Lần đầu tiên trong khoảng thời gian ba tháng tính đến 31/12/2023, hãng xe điện Trung Quốc BYD đã tung ra thị trường nhiều ô tô chạy hoàn toàn bằng điện hơn Tesla và chiếm luôn vị trí dẫn đầu về doanh số bán hàng do công ty của Elon Musk nắm giữ trong cả năm.
Vậy làm thế nào mà một hãng sản xuất pin ít tên tuổi của Trung Quốc lại phát triển nhanh đến vậy để trở thành đối thủ lớn nhất của Tesla?
Gã khổng lồ đang ngủ của Trung Quốc
Có trụ sở tại Thâm Quyến (Trung Quốc), BYD được thành lập vào năm 1995 bởi Wang Chuanfu. Ông Wang cho biết các chữ cái BYD không có ý nghĩa cụ thể gì cả. Ông đã chọn một cái tên "khá lạ" để tạo sự khác biệt với các công ty khởi nghiệp khác.
Đây là nhà sản xuất xe điện hàng đầu của Trung Quốc, đã xuất khẩu taxi, xe buýt và các phương tiện chạy bằng điện khác đi khắp thế giới, bao gồm Châu Âu, Nam Mỹ, Đông Nam Á và Trung Đông.
Israel và Thái Lan hiện được coi là thị trường nước ngoài lớn của BYD, nơi công ty Trung Quốc đứng số một về doanh số bán xe điện.
Gian hàng BYD tại triển lãm Auto Shanghai, ở Thượng Hải, Trung Quốc ngày 19/4/2023. Ảnh: Reuters
Những mẫu xe du lịch bán chạy nhất của hãng là mẫu Qin và Song. Qin là mẫu xe sedan nhỏ gọn có sẵn dưới dạng plug-in hybrid hoặc xe chạy hoàn toàn bằng điện. Song là dòng xe SUV cỡ nhỏ.
So với Tesla, BYD được biết đến là nhà cung cấp những chiếc xe giá cả phải chăng hơn, điều này giúp hãng thu hút được nhiều đối tượng người tiêu dùng hơn. Dòng cấp thấp của hãng được bán ở Trung Quốc với giá chỉ hơn 10.000 USD trong khi mẫu tương tự của Tesla rẻ nhất có giá hơn 32.000 USD.
Xe du lịch của BYD vẫn chưa có mặt tại Mỹ. Nhưng xe buýt điện của hãng – sản xuất tại Lancaster, California – lại được bán ở nước này.
Made in China
Wang có xuất thân là một kỹ sư, lần đầu tiên chuyển đến Thâm Quyến vào đầu những năm 1990 để điều hành doanh nghiệp sản xuất pin cho một viện nghiên cứu của chính phủ.
Nhưng Wang sớm nghỉ việc và thành lập BYD.
Sự khởi đầu hành trình khởi nghiệp của ông trùng hợp với thời điểm nền kinh tế Trung Quốc mở cửa với thế giới. Cựu lãnh đạo Trung Quốc Đặng Tiểu Bình đã thành lập đặc khu kinh tế đầu tiên ở Thâm Quyến, nơi khuyến khích hàng trăm doanh nghiệp sản xuất đổ xô đến thành phố, bị thu hút bởi các chính sách kinh tế tự do và chi phí lao động và đất đai rẻ hơn.
Đến năm 1997, Wang đã phát triển xưởng nhỏ của mình thành một nhà sản xuất pin điện thoại di động cỡ trung bình với doanh thu hàng năm hơn 100 triệu nhân dân tệ (14 triệu USD).
Wang Chuanfu, người sáng lập BYD. Ảnh; Getty
Năm đó, cuộc khủng hoảng tài chính châu Á mang đến cơ hội tăng trưởng khi giá pin lao dốc đã đẩy nhiều đối thủ cạnh tranh ra khỏi thị trường. Theo tờ Southern Weekly, công ty của Wang có thể tồn tại nhờ lợi thế về chi phí .
Đến năm 2003, BYD đã trở thành nhà sản xuất pin niken-cadmium lớn nhất thế giới, được sử dụng rộng rãi trong điện thoại di động.
Nhưng Wang muốn nhiều hơn thế. Để mắt đến sự phát triển trong tương lai của xe điện, Wang đã mạo hiểm bước chân vào ngành công nghiệp ô tô vào năm 2003, mua lại một hãng sản xuất ô tô quốc doanh ở thành phố Tây An với giá 269 triệu nhân dân tệ (38 triệu USD).
Theo lời kể của Wang, quyết định bất ngờ đó khiến các nhà đầu tư chiến lược của công ty tức giận và khiến cổ phiếu niêm yết ở Hồng Kông của công ty giảm 21% nhưng ông vẫn kiên định.
"Tôi chế tạo ô tô vì tôi lạc quan về sự phát triển của xe điện trong tương lai", ông nói với tờ Beijing Business Today.
5 năm sau, vào năm 2008, Wang nhận được khoản đầu tư 230 triệu USD từ doanh nhẫn nổi tiếng Warren Buffett. Doanh nhân Mỹ đã trả khoảng 1 USD/cổ phiếu cho số cổ phần khoảng 10%. Động thái này đã giúp cổ phiếu của công ty Wasng tăng tới 1.370% sau đó.
BYD ra mắt mẫu plug-in hybrid đầu tiên vào cuối năm 2008. Kể từ đó, BYD đã trở thành nhà sản xuất xe điện.
Thống trị ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc
BYD đã thống trị ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc kể từ năm 2015, khi vượt qua các đối thủ trong và ngoài nước tại thị trường ô tô lớn nhất thế giới. Một trong những lợi thế chính của BYD so với Tesla, hãng đứng thứ hai ở Trung Quốc, là giá cả.
Bốn mẫu xe của Tesla – Model 3, Model Y, Model S và Model X – có mức giá dao động từ 40.000 USD đến 120.000 USD tại Mỹ. Tại Trung Quốc, mẫu Tesla rẻ nhất, Model 3 cơ bản, có giá khởi điểm là 229.900 nhân dân tệ (32.375 USD). Nó có phạm vi hoạt động 437km với một lần sạc đầy và tốc độ tối đa 225km/h.
Ngược lại, BYD Seagull có giá khởi điểm là 73.800 nhân dân tệ (10.392 USD) tại Trung Quốc. Nó có tốc độ tối đa 130km/h. Seagull có sẵn hai bộ pin. Pin nhỏ hơn có tầm hoạt động 305km trong khi pin lớn hơn có tầm hoạt động 403km..
Cả xe Tesla và BYD đều nhận được xếp hạng an toàn từ các tổ chức quốc tế. Vào năm 2022, Model Y của Tesla và Atto 3 của BYD lần lượt nhận được xếp hạng 5 sao của Chương trình đánh giá xe mới của Úc (ANCAP).
Kể từ năm 2020 , BYD đã sản xuất pin lưỡi dao lithium iron phosphate (LFP) để sử dụng cho ô tô của hãng và để bán cho các nhà sản xuất ô tô khác như Toyota.
Công ty cho biết, mẫu pin lưỡi dao mỏng hơn và dài hơn pin lithium-iron thông thường, do đó có thể tối đa hóa việc sử dụng không gian có sẵn bên trong bộ pin. Theo BYD, nó cũng ít có khả năng bắt lửa ngay cả khi bị hư hỏng nghiêm trọng.