Cỏ biển là nhóm thực vật bậc cao có hoa duy nhất, sống trong môi trường biển và nước lợ. Hệ sinh thái thảm cỏ biển là môi trường sống quan trọng của sinh vật thuỷ sinh ven bờ, đồng thời đóng vai trò rất lớn trong điều chỉnh môi trường nhờ khả năng lưu trữ lượng lớn carbon hữu cơ.
Theo nghiên cứu, khả năng lưu trữ carbon hữu cơ của cỏ biển trên toàn cầu vào khoảng 19,9 tỷ tấn, cao hơn 2 - 3 lần so với rừng thường xanh tính trên cùng đơn vị diện tích. Tốc độ hấp thụ carbon nhanh hơn 35 lần so với rừng mưa nhiệt đới. Vì vậy, bảo tồn và phát triển các thảm cỏ biển được xem là một giải pháp tự nhiên hỗ trợ các hoạt động nhằm giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Nhằm xác định trữ lượng carbon hữu cơ tại các thảm cỏ biển tiêu biểu ở một số vùng ven bờ Việt Nam và đề xuất giải pháp quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả, TS Cao Văn Lương và cộng sự tại Viện Tài nguyên và Môi trường biển, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã thực hiện đề tài “Nghiên cứu xác định trữ lượng carbon xanh trong các thảm cỏ biển ở vùng ven bờ Việt Nam”.
Nhóm nghiên cứu đã tổ chức 2 chuyến khảo sát, đánh giá hiện trạng và biến động thảm cỏ biển tại bốn khu vực mang tính đại diện là Hà Dong (Quảng Ninh), Cửa Gianh ( Quảng Bình), Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc ( Kiên Giang), xác định được 10 loài cỏ biển phân bố trên tổng diện tích 8.623,4ha.
Hệ sinh thái thảm cỏ biển. Nguồn ảnh: Vast.gov.vn.
Từ đó, các nhà khoa học đã xây dựng , cập nhật bổ sung 4 bản đồ phân bố chi tiết các thảm cỏ biển tại Hà Dong, Cửa Gianh, Vân Phong và Phú Quốc vào bộ cơ sở dữ liệu bản đồ, sơ đồ phân bố các thảm cỏ biển tại Việt Nam.
Ngoài ra, qua tổng hợp, thống kê tài liệu giai đoạn 1996 – 2020, nhóm nghiên cứu xác định có tổng số 15 loài cỏ biển, phân bố trên tổng diện tích 21.885ha ở khắp các vùng biển đảo ven bờ Việt Nam, nơi xa nhất là các đảo thuộc quần đảo Trường Sa.
TS Lương và cộng sự tính toán, lượng giá giá trị trữ lượng carbon hữu cơ trong các thảm cỏ biển tại Việt Nam tương đương với 3,2 triệu tấn CO2 hoặc 3,2 triệu tín chỉ carbon , ước tính giá trị khoảng 64,4 triệu USD nếu trao đổi trên thị trường. Thông tin này là căn cứ khoa học cho Việt Nam chuẩn bị tham gia vào thị trường carbon trong khu vực và trên thế giới.
Cũng từ kết quả nghiên cứu, thống kê, nhóm nghiên cứu đã xây dựng bộ số liệu, thông tin hoàn chỉnh về số lượng thành phần loài và diện tích phân bố của 50 thảm cỏ biển tiêu biểu cũng như hàm lượng, trữ lượng carbon hữu cơ của các thảm cỏ biển tại 4 khu vực nghiên cứu trọng điểm, đại diện cho các vùng ven biển Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ, Nam Trung Bộ và Nam Bộ.
Đây là bộ số liệu quan trọng, có giá trị khoa học và ý nghĩa thực tiễn, giúp các nhà quản lý hoạch định chính sách khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững các thảm cỏ biển vùng ven bờ Việt Nam .
Tuy nhiên, quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học cũng nhận thấy, hệ sinh thái cỏ biển ở nước ta đang có xu hướng suy giảm cả về số lượng thành phần loài, diện tích phân bố, độ phủ và sức khỏe. Vì vậy, nhóm nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý, sử dụng hiệu quả và bền vững hệ sinh thái cỏ biển, đồng thời, phát triển và mở rộng các khu vực bảo tồn cỏ biển.
TS Cao Văn Lương, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, những kết quả trên là thành công bước đầu. Để có những kết quả chính xác hơn về hệ sinh thái cỏ biển của các vùng biển Việt Nam, cần tiếp tục theo dõi, giám sát dài hạn, nghiên cứu, đánh giá dịch vụ các thảm cỏ biển trong tương lai.
Bên cạnh đó, cần bổ sung nghiên cứu thông tin về thảm cỏ biển các khu vực biển, đảo ngoài khơi như một số quần đảo tại vịnh Thái Lan. Cuối cùng, cần có hành động cụ thể từ các đơn vị quản lý, các bên liên quan và các nhà hoạch định chính sách nhằm tăng cường sự quản lý và quan tâm hơn nữa đến hệ sinh thái quan trọng này.
