Nhà thầu quốc phòng AM General của Mỹ cho biết, Quân đội Ukraine sẽ là một trong những lực lượng đầu tiên sử dụng loại pháo "giật nhẹ" mới được tổ chức này phát triển. Mike Evans, Giám đốc Công nghệ giật lùi mềm & Chương trình hỏa lực của AM General, đã đề cập trong một cuộc nói chuyện tại Hội thảo hỏa lực của Hiệp hội pháo binh dã chiến Mỹ vào tháng 5/2024.
Những bình luận của ông chỉ được chú ý rộng rãi hơn trong thời gian gần đây, sau khi một video được giới thiệu tại hội thảo bắt đầu lan truyền trên mạng xã hội. Trong đoạn video là một hệ thống pháo giật lùi mềm cỡ nòng 105mm có tên gọi là Hệ thống lựu pháo di động Hawkeye (MHS), được lắp trên xe tải chở hàng bọc thép M1152 Humvee 4×4.
Hệ thống lựu pháo di động Hawkeye
AM General đã nghiên cứu Hawkeye MHS ít nhất từ năm 2016 thông qua quan hệ đối tác với Mandus Group, đơn vị ban đầu phát triển khẩu pháo này. Như đã lưu ý, tính năng đáng chú ý nhất của Hawkeye là hệ thống giật mềm.
Phần lớn các loại lựu pháo hiện đại đều có cơ chế giật lùi, trong đó nòng pháo và cụm pháo di chuyển về phía sau để giúp hấp thụ lực bắn. Các phương tiện được sử dụng để gắn vũ khí thường phải chịu một áp lực đáng kể trong quá trình này. Chính vì vậy mà các loại xe nhẹ và có khả năng cơ động cao như Humvee không được sử dụng làm khung gầm cho lựu pháo tự hành.
Ngoài ưu điểm là có độ giật thấp hơn so với các loại lựu pháo tương đương, thì hệ thống pháo giật nhẹ Hawkeye còn có trọng lượng nhẹ nên rất cơ động. Để so sánh, lựu pháo M119 105mm tiêu chuẩn của Quân đội Mỹ với cơ chế giật truyền thống nặng 1.936 kg, trong đó bản thân khẩu pháo đã chiếm 630 kg. Mandus Group cho biết Hawkeye khi hoàn chỉnh với hệ thống kiểm soát hỏa lực kỹ thuật số, có trọng lượng chỉ 1.157 kg.
Theo Mandus Group, Hawkeye có tốc độ bắn liên tục là ba viên mỗi phút, nhưng có thể bắn tối đa tới tám viên mỗi phút nếu cần. Pháo sử dụng đạn 105mm tiêu chuẩn của Mỹ, bao gồm cả đạn hỗ trợ tên lửa tầm xa M913, một loại đạn mang thuốc nổ mạnh có thể bắn trúng mục tiêu ở khoảng cách 19,5 km.
Hawkeye cho Ukraine
Hawkeye được đánh giá là loại hỏa lực pháo binh hạng nhẹ, cơ động và linh hoạt, đặc biệt hữu ích cho lực lượng Ukraine. Pháo binh đã và đang là yếu tố then chốt ở cả hai bên chiến trường tại Ukraine. Lực lượng Nga có tổng năng lực pháo binh lớn hơn nhiều, bên cạnh đó Ukraine đang gặp bất lợi lớn và ngày càng trở nên trầm trọng hơn do sự thiếu hụt nguồn viện trợ từ Mỹ và các nước phương Tây. Chính phủ Mỹ đã và đang nỗ lực tìm cách khắc phục vấn đề trên, nhưng điều này sẽ mất thời gian và sự chậm trễ trong viện trợ quân sự đã có những tác động tiêu cực đến vị thế của Ukraine trên chiến trường.
Khả năng cơ động linh hoạt của Hawkeye được đánh giá rất cao, khi xét đến những mối đe dọa mà cả hai bên trong cuộc xung đột phải đối mặt. Máy bay không người lái, đặc biệt là loại máy bay cảm tử góc nhìn thứ nhất (FPV) có khả năng cơ động cao, đã chứng minh là mối đe dọa hàng đầu và được ví như sát thủ trên chiến trường.
"Rất khó để ẩn náu trong môi trường này (ở Ukraine). Đây là một không gian chiến trường rất cạnh tranh và nguy hiểm", Tướng Lục quân Gabe Camarillo cho biết trong một cuộc nói chuyện trực tuyến do nhóm nghiên cứu Trung tâm An ninh Mỹ tổ chức vào tháng 5/2024.
Điều đáng chú ý là không rõ Ukraine đã nhận được bao nhiêu Hawkeyes cho đến nay. Các bình luận của Evans vào tháng 5/2024 cho thấy rằng, mới chỉ có một hệ thống Hawkeyes được cung cấp. Tuy nhiên, rất có thể nhiều đợt giao hàng hơn sẽ tới Ukraine trong tương lai. Các chuyên gia luôn nhấn mạnh, Ukraine ngày càng trở thành một bãi thử vũ khí, đặc biệt là đối với Mỹ.
Màn thể hiện của Hawkeye ở chiến trường Ukraine sẽ có ý nghĩa quan trọng đối với Quân đội Mỹ, là cơ hội để đánh giá loại vũ khí này. Quân đội Mỹ đã từng thử nghiệm một khẩu lựu pháo giật mềm cỡ nòng 155mm, được gọi là Brutus, lắp trên xe tải chở hàng 6x6 FMTV, tuy nhiên họ vẫn chưa triển khai loại vũ khí này trong chiến đấu.
Tại Hội nghị chuyên đề về hỏa lực vào tháng 5/2024, Evans của AM General đã đưa ra bình luận về quá trình đưa pháo lựu 105mm có độ giật nhẹ đến Ukraine chiến đấu và khẳng định rằng quá trình này đang diễn ra nhanh hơn so với các thủ tục đưa vũ khí vào sử dụng của chính phủ Mỹ.
Pháo lựu 105mm có độ giật thấp mà Ukraine nhận được từ AM General, hoạt động như thế nào trong chiến đấu vẫn còn phải chờ xem. Vũ khí này sẽ mang đến cho lực lượng Ukraine khả năng pháo binh mới với tính cơ động cao, đồng thời điều này cũng sẽ làm nhiều quốc gia khác quan tâm đến loại vũ khí có độ giật mềm như Hawkeye trong tương lai.