Hòa giải giúp nhiều người từ bỏ ý định ly hôn, quay lại đoàn tụ
Sáng 25/11, Quốc hội tiến hành thảo luận tại hội trường về dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án.
Nêu ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) cho rằng, đối với các tranh chấp dân sự, công lý không đơn giản chỉ là ai thắng hay thua mà điều quan trọng là nhà nước phải tổ chức các thiết chế cho người dân hòa giải được với nhau.
Theo bà Thủy, tâm lý người Việt Nam là "vô phúc đáo tụng đình", không đừng được mới phải đưa nhau ra tòa xét xử.
Tán thành phương thức hòa giải, đối thoại tại tòa án, Đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn Bắc Kạn) đưa ra 5 lý do. Cụ thể:
Thứ nhất, hòa giải được tiến hành trong môi trường riêng chỉ có sự tham gia của các bên liên quan, giúp các bên yên tâm, tin tưởng ngồi lại với nhau để giải quyết tranh chấp bất đồng, nói hết uẩn khúc, nguyên nhân sâu xa dẫn đến mâu thuẫn.
Những ưu việt này không phải lúc nào cũng có trong các phiên tòa công khai, nhất là trong các vụ án ly hôn, kinh doanh thương mại.
"Chúng ta có thể thấy rất rõ điều này khi theo dõi phiên tòa xét xử vụ án ly hôn của vợ chồng "ông vua cà phê" Trung Nguyên Đặng Lê Nguyên Vũ vừa qua.
Mọi mâu thuẫn trong quá trình hôn nhân cũng như những tình tiết cụ thể của vụ án đã được hàng chục tờ báo cập nhật, đưa tin hàng ngày và chắc rằng đây là điều mà những người trong cuộc không hề mong muốn", bà Thủy nói.
Thứ hai, theo bà Thủy, nếu được các bên đồng ý thì hòa giải viên còn có thể mời cả những người có uy tín trong dòng họ, bạn bè tin cậy của các bên cùng tham gia hòa giải để phân tích phải, trái, thiệt hơn giúp các bên cân nhắc suy nghĩ thấu đáo trước khi quyết định.
Kết quả là nhiều vụ các bên đã từ bỏ ý định ly hôn và quay trở lại đoàn tụ, nhiều vụ vay mượn trong nhân dân, mâu thuẫn trong làm ăn kinh tế đã được giảng hòa và tìm ra được những giải pháp phù hợp nhất mà cả hai bên cùng chấp nhận.
Trong khi đó, với phương thức xét xử tại tòa án, việc mời những người nêu trên tham gia là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng. Bản án có thể bị hủy để xét xử lại, bởi vì tòa án chỉ được phép mời những người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án.
Tỷ lệ thi hành án xong về tiền đạt không cao
Thứ ba, chi phí cho việc xét xử vụ án dân sự hành chính hiện nay là rất tốn kém. Để mở phiên tòa sơ thẩm ít nhất phải có 5 cán bộ tư pháp tham gia. Còn đối với công tác thi hành án, tình trạng tồn đọng án dân sự hành chính không được thi hành rất lớn.
"Nhiều năm nay tỷ lệ thi hành án xong về tiền chỉ đạt khoảng 35%, đến năm 2019 này vẫn còn hơn 96.000 tỷ có điều kiện thi hành nhưng chưa thi hành được.
Chúng tôi đã đề nghị Bộ Tư pháp cung cấp thông tin về 10 vụ dân sự phải huy động số lượng cán bộ tham gia cưỡng chế đông nhất, 10 vụ đã gây tốn kém nhất cho ngân sách nhà nước và 10 vụ có thời gian thi hành án kéo dài nhất.
Kết quả đến nay đã có những vụ phải huy động đến 199 cán bộ tham gia cưỡng chế thi hành một bản án dân sự như ở Khánh Hòa. Số lượng các bản án có thời gian thi hành trên 10 năm mà đến ngày hôm nay vẫn chưa xong lên đến con số hàng nghìn", bà Thủy thông tin.
Thứ tư, bà Thủy nêu, kết quả thí điểm hòa giải thời gian qua cho thấy, đây là thiết chế hiệu quả tiết kiệm cho cả người dân, Nhà nước, tỷ lệ hòa giải thành công đạt 78%. Về việc thu phí hòa giải, trong thời gian thí điểm chưa thu mà do địa phương hỗ trợ.
Theo tính toán sơ bộ, chi phí cho phiên tòa sơ thẩm là 5,5 triệu đồng, trong khi đó chi cho hòa giải chỉ là 1,2 triệu đồng.
Thứ năm, nữ ĐBQH này cho rằng, trên thế giới nhiều nước đã áp dụng phương thức hòa giải tại tòa án. Singapo được coi là quốc gia thành công trong áp dụng phương thức này.
"Đối với các tranh chấp dân sự, công lý không đơn giản chỉ là ai thắng hay thua mà điều quan trọng là nhà nước phải tổ chức các thiết chế cho người dân hòa giải được với nhau.
trước đến nay, tâm lý người Việt Nam là "vô phúc đáo tụng đình", không đừng được mới phải đưa nhau ra tòa xét xử. Tôi cho rằng phương thức hòa giải tại tòa án tốt cho người dân, xã hội, tiết kiệm cho ngân sách", bà Thủy nói thêm.
Đại biểu Nguyễn Mai Bộ (đoàn An Giang) cũng phân tích, người Việt Nam quan niệm "một trăm cái lý không bằng 1 tí cái tình", "đánh nhau chia gạo, mời nhau ăn cơm".
Ông nói, việc giải quyết tranh chấp bằng cách hòa giải phù hợp với đạo đức, phong tục tập quán của người Việt.
Với kinh nghiệm tham gia hòa giải cơ sở, ông Bộ cho rằng, phương thức hòa giải, đối thoại tại Tòa án khiến mỗi cá nhân trở nên hiền hòa, nhân hậu, bao dung hơn.