Chỉ mới vào tháng 6 năm ngoái tại lễ trao giải AR House Awards 2014 được tổ chức ngay tại London, Anh, một công trình đến từ Việt Nam “House for trees” đã vượt qua hàng trăm công trình kiến trúc khác từ khắp nơi trên thế giới để giành chiến thắng duy nhất trong năm.
Giải thưởng AR House Awards danh giá là giải thưởng kiến trúc quốc tế nổi tiếng do tạp chí kiến trúc lâu đời Architectural Review của Anh tổ chức hàng năm để chọn ra duy nhất một công trình kiến trúc xuất sắc trong năm và công trình “House for trees” (Nhà cho cây xanh) đã được vinh danh.
Công trình gồm 5 khối nhà tách biệt được xây dựng ở quận Tân Bình, TP HCM, nơi có mật độ dân cư đông đúc với nhiều ngôi nhà nhỏ chen chúc nhau.
KTS Võ Trọng Nghĩa (phải) nhận giải thưởng AR House Awards tại London (Anh).
“House for trees” đạt được giải thưởng danh giá quốc tế khiến nhiều người Việt cảm thấy rất tự hào, có không ít KTS mới vào nghề được truyền cảm hứng từ sau thành công của ngôi nhà đặc biệt này.
Công trình này được cho là sẽ giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường đô thị và tình trạng quá ít cây xanh tại các thành phố lớn chật chội như Sài Gòn, Hà Nội, đem lại bầu không khí trong lành, giảm bớt việc tiêu hao năng lượng. Đây cũng là công trình đầu tiên ở Việt Nam được xây dựng bằng bê tông cốp pha tre.
“House for trees” dựa trên ý tưởng những chậu cây xanh, các cây cổ thụ được trồng trên mái nhà.
Tuy nhiên cũng vào thời điểm đó, nhiều người nhận định rằng công trình này quá xa rời thực tế và theo thời gian sẽ để lại những ảnh hưởng nặng nề cho người ở như cây cổ thụ vào mùa mưa bão sẽ bị xiên vẹo gây nguy hiểm, những khối hình trụ tạo không khí ngột ngạt, sàn mái dễ bị dột, chưa kể hàng loạt vấn đề kỹ thuật và những rắc rối theo thời gian khi trồng những cây xanh trên mái công trình.
Những cuộc tranh cãi nảy lửa diễn ra ở các diễn đàn về kiến trúc, thiết kế, có người khen, người chê, nhiều giải pháp cũng được đưa ra để bảo vệ công trình đầy tự hào của người Việt này. Rồi những cuộc cãi vã chán chê cũng đến hồi kết thúc, mặc cho dư luận lên tiếng chê bai, thậm chí chỉ trích, KTS Võ Trọng Nghĩa khi tiếp xúc với truyền thông vẫn bình thản cho biết anh không quan tâm đến những bình luận và bài viết trên mạng xã hội.
"Một công trình làm ra, có người thích nhưng cũng có người không thích, điều đó quá bình thường. Một trong những vấn đề lớn nhất của con người đó là quá mất thời gian suy nghĩ xem người ta đang nói gì về mình. Khi làm việc, bạn cứ tập trung 100% năng lượng cho việc đó, đừng bị chi phối vì bất cứ điều gì", KTS Võ Trọng Nghĩa từng chia sẻ với chúng tôi như thế trong một buổi trò chuyện vào tháng 4 năm nay.
Hậu quả của việc thiết kế phi công năng?
Hơn một năm từ khi “House for trees” nhận giải thưởng, trên mạng xã hội xuất hiện những hình ảnh và chia sẻ khiến nhiều người bất ngờ: Công trình đã xuống cấp và trải nghiệm thực tế từ người đến đây hoàn toàn khác những gì mọi người đã hình dung trước đó.
Theo Facebook V.N.L., người đã đến gặp chủ ngôi nhà đang sinh sống tại đây cho biết cảm nhận của anh khi bước vào căn nhà này là ngột ngạt, ẩm thấp và u ám. "
Ngôi nhà lọt thỏm trong vòng vây của các nhà xung quanh, chỗ thông thoáng duy nhất của ngôi nhà chính là khoảng trời trên đầu thì đã hầu như bị bít mất bởi đám tán cây dày đặc, tất cả tạo nên một vùng không khí quẩn tù túng không lối thoát. Mùi ẩm mốc lan tỏa từ những chậu cây khổng lồ chứa đầy đất trên đầu và từ mặt sân trồng cỏ (nhưng cỏ không thể sống nổi vì không còn ánh nắng do những tàn cây đã che phủ).
Cảm giác chui rúc càng tăng cao khi bước vào trong những căn phòng bê tông nhỏ tí xíu, và một lần nữa sự phi lý về công năng được thể hiện rõ khi những lỗ cửa chỉ được mở rất hạn chế để không ảnh hưởng đến việc tạo hình của các "chậu cây".
Nó càng hạn chế sự thông thoáng cho ngôi nhà. Ngồi trong các chậu cây, nhìn qua các ô cửa nhỏ xíu, cảm giác của tôi không khác gì như đang bị nhốt chặt trong không gian bé xíu", V.N.L chia sẻ cảm giác khi bước vào ngôi nhà đặc biệt này khiến nhiều người bất ngờ.
Công trình đã đưa vào sử dụng 1 năm trời nhưng hiện tại vẫn còn phải đập phá và sửa chữa vài chỗ.
Anh V.N.L. cũng cho biết, không gian khu đất khá rộng bị chia cắt thành nhiều mảnh nhỏ tạo nên những ngóc ngách ngoằn nghèo thay vì một khoảng sân rộng lớn tràn ngập ánh nắng lẽ ra phải có.
Anh phân tích, do các khối nhà nằm cách biệt, chủ nhà phải chấp nhận đội mưa nắng khi lưu thông từ phòng này sang phòng khác, kể cả việc đi vệ sinh. Các căn phòng hầu như biệt lập nên không có sự gắn kết không gian, đồng nghĩa với việc chia cắt các thành viên trong gia đình thành các ốc đảo riêng.
Anh V.N.L. cũng phân tích về mặt an toàn thì ngôi nhà có thiết kế gây nguy hiểm cho trẻ nhỏ bởi các lan can trên tầng cao được làm bằng các sợi dây cáp chỉ cho đúng style với căn nhà nên trẻ em có thể chui lọt và ngã xuống đất, thang sắt leo lên mái thì nguy hiểm và không có lan can bảo vệ.
"Ngoài những lỗi về cấu tạo, ngôi nhà còn không tốt về môi trường và sức khỏe khi nó là một ổ muỗi và côn trùng, rất nhiều muỗi sinh sống trong các tán cây ẩm thấp kín gió, chim chóc cũng thích đến đây và "làm bậy" khắp nơi mà không làm sao dọn sạch được, phân chim thấm xuống đất và nằm ở đó bốc mùi và phát tán kèm theo bao nhiêu các loại vi trùng gây bệnh mà không thể chà rửa được vì nó đã ngấm vào nền đất. Công trình đã không hề tạo ra được một không gian tốt cho con người", facebook V.N.L đưa ra nhận định.
Hình ảnh công trình trước khi đưa vào sử dụng.
Và hình ảnh thực tế.
Một góc bếp bên trong ngôi nhà.
Phần sân giữa nhà trong bảng thiết kế được cho là rộng rãi, thoáng mát...
... thì hiện tại chủ nhà đã phải làm thêm một phần mái polycarbonate để di chuyển từ phòng ngủ đến phòng vệ sinh khi trời mưa.
Hay câu chuyện "của bền tại người?"
Cũng có nhiều ý kiến tranh cãi cho rằng nếu chỉ đổ lỗi cho KTS thiết kế thì không hoàn toàn chính xác, như một facebook-er tên T.Q cho biết: "Anh kiến trúc sư chỉ vẽ nên căn nhà, còn người chủ nhà, khả năng hoàn thiện của thợ thầy, hạn chế về kỹ thuật, luật lệ xây dựng nước sở tại và tiền vẫn là yếu tố chính quyết định giá trị sử dụng của căn nhà sau khi nó hiện thân trên bản vẽ.
Cũng như thời trang, không phải cái áo nào đẹp, thì người nào mặc cũng đẹp, không phải chiếc xe sang thì người nào đi cũng sang".
Anh Q. cho rằng nếu căn nhà này được đưa vào sử dụng ở nước ngoài thì vẫn khá ổn, thậm chí là đẹp hơn. "Tuy nhiên ngược lại với cách sống quen với sự thuận tiện, lộn xộn, tiện đâu xài đó mà không cân nhắc đến thẩm mỹ chung của căn nhà thì kết quả không cần phải quá cao siêu mới nhận ra trong mấy tấm hình trên.
Nhìn cái sàn nước, quạt bàn, võng, tấm lợp che mưa, giàn sắt chống trộm, bếp núc là cũng hiểu ra ít nhiều. Bên Tây nó cũng xây gạch, cũng sàn bê tông trần sao ít nóng, cũng trồng cây sao mà cây nó xanh, sống lâu, tường nó không thấm. Tất cả điều do kỹ thuật xây dựng vật liệu.
Chỉ tiếc là đôi lúc người thiết kế không hình dung, lường được hết những tác hại của những chi tiết nhỏ này đến chất lượng công trình sau sử dụng", anh T.Q chia sẻ trên facebook.
Để tìm hiểu kỹ hơn về thực tế ngôi nhà này, chúng tôi đã đến địa chỉ của ngôi nhà nằm trên đường Hồng Lạc, quận Tân Bình, TP. HCM, tuy nhiên bà Linh (chủ nhà) cho biết bà sẽ không mở cửa để tiếp đón ai nữa vì thời gian vừa qua rất nhiều người đến xem, chụp ảnh, quay phim và chê bai là nhà bị xuống cấp, bày trí quê mùa, khiến bà cảm thấy áp lực và mệt mỏi.
Bà bức xúc nói rõ trong điện thoại: "Tôi không hiểu họ nói xuống cấp là xuống như thế nào, phần nhà và xây dựng là quá tốt rồi không có gì để nói nữa, còn phần người ở bên trong mình trang trí xanh, đỏ, tím, vàng là quyền của mình vì mình là chủ nhà mà.
Mình muốn trồng cây xanh thì mình trồng, muốn trồng cây đỏ thì trồng, muốn cho muốn tặng muốn làm gì thì quyền của người ta. Tại sao có mấy người tự xưng là người ở trường Đại học kiến trúc xuống chụp hình rồi nói cái này không đúng cái kia không đúng.
Tôi cũng có nói là "Ủa đâu phải nhà của anh đâu mà cái này không đúng cái kia không đúng. Nhà này có chủ, chủ họ không ở thì họ cho tôi ở, tôi đã được quyền ở đây thì tôi muốn để cái gì là quyền của tôi. Đâu có mắc mớ gì đến mấy chú đâu mà mấy chú ý kiến hoài!".
Tôi đã nói rất nhiều với các bạn KTS đến thăm công trình là nhà này về mặt xây dựng không có gì để mà nói cả, tôi ở đây chứ mấy người đâu có ở đây mà mấy người ý kiến. Tôi là hai lúa, tôi quê mùa, kệ tôi, ai biểu cứ đến đây chụp hình làm chi?!"
Bà Linh cho biết thêm rằng cũng đoàn KTS người Nhật đến xem và tỏ thái độ không vừa ý chuyện bà bày trí trong nhà, nhưng bà cho rằng đó là quyền riêng tư của người sử dụng ngôi nhà.
Chúng tôi cũng đã liên hệ bên phía Công ty TNHH Võ Trọng Nghĩa nhưng hiện tại KTS Võ Trọng Nghĩa đang đi công tác tại Ấn Độ nên chưa thể trả lời về vấn đề này.