Mùa nào thức nấy, dân gian đã có câu như vậy vốn để khuyên nhủ các bà nội trợ rằng nếu có món ngon đang rộ lên là phải làm ăn ngay để không lỡ qua mùa lại thấy hối tiếc.
Tháng Tư tinh khôi hoa huệ qua rồi, bây giờ là tháng 5 rực lửa, nhiệt độ ngoài trời lúc nào cũng vượt ngưỡng 35 không thì 40 khiến cho ai cũng khao khát thứ gì man mát, thanh thanh ăn không bị ngán. Và trong lúc nóng bỏng như thế, món cá ngần sông Đà lại xuất hiện như một thứ đặc sản trong mâm cơm gia đình.
Thử tưởng tượng, cả ngày đi làm mệt nhọc, tối về lại có bát canh chua cá ngần, hoặc chả cá ngần viên ăn với bún rối hay cá ngần rán giòn mà nhâm nhi thì còn gì bằng nữa.
Cá ngần là món ăn đặc sản vào thời điểm tháng 5, 6 ở miền Bắc.
Những con cá mọng dài có độ ngon ngọt không thứ gì sánh bằng.
Mùa cá ngần chớp nhoáng lắm, chỉ kéo dài nhõn trên dưới 1 tháng thôi. Thấy nhiều người bảo trước kia cá ngần thường có ở những sông lớn quanh Hà Nội, đến mùa nước lên, cá ngần cũng theo dòng nên nhiều người đánh bắt được rồi đem bán thành đặc sản. Mấy năm nay, cá ngần ở sông Đà nhiều, nên khắp các chợ dân sinh và chợ online, chị em mua bán tấp nập.
Những người bắt cá thường thả lưới vào sáng tinh mơ rồi mang đi bán luôn. Người mua cá cũng phải canh đi chợ sớm, mang được mớ cá về là chế biến ngay để cá không bị ươn và mất đi cái màu sắc trắng tinh khôi cũng như vị tươi ngọt.
Mâm cơm ngày hè với chả cá ngần và canh chua cá ngần.
Người ta hay dùng từ "trắng ngần" để miêu tả về độ trắng của làn da một cô gái, hay là hạt gạo vừa mới xay xát xong hay bất cứ thứ gì có màu trắng mà người ta thấy là đẹp. Phải chăng cái từ "ngần" đó chính là màu trắng của loài cá mùa hè này không nhỉ?
Cá ngần chẳng có xương, thân mềm nhũn mỏng manh tạo thành thứ sắc trắng tinh khôi xen lẫn ngọc ngà và một chút lấp lánh nhẹ dưới ánh mặt trời.
Cá ngần làm được nhiều món lắm, biến tấu được đến tận gần 20 thực đơn. Món phổ biến nhất mà các mẹ, các chị hay làm đó là chả cá ngần, canh cá ngần nấu chua và cá ngần rán giòn.
Chả cá ngần
Món chả cá ngần có 2 phiên bản, một là cá ngần cuốn lá lốt và hai là cá ngần viên. Cả 2 món này đều cần có sự trợ giúp của thịt lợn xay và trứng để tạo nên sự kết dính rồi mới cho vào rán. Ở công thức thứ nhất, người đứng bếp sẽ làm như với chả lá lốt thịt lợn nhưng thành phẩm sẽ là những miếng chả giòn rụm, ăn tới đâu thấy vị ngọt của cá tới đó và làm thức nhắm với bia cũng rất tuyệt.
Chả cá ngần cuốn lá lốt.
Món chả này chấm với tương ớt là ngon hết xảy.
Còn với chả cá ngần viên chiên thì khi ăn có thể mua chút bún rối, rau muống chẻ, hoa chuối thái rối, rau thơm rau sống đủ vị rồi thong thả pha chút nước chấm tỏi ớt thật ngon. Bước cuối cùng là cả nhà quây quần thưởng thức, coi như là chút cải thiện cầu kỳ cho ngày cuối tuần thanh đạm.
Làm chả cá ngần viên chiên.
Mang rán ngập dầu.
Và thành quả thì ngon hơn cả mong đợi.
Canh riêu cá ngần
Nấu canh riêu cá ngần thì chẳng thể thiếu được chút mẻ. Nhiều người có thể dùng me nhưng mẻ sẽ làm dậy vị món ăn hơn và lại át đi được chút tanh tanh vị cá khiến cho món ăn thơm ngon hơn.
Cách nấu canh chua cá ngần cũng đơn giản lắm, chỉ cần phi hành tỏi, mẻ thơm lừng lên; sau đó cho dứa, cà chua vào xào mềm, chế nước đun sôi bùng rồi thả cá ngần vào, đảo đều nhanh tay chỉ 1 phút là phải bắc ra luôn để cá không bị nát. Kết quả là bày lên mâm là bát canh cá ngần chua chua thơm thơm mùi thì là, ăn với cơm thì không còn gì để mong muốn hơn cho ngày hè.
Canh riêu chua cá ngần trắng muốt.
Sáng tạo hơn thì có thể nấu với dưa chua.
Cá ngần rán giòn
Mùa hè ăn món này thì ngon nhưng làm thì hơi nóng. Tuy nhiên, nếu mua được một mẻ cá ngần nhiều nhiều thì cũng nên chế biến hết các món để cả nhà cùng thử chứ nhỉ. Cá ngần chiên đơn giản nhất là cứ thả cá vào dầu và đợi chín.
Cầu kì hơn có thể chiên tỏi ớt hoặc tẩm bột chiên để trẻ con cũng ăn được nhiều. Món này mà ngồi nhâm nhi thì chắc bao nhiêu cũng hết chứ chẳng thể ăn dè, ăn xẻn được đâu mọi người ạ.
Cá nhần chiên giòn cho trẻ con ăn rất tốt.
Cách làm các món ăn này đơn giản, nhưng nhiêu đó thôi cũng đủ làm nên cả một bầu trời ký ức tuổi thơ, về những nét đặc sắc trong bữa cơm của người miền Bắc rồi đó.
Cá ngần khi xưa, nếu ai vẫn muốn ăn khi đã hết mùa có thể đem phơi khô rồi cất kín lên chạn bếp, sau đó đợi những ngày mưa hay không đi chợ lại giở ra, rang sơ lên với chút mỡ lợn hoặc nướng trên chảo gang nóng chấm với tương ớt tỏi cay xè.
Cá ngần phơi khô.
Như vậy đấy, mùa cá ngần ngắn lắm mà dư vị thì còn đọng mãi. Qua năm, cứ thấy tu hú kêu hay phượng chớm nở thì bếp nhà sẽ lại rục rịch có cá ngần để ăn. Năm nay, mùa cá ngần trắng tinh khôi lại về rồi, bạn có muốn cho đãi cả nhà chút đồ ăn thanh mát này không?