Trong một bài phát biểu tuần trước, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết ngành tài chính Trung Quốc đang dần mở rộng cửa.
Gần một năm trước, quốc gia này tuyên bố kế hoạch lịch sử với nội dung nới lỏng quy định sở hữu khu vực và rào cản tiếp cận ngành tài chính trị giá 45 nghìn tỉ USD. Tuy vậy, tốc độ thay đổi trong ngành sau đó không tăng đáng kể.
Ông Tập Cận Bình cho biết kế hoạch của Trung Quốc đang theo đúng hướng dù đang chiến tranh thương mại với Mỹ, nhưng ông cũng chỉ rõ rằng các nhà hoạch định chính sách không quá vội vàng trong vấn đề này.
Các doanh nghiệp tài chính lớn nhất thế giới cũng có cùng lập trường. Dù họ mong chờ Trung Quốc mở cửa, nhưng nhiều người vẫn rất thận trọng, bởi ngoài nhận ra tiềm năng dài hạn to lớn của Trung Quốc, họ vẫn lo ngại những thách thức ngắn hạn đang ngày càng tăng của đất nước này, từ chiến tranh thương mại tới giá cổ phiếu giảm.
Mark Austen, giám đốc điều hành tại Asia Securities Industry & Financial Markets Association, cho biết: "Các doanh nghiệp đang chờ đợi để tự đánh giá xem liệu họ có thể cạnh tranh trên thị trường Trung Quốc hay không."
Những thay đổi quan trọng nhất được đưa ra một năm trước cho phép các doanh nghiệp nước ngoài mua cổ phần đa số của các công ty chứng khoán địa phương, các nhà quản lý quỹ tương hỗ, các ngân hàng và công ty bảo hiểm.
Tới nay, nhiều công ty đã bắt đầu tiến hành mua cổ phần. Tập đoàn UBS, JP Morgan và Nomura Holdings đều đã nộp đơn đăng ký mua cổ phần đa số của các công ty liên doanh giữa họ và Trung Quốc.
Morgan Stanley và Credit Suisse có thể là những cái tên tiếp theo gia nhập cuộc đua mua cổ phần. Dù Bắc Kinh vẫn chưa ký quyết định, nhưng các quy định cho phép doanh nghiệp do nước ngoài quản lý hoạt động sẽ sớm được phê duyện lượt đầu.
Sức hấp dẫn của Trung Quốc với các ngân hàng đầu tư toàn cầu là không quá khó hiểu. Với trị giá lần lượt 5,6 nghìn tỉ và 11 nghìn tỉ USD, thị trường chứng khoán và nợ của quốc gia này hiện đang đứng thứ ba thế giới về quy mô.
Và vai trò của những thị trường này sẽ ngày càng lớn mạnh khi các nhà hoạch định chính sách quyết định giảm thiểu sự phụ thuộc của nền kinh tế vào các khoản vay ngân hàng. Với các doanh nghiệp chứng khoán toàn cầu, điều này đem lại nhiều cơ hội cho giới môi giới, tư vấn và lĩnh vực phí bảo lãnh.
Tuy nhiên, không phải ai cũng dễ dàng gia nhập cuộc chơi. Goldman Sachs vẫn chưa nộp đơn đăng ký một phần là do sự thiếu chắc chắn về các luật sắp được áp dụng cũng như do môi trường kinh doanh rộng mở hơn trong bối cảnh căng thẳng thương mại. Citigroup và Bank of America cũng chưa có kế hoạch đăng ký mua cổ phần.
Dù các nhà phân tích dự đoán nhiều doanh nghiệp nước ngoài sớm hay muộn cũng sẽ đăng ký mua cổ phần đa số của các nhà quản lý địa phương, nhưng tới nay, khu vực quỹ tương hộ vẫn "im hơi lặng tiếng".
Các quỹ tương hỗ tại Trung Quốc trị giá hai nghìn tỉ USD và có tiềm năng tăng trưởng lớn bởi tầng lớp trung lưu dần giàu lên và các nhà điều tiết đã mạnh tay xử lý nguồn cạnh tranh chính: các sản phẩm quản lý tài sản được bảo lãnh ngầm do các ngân hàng cung cấp.
Trong khu vực bảo hiểm, theo Bloomberg, chưa có doanh nghiệp nước ngoài nào dự định nộp đơn đăng ký mua cổ phần đa số ở Trung Quốc. Nguyên nhân đằng sau tình trạng này có lẽ là bởi đây là ngành duy nhất trong khu vực tài chính mà các nhà hoạch định chính sách chưa hoàn chỉnh quy định.
Dù các quy định mới của Trung Quốc đã loại bỏ giới hạn sở hữu nước ngoài cho các ngân hàng thương mại, nhưng chưa có ngân hàng nào thể hiện mong muốn tăng sở hữu nước ngoài, một phần có lẽ là bởi quy định vốn dự trữ tối thiểu cao nghiêm ngặt khiến giá mua cổ phần quá cao, chỉ phù hợp cho các đối tác quốc tế lớn.
Ngay cả khi các đối tác nước ngoài có nguồn lực để mua cổ phần đa số của một ngân hàng nhỏ, chính quyền các địa phương, và đồng thời là chủ sở hữu chính của các ngân hàng, thường không phải là những người bán thân thiện.
Lian Ping, trưởng nhóm kinh tế tại Bank of Communications tại Thượng Hải, cho biết: "Trung Quốc sẽ không từ bỏ quyền kiểm soát các ngân hàng nhà nước chủ chốt hay toàn bộ hệ thống ngân hàng."
Tuy vậy, trở ngại lớn nhất cho các ngân hàng quốc tế, bao gồm cả những ngân hàng đã và đang hoạt động tại Trung Quốc, có lẽ là sự khan hiếm các cơ hội tăng trưởng ngắn hạn.
Ngoài khoản nợ đã chạm mốc 266% GDP (cao hơn mức nợ của Mỹ trong khủng hoảng tài chính 2008), các công ty nội địa hiện đang không thể thanh toán trái phiếu với tỉ lệ cao kỷ lục và tốc độ tăng trưởng kinh tế ở mức thấp nhất kể từ năm 2009.
Logan Wright, giám đốc của doanh nghiệp nghiên cứu Rhodium tại Hồng Kông, cho biết: "Nhiều ngân hàng nước ngoài đã nắm giữ cổ phần nhưng cần phải có thêm vốn để mua thêm. Tôi không biết động lực nào thúc đẩy những tổ chức có ý định tăng nhanh cổ phần trong một vài năm tới."