Trước mỗi buổi triển lãm, các tác phẩm được trưng bày sẽ đều trải qua công đoạn thẩm định nghiêm ngặt. Đôi lúc quá trình nhiêu khê và cầu kỳ cũng thu hút sự chú ý của công chúng, khi xuất hiện những chi tiết làm tăng giá trị bức tranh hay làm hiện ra ẩn ý của tác giả.
Khi tiến hành kiểm tra tranh của danh họa Vincent van Gogh cất tại Phòng tranh Quốc gia Scotland, nhóm chuyên gia đã phát hiện được điều bất ngờ. Ẩn bên dưới bức tranh “Chân dung một nữ nông dân” là tác phẩm tự họa của Van Gogh, và khán giả tới thưởng tranh ở sự kiện sắp tới sẽ được chiêm ngưỡng tác phẩm đặc biệt.
Bức tự họa của Van Gogh ẩn mình sau một tác phẩm khác.
Đã được sử dụng rộng rãi từ lâu, kỹ thuật lấy hình ảnh bằng tia X có thể giúp các chuyên gia hội họa phân tích và phục chế được những bức tranh quý giá.
Tần số của tia X có khả năng xuyên thấu bức tranh mà không làm hư hại lớp mực. Nó có thể phát hiện ra những nét bút đã bị vẽ đè lên, hay những phiên bản sơ khai của một bức tranh đã nằm trên vải bố trước khi người họa sĩ hoàn thiện tác phẩm.
Bức hình được cho là ảnh tự họa của Van Gogh, nằm mặt sau của bức “Chân dung một nữ nông dân”.
Ví dụ, bức “Cô gái đọc thư cạnh cửa sổ mở” của danh họa Johannes Vermeer lần đầu tiên được chụp X-quang vào năm 1979, và làm lộ ra một bức tranh khác nằm trong bức tranh sơn dầu của Vermeer. Trên bức tường nằm sau hình ảnh cô gái là một bức họa khác, mô tả thần Cupid đang làm dáng. Cũng với tia X, các nhà nghiên cứu còn tìm ra được công thức pha màu bí mật của cố danh họa Rembrandt.
Bức “Cô gái đọc thư cạnh cửa sổ mở” trước và sau thời điểm 2021, thời điểm tranh được phục chế và tô lại màu.
Đây không phải lần đầu tiên tranh của Van Gogh được đem ra ngắm với một con mắt X-quang. Hồi 2008, các nhà khoa học Châu Âu đã từng dùng bức xạ synchrotron để tái dựng bức chân dung của Van Gogh vẽ một nữ nông dân vô danh. Van Gogh nổi tiếng với việc tái sử dụng vải vẽ, những “tác phẩm trong tác phẩm” cứ thế tiếp tục làm giàu kho tranh của ngành hội họa.
Bản thân các chuyên gia bảo tồn tranh không kỳ vọng gì khi đem tác phẩm của Van Gogh đi chụp X-quang, nhưng họ lập tức nhận ra điểm đặc biệt của bức họa “Chân dung một nữ nông dân”. Ẩn dưới những chi tiết nhìn thấy được bằng mắt thường, tấm chân dung mô tả một người đàn ông đội mũ và đeo khăn quàng cổ, tướng mạo rất giống Van Gogh.
Tấm chân dung bị che phủ bởi nhiều lớp keo và bìa có niên đại từ đầu thế kỷ 20. Có lẽ đây là nỗ lực bảo quản tranh trước khi đóng khung trưng bày. Sau khi xác định được kích cỡ tác phẩm khuất tầm mắt, các nhà bảo tồn tranh sẽ tìm cách loại bỏ lớp keo và bìa nhằm trích xuất được tấm chân dung mà không ảnh hưởng tới tác phẩm nằm trên.
