Ý tại ngôn ngoại
Dưới đây là toàn bộ nội dung thư chia tay của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis :
“Ngày 1/2/1865, Tổng thống Lincon gửi cho tướng Ulysses S.Grant bức điện gồm 1 câu. Đó là: “Đừng để bất cứ điều gì đang diễn ra làm thay đổi, cản trở hoặc trì hoãn các hành động hoặc kế hoạch quân sự của ông”.
Sự lãnh đạo của Bộ chúng ta, cả quân sự và dân sự, vẫn nằm trong những bàn tay tốt nhất có thể. Tôi tin tưởng rằng, mỗi người trong số các bạn vẫn không bị xao lãng sứ mệnh đã tuyên thệ là ủng hộ và bảo vệ Hiến pháp trong khi bảo vệ lối sống của chúng ta. Bộ chúng ta được chứng minh là đạt mức tốt nhất trong khả năng của mình ở những thời điểm khó khăn nhất. Vì vậy, hãy vững niềm tin vào đất nước chúng ta, hãy giữ vững, và cùng với các đồng minh của chúng ta, dàn trận chống các kẻ thù của chúng ta.
Tôi rất vinh dự được phục vụ cùng các bạn. Cầu Chúa giữ cho các bạn được an toàn trên không, trên đất liền và trên biển”.
Chuyện gì đã xảy ra?
Chuyện gì xảy ra vào ngày 1/2/1865? Đó là thời điểm 6 tuần trước khi Nội chiến Mỹ chấm dứt. Theo tạp chí quốc phòng Mỹ Breaking Defense, mốc thời gian đó khiến ông Mattis nhớ tới sự chia rẽ đắng cay mà nước Mỹ dường như đang trải qua. Ngày 1/2/1865 cũng là ngày Tổng thống Lincoln ký sắc lệnh thông qua Tu chính án thứ 13 về bãi bỏ chế độ nô lệ.
Trước khi Nội chiến kết thúc, Liên minh miền Nam (phe ly khai) vẫn muốn theo đuổi một chính quyền độc lập, duy trì chế độ nô lệ. Đây là những điều Tổng thống Lincoln kiên quyết bác bỏ, nhưng ông cảm thấy cần phải nghe bất kỳ đề xuất hòa bình nào.
Dự kiến, đàm phán bí mật sẽ diễn ra ngày 3/2. Vì thế, Tổng thống Lincoln đã gửi điện cho tướng Grant, chỉ huy quân đội Liên bang miền Bắc, với nội dung “Đừng để bất cứ điều gì đang diễn ra làm thay đổi, cản trở hoặc trì hoãn các hành động hoặc kế hoạch quân sự của ông”.
Nói cách khác, dù thương lượng chính trị có thể dẫn tới chấm dứt chiến tranh trong tương lai thì hiện tại, ông phải tiến hành cuộc chiến ở mức cao nhất.
Binh sĩ Mỹ ở Syria. Ảnh: AP
Điều này rất giống với thời điểm năm 2019. Tổng thống Donald Trump mới đây ra lệnh rút toàn bộ binh sĩ khỏi Syria và tìm cách rút quân một phần khỏi Afghanistan, nhưng thời gian và nội dung chi tiết vẫn chưa rõ ràng. Vì thế, thông điệp trong thư giã biệt của ông Mattis có thể được hiểu là binh sĩ cứ tiếp tục chiến đấu mạnh mẽ cho đến khi thực sự nhận được lệnh rời mặt trận.
Và ông Mattis cũng lưu ý là tiếp tục chiến đấu “cùng các đồng minh của chúng ta”. Có thể hiểu các đồng minh này bao gồm lực lượng người Kurd ở Syria và quân chính phủ Afghanistan. Khi quân Mỹ rút về nước, lực lượng người Kurd ở Syria sẽ phải đối mặt với sự thù địch của Thổ Nhĩ Kỳ, và quân chính phủ Afghanistan sẽ phải đơn phương chống lại Taliban trỗi dậy.
Ngầm chỉ trích Tổng thống Trump
Ở nghĩa rộng hơn, “các đồng minh của chúng ta (Mỹ)” bao gồm các đồng minh NATO ở châu Âu, Nhật Bản. Tổng thống Trump luôn cho rằng, những nước này hưởng lợi từ đầu tư của Mỹ vào quốc phòng, an ninh mà không chịu đóng góp gì.
Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis (phải) tại lễ vận hành tàu sân bay USS Gerald R. Ford ngày 22/7/2017. Ảnh: Reuters
Ngày 24/12/2018, Tổng thống Mỹ viết trên mạng xã hội Twitter: “Chúng ta đang trợ cấp đáng kể cho quân đội của nhiều nước RẤT giàu khắp thế giới, trong khi đó, những nước này tận dụng tối đa nước Mỹ và NHỮNG NGƯỜI NỘP THUẾ của chúng ta và vấn đề thương mại. Tướng Mattis không nhìn thấy điều này là một vấn đề. Nhưng TÔI NHÌN THẤY và nó đang được sửa chữa”.
Mới đây, lần đầu tiên thăm binh sĩ Mỹ ở Iraq, Tổng thống Trump nói: “Mỹ không nên chiến đấu vì tất cả quốc gia trên Trái đất mà không được hoàn trả tí nào trong nhiều trường hợp. Nếu họ muốn chúng ta chiến đấu, họ cũng phải trả một cái giá nào đó… và đôi lúc đó cũng là giá tiền”.
Tuy nhiên, thông điệp của ông Mattis trái ngược với Tổng thống Trump. Ông Mattis kêu gọi quân nhân Mỹ sát cánh cùng đồng minh chống kẻ thù. Đâu là kẻ thù của nước Mỹ, ngoài Taliban và IS? Theo giới quan sát, ông Mattis đã ngụ ý điều này trong Chiến lược quốc phòng quốc gia mới nhất: Iran, Triều Tiên, Trung Quốc và Nga.
Nhiều quan chức Lầu Năm Góc, trong đó có ông Mattis than phiền rằng, trong khi mạnh tay với các lệnh trừng phạt Iran và thương mại Trung Quốc, Tổng thống Trump đang có cách tiếp cận nồng ấm thái quá với Bình Nhưỡng và Kremlin.
Đấy cũng được coi là một lý do trong thư chia tay cũng như trong thư từ chức mới đây, ông có một câu có vẻ như khen Tổng thống Trump. “Sự lãnh đạo của Bộ chúng ta, cả quân sự và dân sự, vẫn nằm trong những bàn tay tốt nhất có thể”.
Nhưng nếu ông Mattis ngụ ý nếu sự lãnh đạo của quốc gia chúng ta nằm trong tay Nhà Trắng thì sao nhỉ, các nhà quan sát nêu câu hỏi.