Những ngày tháng 5, Hà Nội nóng bức đến độ ló mặt ra đường cũng muốn tan chảy. Phố vắng tanh, nắng chói mắt xuyên qua những ô cửa kính, người xe vội vã phóng vù qua.
Ấy thế nhưng ở một góc vỉa hè số 27 Triệu Việt Vương, vẫn có một vài vị khách chịu khó ngồi trầm tư dưới tiếng kêu ro ro của quạt con cóc, trước mặt là những ly cà phê nâu đã tan nửa đá.
Họ dựa vào bức tường vàng có dòng chữ "Đến Hà Nội làm cốc nâu" đậm hoài cổ, khiến ai đi ngang cũng cảm giác như đang nhìn vào một góc Hà Nội những năm đầu thế kỷ 20. Những miếng xốp cũ kỹ đặt cách nhau cỡ 1 gang tay lót tạm làm ghế, biển hiệu cũ kỹ phủ đầy màu thời gian ghi vỏn vẹn vài từ - Cà phê Thái.
Tôi vô tình biết anh Nguyễn Đức Hiếu – ông chủ thế hệ thứ 4 của cà phê Thái qua lời kể của một người bạn. Vốn không phải "tín đồ" của thức uống này nên hiếm khi tôi lê la khắp Hà Nội kiếm bằng được chỗ bán cà phê ngon. Tuy nhiên, lời giới thiệu úp mở về quán cà phê 94 năm tuổi đời khiến tôi cảm thấy vô cùng hứng thú, chấp nhận đội cơn nóng hầm hập lúc 3h chiều để ghé thăm.
Thái - tiệm cà phê lâu đời nhất nhì Hà Nội.
Quán có hẳn logo riêng với thiết kế vô cùng ý nghĩa: 4 ngôi sao tượng trưng cho 4 thế hệ, một cốc cà phê nhỏ đặt bên trên mai rùa vàng, với tên quán và con số 1926 vẽ bằng tay, được giữ gìn nguyên vẹn từ năm quán ra đời đến bây giờ.
Anh chủ quán vui tính chia sẻ: "Thái là tên ông nội mình, được cụ nội lấy để đặt cho quán. Hơn 90 năm trước, cụ mình từ Hưng Yên lên Hà Nội kiếm sống, gánh cà phê pha sẵn đi bán khắp phố cổ.
Thời ấy, có lẽ ngoài cụ ra thì chỉ có vài người nữa đi bán món đồ uống lạ lẫm phương Tây với giá rẻ, chẳng có đá lạnh hay máy pha như bây giờ nên cụ luôn dậy sớm pha cà phê sẵn cho vào bình, đun đi đun lại bằng bếp củi. Mình cũng không biết hương vị cốc cà phê cụ bán 90 năm trước ra sao, đoán là nó có mùi khét khét chứ chẳng giống cái cốc mình đang uống đâu!".
Đức Hiếu từng đi du học ở Đức ngành kinh tế, cũng liên quan chút chút đến nghề truyền thống của gia đình nhưng về nước anh vẫn đi làm văn phòng và đủ mọi công việc khác với mức thu nhập khá cao, lên đến 3000 - 4000 USD/tháng.
Tuy nhiên, khi bước sang tuổi 30, Hiếu nhận ra cà phê mới thực sự là đam mê của mình, thế là chàng trai sinh năm 1987 từ bỏ hết để xách đồ về quê làm nông dân học đủ thứ về cà phê từ A-Z.
Thừa hưởng tinh thần phóng khoáng của gia đình, Đức Hiếu cũng tiếp quản nghề bán cà phê với tiêu chí không đặt nặng giá cả lời lãi, chỉ muốn gìn giữ một địa điểm gắn bó lâu đời với người Hà Nội và góp phần duy trì văn hóa uống cà phê.
Số 27 Triệu Việt Vương vừa là quán cà phê, vừa là nơi ở của gia đình anh Hiếu suốt 4 thế hệ, nhưng cách đây vài tháng nó đã được phá đi để xây lại thành quán mới.
Hiện tại gia đình anh sử dụng 2 căn nhà thuê ngay bên cạnh và đối diện bên kia đường để duy trì kinh doanh, khách đông đến mức ngày nào cũng phải pha sẵn 100 lít cà phê, đổ sẵn hàng trăm cốc sữa đặc mới kịp phục vụ nhanh chóng.
Bức ảnh quý gia đình anh Hiếu còn giữ được, chụp cụ Thái trong chính căn nhà số 27 Triệu Việt Vương cũ đã phá đi.
Cánh cửa gỗ ngót nghét 1 thế kỷ của Thái cà phê, xưa là quầy pha chế, giờ đang được bảo quản để chuyển sang quán mới.
Những chiếc ghế gỗ có "tuổi thọ" gấp đôi anh Hiếu, vẫn được giữ gìn cẩn thận cho khách ngồi hàng ngày.
Anh Hiếu hồ hởi cho tôi xem những bức ảnh quý hiếm về quán cà phê từ hồi cụ Thái còn sống, khiến tôi cảm giác được ngồi ở đây là một điều vô cùng tuyệt vời: "Mặc dù phá đi để xây quán mới, song những kỷ vật lâu đời từ thời cụ mình vẫn giữ lại, sau này dùng để trang trí chỗ mới luôn, ví dụ như cánh cửa gỗ ghép trước dùng để ngăn quầy pha chế này.
Hoặc những chiếc ghế được đóng từ hơn nửa thế kỷ trước, truyền qua 4 đời gia đình mình rồi, đến nay vẫn còn tốt chán. Mình cố gắng giữ nguyên phong cách cà phê vỉa hè truyền thống Hà Nội, tạo cảm giác thoải mái quen thuộc cho những vị khách gắn bó lâu năm với Thái".
4 thế hệ nhà cụ Thái chụp ảnh ngay cửa quán năm 1990, khi ấy anh Hiếu mới 3 tuổi, được bố bế ngay giữa khung hình.
Bức ảnh cuối chụp đại gia đình bán cà phê lâu năm nhất phố Triệu Việt Vương trước ngày phá bỏ quán cũ.
Bố mẹ Đức Hiếu bên gánh cà phê rong mô phỏng lại của cụ Thái cách đây 94 năm.
Thì ra 1 thế kỷ trước, "dịch vụ" cà phê ở Hà Nội được bán như thế này.
Sau gần 1 thế kỷ duy trì công việc bán cà phê, hiện tại gia đình anh Hiếu đã xây dựng được kho chứa cà phê và rang xay riêng ở ngoại thành, có hẳn 1 "nghệ nhân" chuyên rang cà phê thủ công do chính bố và ông nội anh đào tạo.
Mỗi năm, cửa tiệm nhà anh tiêu thụ hàng chục tấn cà phê, bán ra cả nghìn cốc nâu mỗi ngày, chưa kể các món đồ uống bình dân khác như trà đá, nước sấu, nước me… vào mùa hè phục vụ không xuể. Giá cả mỗi món đều rất rẻ, chỉ 15-20k là mọi người có thể thoải mái ngồi đến khi nào chán thì thôi. Ngoài cà phê, còn rất nhiều đồ uống "thời thượng"
Vừa lắc cốc nâu trên tay, anh Hiếu vừa nhớ lại kỉ niệm ấu thơ ngay chỗ chúng tôi ngồi: "Cốc cà phê đầu tiên mà mình nếm thử có lẽ là từ hồi 3 tuổi. Ngày ấy chưa đông đúc như bây giờ, vỉa hè còn rộng rãi, mình hay chơi đùa với các bạn nhà hàng xóm.
Bọn mình chạy qua chạy lại trước quán cà phê này, thấy khách nào đứng lên đi về mà cốc còn thừa nước là uống trộm. Lâu dần thành quen, mình chẳng bị mất ngủ tí nào, vị cà phê nó ngấm vào máu như hơi thở vậy".
Ở Thái có những bức tường vàng vô cùng đặc biệt, trong số đó được check in nhiều nhất là chỗ có dòng chữ "Đến Hà Nội làm cốc nâu" do chính tay anh Hiếu kỳ công tự viết. Để chọn được cái câu giản đơn mộc mạc ấy, ông chủ 8X đã phải trăn trở mất nhiều ngày vì muốn nó phải thật gần gũi thân thương, toát lên nét đặc trưng của người Hà Nội.
Nâu là món được bán nhiều nhất ở Thái, chỉ ngoài Bắc mới gọi tên loại cà phê pha với sữa đặc ấy bằng màu sắc của nó mà thôi. Còn ở Sài Gòn, nó gọi là cà phê sữa đá.
Anh Hiếu cũng lấy tên Nâu để đặt cho con trai đầu lòng vừa tròn 1 tuổi, tuy không đặt kỳ vọng rằng bé sẽ nối nghiệp thành thế hệ thứ 5 nhưng ông bố trẻ cũng muốn gieo hạt giống tình cảm gắn bó với món cà phê gia truyền. Biết đâu một ngày nào đó, Nâu sẽ mang cà phê Thái đi khắp muôn nơi!