Trong lịch sử Trung Quốc, Khang Hi là một trong những vị vua vĩ đại nhất. Ông giỏi việc cai trị đất nước, chăm lo đời sống con dân và là một người cha mẫu mực, có những phương pháp dạy con độc đáo, còn lưu truyền đến hàng nghìn năm sau.
Khi nói về cách dạy con của vua Khang Hi, ai cũng đều ngưỡng mộ và thán phục.
Sự ngưỡng mộ từ cách dạy con đến việc ông tận tụy, tranh thủ mọi thời gian không kể sáng hay tối, mùa xuân hay mùa đông, đều đặn tự mình nhắc nhở, kiểm tra việc học tập của tất cả các hoàng tử và cách cách.
Hoàng đế Khang Hi từng nói trước tất cả các quan trong triều rằng: "Phục sự trọng trách tổ tiên để lại, muốn chọn được người tài giỏi xây dựng đất nước, kế nghiệp giang sơn, trước tiên việc giáo dục các hoàng tử chưa bao giờ ta dám khinh suất dù chỉ là từng khắc.
Trời chưa sáng, trẫm đích thân đốc thúc việc đọc kinh thư từ Đông Cung thái tử đến các hoàng tử và cách cách.
Chiều buông xuống, khi các con cần phải học chữ, luyện võ, bắn cung, dù đông qua xuân đến, năm này đến tháng khác, chưa có một ngày trẫm không lo về việc học của các hoàng tử".
Ngoài việc đốc thúc học tập, muốn các con khỏe mạnh và có dày dặn kinh nghiệm hơn, Hoàng đế Khang Hi thường dẫn các con cùng đi săn, đi thị sát hay thậm chí là các cuộc chiến tranh. Qua những chuyến đi đó ông thấy được rõ sự thông minh trong trí tuệ và nhân cách của từng đứa con.
Từ đó ông có thể chọn ra được người kế vị mình.
Cai trị đất nước chính là làm cho nó sống thịnh, nếu như nó chết tức là ta sẽ chết.
Châm ngôn của Khang Hi khi lựa chọn thái tử kế vị
Qua câu nói này, hàm ý của ông vô cùng rõ ràng là muốn trở thành một người vua tốt cần phải làm cho đất nước thịnh vượng, dân chúng ấm no, chính trị ổn định.
Để có thể làm được điều này, người đó phải trí tuệ xuất sắc, văn võ song toàn, mưu mô chiến lược, nắm bắt cơ hội.
Chính vì vậy mà cách ông lựa chọn thái tử cũng tiên tiến hơn rất nhiều so với những triều đại trước. Khi đến tuổi trưởng thành, tất cả các hoàng tử của Khang Hi đều phải hiểu được tình hình chính trị của đất nước.
Mặc dù thân phận là hoàng tử nhưng ông vẫn giao cho họ những chức nhỏ ở các bộ phận khác nhau trong triều đình, hoặc cử đến những vùng địa phương để xem tình cảnh của dân chúng ở đó như thế nào.
Qua quá trình làm việc, tính cách, khả năng, trình độ, ứng xử của từng người sẽ được bộc lộ rõ ràng nhất.
Chính từ những điều đó, Hoàng đế Khang Hi sẽ lựa chọn được người thừa kế chính xác và công bằng nhất không chỉ dựa vào linh tính của mình mà còn muốn được sự ủng hộ của bách tính.
Cẩn thận lúc vô sự, trầm tĩnh khi hữu sự
Khang Hi là vị hoàng đế có nhiều cách dạy con độc đáo, đặc sắc được sử sách Trung Quốc ghi chép lại. Những câu châm ngôn của ông như: "Muốn tích đức trước tiên phải tu khẩu hay cẩn thận lúc vô sự, trầm tính khi hữu sự".
Ý nghĩa sâu sắc của câu nói này chính là những ngày tháng còn yên bình, đừng vội ung dung, hãy chuẩn bị, lo lắng trước những khó khăn, giông bão sắp đến.
Khi có sự việc xảy ra, bình tĩnh, an nhiên vô sự, khi đó tâm trí mới tĩnh để nghĩ ra cách gỡ rối những vấn đề trước mắt.
Hiện nay, trong phương pháp dạy con của nhiều bố mẹ cũng áp dụng cách này. Họ luôn chỉ dạy cho con cách bình tĩnh xử lý trước mọi tình huống.
Thêm vào đó chính là không bao giờ được chủ quan trước tất cả những sự việc đang xảy ra. Hôm nay có thể nó yên bình nhưng ngày mai có thể xảy ra hiểm họa, khó lường.
Ngoài việc dạy về học hành sách vở, võ thuật, ông còn chú ý cách chỉnh đốn đạo đức, liêm chính và tình yêu thương cho các con của mình.
Đối với các hoàng tử cần phải biết trân trọng, tôn trọng và lắng nghe ý kiến vợ. Còn đối với các cách cách, tuân thủ quy định làm tròn chữ hiếu, đạo làm vợ.
Qua hàng nghìn năm, cách dạy con của Hoàng đế Khang Hi luôn được giữ gìn và lưu truyền cho đến thời nay.
Dù là hoàng đế nhưng ông vẫn giống như những người cha bình thường, mong muốn những đứa con của mình trưởng thành, tài giỏi.