Tại EVN, có đơn vị thành viên, lương của người lao động cao hơn lương người quản lý. Ảnh minh họa: Như Ý
Số liệu tổng hợp từ Bộ LĐ-TB&XH cho thấy, năm 2022, lương bình quân của người lao động (LĐ) khối DN nhà nước đạt 10 - 12 triệu đồng/người/tháng, lương lãnh đạo DN bình quân 40 triệu đồng/người/tháng. Nếu xét riêng khối tập đoàn, tổng công ty nhà nước, lương bình quân người LĐ đạt 17 - 18 triệu đồng/người/tháng, lãnh đạo đạt 60 - 70 triệu đồng/tháng.
Cụ thể, tại Ngân hàng Chính sách xã hội, năm vừa qua, với trên 10.300 LĐ đang nhận lương bình quân gần 23 triệu đồng/người/tháng; với 9 lãnh đạo (hội đồng quản trị, ban giám đốc, ban kiểm soát) nhận lương bình quân gần 65 triệu đồng/người/tháng.
Cùng năm, Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Agribank) sử dụng hơn 38.200 LĐ, với lương bình quân hơn 30 triệu đồng/người/tháng; với 23 người quản lý lương bình quân 64 triệu đồng/người/tháng. Một ngân hàng thương mại nhà nước khác, năm vừa qua sử dụng hơn 25.000 LĐ với lương bình quân hơn 31 triệu đồng/người/tháng; hơn 20 người quản lý cao hơn lương trung bình người lao động.
Còn tại Cty mẹ - Tập đoàn Hoá chất (Vinachem), năm vừa qua đơn vị đang sử dụng 146 LĐ với lương bình quân 30 triệu đồng/người/tháng, với 9 người quản lý chuyên trách nhận lương bình quân hơn 66 triệu đồng/người/tháng. Cty mẹ - Tổng Cty Lương thực Miền Bắc (Vinafood 1), sử dụng 342 LĐ với lương bình quân 13,6 triệu đồng/người/tháng, với 10 người quản lý nhận lương bình quân 41 triệu đồng/người/tháng.
Cty mẹ - Tổng Cty Thuốc lá (Vinataba), năm vừa qua, lương bình quân của 503 LĐ đạt 24 triệu đồng/người/tháng, lương bình quân của 10 người quản lý chuyên trách nhận hơn 57 triệu đồng/người/tháng.
Với Cty mẹ - Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), năm 2022 sử dụng 4.800 LĐ, với mức thu nhập bình quân hơn 26 triệu đồng/người/tháng, thu nhập bình quân của 14 người quản lý chỉ hơn 32 triệu đồng/người/tháng (bằng 1 nửa năm 2021).
Đánh giá về cơ chế trả lương hiện hành, lãnh đạo EVN cho hay, do cơ chế tiền lương DN nhà nước áp dụng chung, chưa xét đặc thù nên chưa phản ánh hết thực tế. Với EVN, lương của người quản lý xác định theo lương cơ bản, áp dụng từ năm 2013 tới nay, trong khi lạm phát, lương người LĐ tăng qua các năm, nên xảy ra tình trạng khi có lãi, lương của người quản lý thấp hơn lương người LĐ.
Trao đổi với PV Tiền Phong, nhiều lãnh đạo DNNN đều cho rằng thang bậc lương đang nhiều bất cập. Chủ tịch HĐTV một tổng công ty lớn chia sẻ: "Lãnh đạo DNNN phải chịu trách nhiệm trước Đảng, Nhà nước cũng như sự tồn tại phát triển của doanh nghiệp họ đang quản lý rất cao, nhưng bất cập nếu so sánh với vị trí tương đương của một DN, tập đoàn tư nhân lớn. Rất nhiều vị trí tổng giám đốc, chủ tịch HĐTV có mức lương chưa bằng một người ở vị trí giám đốc khối, trong khi trách nhiệm lại rất nặng nề".
PV
Quản lý thiệt
Tại Dự thảo Tờ trình Chính phủ sửa đổi Nghị định 51 và 52/2016 về quản lý LĐ, tiền lương, tiền thưởng DN 100% vốn nhà nước, Bộ LĐ-TB&XH cho rằng, hiện lương người LĐ do DN quyết định, gắn với năng suất, hiệu quả kinh doanh. Lương người quản lý DN do Chính phủ quy định, căn cứ theo lương cơ bản, hệ số, hạng DN và kết quả kinh doanh, áp dụng từ năm 2013 tới nay.
Nếu đạt kế hoạch kinh doanh, lương lãnh đạo DN tối đa 72 triệu đồng/người/tháng; nếu kinh doanh vượt kế hoạch, lương tối đa được 86,4 triệu đồng/tháng.
Thực tế trên dẫn tới sự chia cắt và mất cân đối trong hệ thống thang, bảng lương của DN, người quản lý DN thiệt thòi so với người LĐ. Lương của người LĐ tăng hằng năm theo sự phát triển của DN, còn lương lãnh đạo không đổi suốt thời gian qua, nên có trường hợp lương của người quản lý cấp cao thấp hơn lương của trưởng/phó phòng trong DN.
Ngoài ra, lương người quản lý DN tính theo lợi nhuận , nhưng không phải lúc nào lợi nhuận năm sau cũng cao hơn năm trước, nên dù DN có lãi nhưng mức thấp hơn năm trước sẽ không được tăng lương (chỉ hưởng lương cơ bản).
Từ những bất cập trên, Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 51, 52/2016 được Bộ LĐ-TB&XH xây dựng theo hướng, tiếp tục giao DN xây dựng thang, bảng lương người LĐ gắn với hiệu quả hoạt động. Tuy nhiên, thang bảng lương này phải lấy ý kiến tổ chức đại diện người LĐ, đối thoại tại nơi làm việc, công khai tại DN.
Với lương lãnh đạo DN, dự thảo bỏ hệ số lương người quản lý theo xếp hạng DN do Chính phủ ban hành, chỉ quy định mức lương cơ bản và hệ số tăng thêm theo kết quả kinh doanh, chỉ phân hạng theo nhóm ngành nghề, thang lợi nhuận tương ứng.
Theo đó, lương cơ bản của người quản lý theo hạng DN vẫn từ 16 đến 36 triệu đồng/người/tháng, nhưng bổ sung hệ số tăng thêm từ 1 - 2,5 lần lương cơ bản theo chỉ tiêu lợi nhuận.
Cơ quan soạn thảo tính toán, theo hiệu quả hoạt động các DN nhà nước thời gian qua, với hệ số điều chỉnh như trên, nhìn chung, lương của lãnh đạo đa số DN nhà nước vẫn giữ mức hiện hành (cao nhất 72 triệu đồng/người/tháng).