng phòng không cùng các tổ săn UAV để họ đón lõng và bắn hạ mục tiêu. "Nỗ lực này đã được thông báo cho Cơ quan Phòng thủ Tên lửa thuộc Lầu Năm Góc, cũng như các chỉ huy quân đội Mỹ và NATO để xem xét học hỏi", tướng Hecker cho hay.
Tại khu rừng gần căn cứ Johnson thuộc bang Louisiana, các binh sĩ lục quân Mỹ đặt ra khẩu hiệu "đào hào hoặc chết" dựa trên những bài học từ Ukraine.
Những người đến Trung tâm Huấn luyện Sẵn sàng chiến đấu Liên quân (JRTC) đang học cách xây dựng mạng lưới chiến hào và công sự, những thứ từng được coi là "tàn tích của xung đột trong quá khứ", nhằm bảo vệ tính mạng của họ trước bom và drone mang thuốc nổ.