Vị trí kiến tạo của Thổ Nhĩ Kỳ khiến quốc gia này rất dễ xảy ra các hoạt động địa chấn. Có đến 1/3 diện tích đất nước có nguy cơ cao xảy ra động đất, bao gồm khu vực xung quanh thành phố lớn như Istanbul và Izmir, vùng Đông Anatolia.
Nguyên nhân là do phần lớn lãnh thổ nước này nằm trên mảng kiến tạo Anatolia, giữa hai mảng kiến tạo lớn là mảng Á - Âu, châu Phi, và mảng nhỏ là Ả Rập. Khi các mảng này dịch chuyển và giao nhau, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ bị ép chặt. Các đường đứt gãy tạo ra bởi sức ép có thể gây nên những rung chấn có sức phá hủy mạnh chưa từng thấy.
Một đường đứt gãy dài khoảng 1.500 km chia tách mảng kiến tạo Á - Âu (phía bắc) với mảng kiến tạo Anatolia (phía nam) đã tạo ra nhiều rung chấn từ 6,7 độ trở lên từ năm 1939.
Dưới đây là một số trận động đất chết người khác đã xảy ra dọc theo những đường đứt gãy đó trong vài thập kỷ qua.
Tháng 10 năm 2020
Một trận động đất mạnh 7 độ richter gần Samos, một hòn đảo của Hy Lạp ở Biển Aegean gần bờ biển Thổ Nhĩ Kỳ, đã giết chết ít nhất 24 người ở Thổ Nhĩ Kỳ và gây ra nhiều thương vong ở Hy Lạp.
Tháng 1 năm 2020
Một trận động đất mạnh 6,7 độ richter làm rung chuyển miền đông Thổ Nhĩ Kỳ, làm ít nhất 22 người thiệt mạng, hàng trăm người bị thương và gây chấn động ở Syria, Gruzia và Armenia.
Tháng 10 năm 2011
Một trận động đất mạnh 7,2 độ richter ở miền đông Thổ Nhĩ Kỳ đã giết chết ít nhất 138 người và khoảng 350 người bị thương. Trận động đất có tâm ở tỉnh Van, không xa biên giới với Iran. Rung chấn cảm nhận mạnh mẽ nhất ở các ngôi làng lân cận và một số khu vực ở miền bắc Iraq.
Tháng 3 năm 2010
Một trận động đất mạnh 6 độ richter xảy ra ở miền đông Thổ Nhĩ Kỳ, khiến 51 người thiệt mạng. Một ngôi làng bị phá hủy phần lớn và bốn ngôi làng khác bị hư hại nặng nề. Một trận động đất thứ hai với cường độ 5,6 độ richter sau đó cũng xảy ra ở khu vực này
Tháng 8 năm 1999
Một trận động đất mạnh 7,4 độ richter xảy ra ở thành phố Izmit, miền tây Thổ Nhĩ Kỳ, đã giết chết hơn 17.000 người.
Trận động đất lớn nhất từng xảy ra ở Thổ Nhĩ Kỳ trong vòng vài thập kỷ qua?
Đó là thảm họa ở thành phố Erzincan năm 1939. Năm đó, số người chết lên tới 33.000 ở Erzincan. Trận động đất này có cường độ 7.8 độ richter và có thời điểm lên tới 8 độ, mạnh đến mức ở Ai Cập cũng cảm nhận được. Trận động đất xảy ra ở Bắc Anatolia đã tạo ra đứt gãy bề mặt dài 360 km.
Trận động đất năm 1939 thực ra là một chuỗi động đất theo kiểu domino lớn nhất mà thế giới từng biết. Phần đứt gãy va vào nhau tạo ra một loạn rung chấn, khiến động đất nối tiếp động đất.
Trạm thủy triều từ Tuapse của Nga đến Sevastopol của Ukraine cũng ghi nhận một trận sóng thần tại Fatsa trên bờ Biển Đen của Thổ Nhĩ Kỳ.
Không chỉ là thảm họa động đất nghiêm trọng và tàn khốc nhất ở Thổ Nhĩ Kỳ mà đây cũng được coi là một trong những trận động đất lớn trên thế giới.
Cả Erzincan và 11 thành phố khác đều bị ảnh hưởng bởi trận động đất đó và nhiều thiệt hại lớn đã xảy ra. Cây xanh đổ rạp, đường dây điện bị đứt, toàn vùng Erzincan như bị cô lập với môi trường xung quanh. Ít nhất 100.000 người bị thương và gần 120.000 tòa nhà bị phá hủy.
Trận động đất ở Thổ Nhĩ Kỳ cũng có cường độ tương tự là 7.8 độ richter. Tuy nhiên, nhà địa chấn học Ross Stein, Giám đốc điều hành của công ty dự báo thảm họa Temblor, báo cáo rằng trận động đất có quy mô và cường độ mạnh như vậy thường hiếm xảy ra, có thể là một thế kỷ một lần.
Ngoài kiến thức an toàn về động đất, mọi người cần chú ý trang bị những gì khác?
Ross Stein nói rằng mặc dù trong 5 năm qua, động đất mạnh không thường xảy ra nữa nhưng điều đó không có nghĩa là người dân có thể tạm yên tâm. Mặc dù nhà ở Thổ Nhĩ Kỳ được xây bằng những vật liệu xây dựng tiêu chuẩn, nhưng các mối nối giữa thép, các cột và dầm lại có nhiều khoảng trống, chưa đủ vững chắc, thậm chí có thể thò tay vào xem có bao nhiêu thanh cốt thép trong đó.
Vì vậy, trước khi mong đợi công trình có thể cải thiện tốt hơn, Ross khuyên mọi người nên gắn một chiếc còi trên móc khóa để phòng thân. Nếu bạn không may bị kẹt trong một tòa nhà, hãy dùng đến chiếc còi này. Khi cố gắng la hét, bạn sẽ nhanh chóng mất sức, không gian xung quanh cũng sẽ cạn dần không khí. Với một chiếc còi, bạn sẽ thu hút được sự chú ý cần thiết.