Hình ảnh từ vệ tinh cho thấy một loạt tàu chở khí đốt tự nhiên hóa lỏng đang xếp thành hàng dài trên eo biển Măng-sơ ở Anh và bờ vịnh Cadiz, Tây Ban Nha. Mỗi con tàu đang chở một lượng khí hóa lỏng đủ để sưởi ấm hàng triệu gia đình trong một tháng. Vậy mà tất cả đều đang lênh đênh tại chỗ hoặc di chuyển rất chậm, chưa thể cập cảng để xếp dỡ. Vì đâu mà cảnh tượng ‘tắc đường’ trên biển này lại xảy ra?
Bối cảnh
Các quốc gia châu Âu đang vội vã dự trữ khí đốt để phục vụ sản xuất, cấp điện sinh hoạt và sưởi ấm nhà cửa cho mùa đông. Năm nay, châu Âu phải đối mặt với cuộc khủng hoảng năng lượng lớn nhất kể từ những năm 70.
Trước đó, khoảng 40% khí tự nhiên của châu Âu được nhập từ Nga. Trong đó, phân nửa sản lượng được đưa đến châu Âu qua đường ống dẫn khí Nord Stream, nối từ Siberia tới Đức qua biển Baltic. Nhưng kể từ tháng 6, công ty Gazprom của Nga đã bắt đầu cắt giảm lượng khí đốt qua đường ống này.
Kể từ đó, chính quyền các nước phương Tây đã gấp rút đi tìm những nguồn cung thay thế từ Mỹ hay Qatar. Nhưng việc này cũng gặp nhiều khó khăn và chuỗi cung ứng khí hóa lỏng của châu Âu cần thay đổi rất nhiều để thích ứng.
Lý do thứ nhất: không đủ chỗ chứa
Những con tàu kia không cập bến được vì không có đủ số lượng trạm tái hóa khí để dỡ chuyến. Các trạm tái hóa khí là những nhà máy lớn đặt dọc bờ biển, có nhiệm vụ tiếp nhận và chuyển đổi khí đã hóa lỏng ở -162 độ C trở lại thành khí tự nhiên ở nhiệt độ khí quyển. Ở châu Âu dĩ nhiên là có các nhà máy này, nhưng chúng lại phân bố không đồng đều mà tập trung chủ yếu ở Anh, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.
Ngoài ra, châu Âu cũng không đủ kho chứa khí đốt. Thông thường, các nước khu vực này lưu trữ khí đốt trong hang ngầm và bể chứa. Trong suốt nửa thế kỷ qua, nguồn cung từ Nga tương đối ổn định nên các nước châu Âu không cần phải xây các nhà kho dự trữ cỡ lớn.
Lý do thứ hai: chờ giá lên cao
Hiện tại, các con tàu khổng lồ này đang có chức năng như cơ sở lưu trữ khí đốt offshore tạm thời. Từ đây dẫn tới lý do tiếp theo để chúng mãi ‘chưa chịu’ cập cảng: bù hoãn mua (hay ‘contango’). Contango là hiện tượng xuất hiện khi thị trường đang dư thừa hàng hóa. Khi đó, giá của hàng hóa trong tương lai vài tháng tới sẽ cao hơn giá giao ngay. Từ đó, nó thúc đẩy các nhà đầu tư giữ hàng hóa lại và lưu trữ cho đến khi thị trường cần, cụ thể là cuối năm nay và đầu năm sau.
Đồ thị sau thể hiện sự chênh lệch giá khí lỏng giữa tháng giao ngay và tháng sau đó.
Vào ngày 15 tháng 9, chênh lệch tuyệt đối là 3,42 USD cho mỗi triệu đơn vị nhiệt Anh (mmBTU) nếu cho giữ khí đốt ngoài biển tới tháng 11, thay vì cập cảng và xếp dỡ trong tháng 10.
BTU (viết tắt của British Thermal Unit): Đơn vị nhiệt trị của Anh. Ở Anh, BTU được sử dụng để mô tả giá trị nhiệt (năng lượng) của nhiên liệu, và cũng để mô tả công suất của các hệ thống sưởi ấm và làm lạnh, như lò sưởi, lò sấy, lò nướng và điều hòa nhiệt độ.
1 triệu BTU (mmBTU) tương đương khoảng 26,8 m³ khí gas tự nhiên.
Một tháng sau, vào ngày 13 tháng 10, chênh lệnh tuyệt đối tăng gấp đôi tới 7,5 USD/mmBTU nếu cho bán vào tháng 12 thay vì tháng 11.
Hiện tượng này có ý nghĩa gì?
Mục tiêu ban đầu của châu Âu là làm đầy 80% kho dự trữ trước ngày 1 tháng 11. Tính đến nay, các quốc gia này đã vượt mức kế hoạch và các kho đã được lấp đầy 95%. Giá khí đốt tự nhiên đã giảm hơn 70% kể từ khi chạm mức cao nhất mọi thời đại vào cuối tháng 8 sau khi các kho dự trữ trên toàn châu Âu đã lấp đầy gần toàn bộ công suất. Điều này có nghĩa châu Âu đang khá sẵn sàng để đối mặt với mùa đông sắp tới.
Nhưng vậy vẫn chưa có nghĩa vấn đề năng lượng ở châu Âu đã được giải quyết hoàn toàn. Họ vẫn phải đề phòng cho những trường hợp bất ngờ như: giả sử mùa đông năm nay quá lạnh và Nga quyết định ngưng toàn bộ việc cung cấp, hoặc nguồn cung từ Na Uy và Mỹ bị gián đoạn vì bất cứ lý do nào đó.
Tham khảo từ: WSJ