SOHA NEWS
Đào tạo não bộ để trở nên thông minh hơn, tập trung tốt hơn và tăng hiệu suất làm việc là những ý tưởng hấp dẫn bất kỳ ai nghe qua về nó. Thế nhưng, liệu những phương pháp đào tạo não bộ có hiệu quả thật hay không, từ những video "nhạc sóng não" trên Youtube đến việc kích dòng điện cường độ thấp xuyên qua hộp sọ?
Caroline Williams, một nhà báo khoa học người Anh, đã dành 1 năm, đi khắp các phòng thí nghiệm ở Anh, Mỹ và Đức để thử nghiệm nhiều loại hình đào tạo não bộ từ thiền, kích thích não bằng từ trường cho đến các bài luyện sự tập trung, đối phó với căng thẳng, tăng khả năng định hướng…
Tất cả trải nghiệm được cô gói gọn vào cuốn sách My Plastic Brain: One Woman’s Yearlong Journey to Discover if Science Can Improve Her Mind . Và trong một bài phỏng vấn với The Verge, Williams đã tóm tắt lại hành trình của mình cùng với những thí nghiệm thành công và thất bại.
Rốt cuộc, Williams đã học được gì sau 1 năm cố gắng đào tạo bộ não của mình?
Caroline Williams dành hẳn 1 năm đi khắp thế giới và thử các phương pháp đào tạo não bộ
Cách tiếp cận của cô khi tham gia vào những thử nghiệm với não bộ này là gì? Cô có hoài nghi gì và hy vọng gì không?
Tôi bước vào những thử nghiệm với một tâm trí cởi mở, hy vọng mọi thứ sẽ thay đổi bởi đây là những lĩnh vực đã được khoa học nghiên cứu trên người thật. Nhưng thú vị là những gì diễn ra thực sự lại không đúng với kỳ vọng của tôi.
Một trong những ví dụ điển hình của khả biến thần kinh là các tài xế taxi ở London. Nghiên cứu cho thấy khi tài xế taxi học cách định vị và ghi nhớ những tuyến đường, vùng hồi hải mã - một phần của bộ não liên quan đến nhiệm vụ điều hướng trong không gian - của họ đã trở nên lớn hơn.
Điều đó dường như muốn nói lên một điều rằng: "Ok, nếu bạn sử dụng não, nó sẽ trở nên mạnh mẽ hơn. Não cũng giống như cơ bắp". Nhưng đó chính là điều tôi đã cố gắng làm mà kết quả thì chẳng đi đến đâu.
Tôi đã dành hàng tuần để cải thiện kỹ năng định hướng của mình, bằng cách sử dụng các thiết bị đeo. Và sau đó, tôi được đưa vào máy quét não và thực hiện một phép đo cộng hưởng từ chức năng fMRI trong khi giả vờ xác định phương hướng.
Có 3 khu vực não được kích hoạt khi bạn có ý nghĩ về địa điểm, hai trong số đó của tôi vẫn bình thường và một khu vực thậm chí còn chẳng phản ứng gì cả. Mọi thứ thật không đơn giản.
Nhưng hãy kể cho tôi về những bài tập huấn luyện khả năng tập trung mà cô đã trải qua. Chúng đã tạo nên sự khác biệt lớn, đúng không?
Trước khi bước vào thí nghiệm, tôi đã làm một số bài kiểm tra và thường đội sổ, ý tôi là đứng chung vị trí với những người bị chấn thương sọ não và có vấn đề thực sự với khả năng tập trung trong đời sống hàng ngày.
Bài toán đưa ra là tập trung nhận diện những khuôn mặt xuất hiện trên màn hình. Họ đều là nam giới, ngoại trừ một người tên Betty. Bạn nhấn phím cách mỗi khi khuôn mặt nam xuất hiện, nhưng với khuôn mặt nữ bạn không được chạm vào đó.
Những khuôn mặt chỉ xuất hiện như thế này, và đây là Betty mà Williams phải tránh
Nghe có vẻ dễ dàng, nhưng bài kiểm tra này cũng rất dễ cuốn bạn vào những nhịp điệu bẫy, và rồi bạn ấn phím trước khi nhận ra điều đó thì đã quá muộn. Tôi thấy đó là bài kiểm tra mà mình không thể vượt qua được, tôi không thể ngăn tay tôi nhấn vào phím cách.
Để can thiệp, người ta đã cho tôi một hỗn hợp kích thích não - về cơ bản hoạt động bằng cách tắt một phần của não, ví dụ như đóng một phần não đang hoạt động mạnh để buộc bạn phải tăng cường sức hoạt động ở những phần não khác – trong khi tập trung chú ý đến một kích thích khá nhàm chán.
Cuối cùng tôi đã tìm ra một trạng thái kích thích, ở đó tôi thấy thoải mái và thực hiện bài kiểm tra rất tốt, một cảm giác hoàn toàn khác biệt. Vào cuối bài kiểm tra, tôi hỏi rằng liệu có phải họ đã đưa cho tôi cái bài mà tôi đã làm rồi hay không. Tôi cảm thấy mình là tỷ phú thời gian và nó rất dễ dàng.
Thật thú vị vì những huấn luyện đặc biệt này sẽ đào tạo bạn đi vào đúng vùng tập trung. Nó dạy bạn đi vào trạng thái đó và nhận diện được sự tập trung, vì vậy bạn học được cách chú ý tốt hơn. Tôi đã làm thí nghiệm này vài năm trước, nhưng đến bây giờ tôi vẫn có thể nhớ cái cảm giác ở trong vùng tập trung của mình, và biết khi nào tôi không ở trong đó.
Kết quả này kéo dài không?
Đó là một câu hỏi triệu đô đấy, đúng không? Bạn có cần lặp lại [những kích thích]? Nó có giống như việc muốn có bụng 6 múi thì bạn phải gập bụng mỗi ngày cho đến suốt cuộc đời?
Đối với một số điều, câu trả lời là có. Nhưng đối với sự tập trung thì khác, bởi vì những bài tập huấn luyện não đã dạy bạn về một trạng thái của tập trung. Vì vậy, nó là việc tôi đã học để hiểu về bản thân mình hơn chứ không phải chỉ tập theo bài như với các bài tập cơ bắp. Dường như hiệu ứng đã kéo dài.
Nhưng đối với các thí nghiệm về sự lo lắng, ngay sau khi ngừng huấn luyện, tôi thấy mình quay trở lại vạch xuất phát. Nói chung, đó vẫn là một câu hỏi và đáp án còn bỏ ngỏ.
Caroline Williams trong thử nghiệm kích thích não để tăng sự tập trung
Cô tự ý thức gì về bản thân khi làm những bài kiểm tra não này? Cô có lo lắng về kết quả thấp của chúng hay không?
Không quá ngạc nhiên khi tôi nhận được một kết quả tồi tệ sau khi kiểm tra khả năng tập trung và sự lo lắng, và tôi khá nhẹ nhõm khi mình có một kết quả tốt khi kiểm tra khả năng sáng tạo. Với cái bài kiểm tra khả năng xác định phương hướng, càng thoải mái hơn khi tôi biết mình không thể làm được.
Đó là thứ không thể cải thiện được với việc tập luyện, nó nằm ngoài khả năng của tôi. Nó giống như việc tôi là một người thấp và suy nghĩ hay tập luyện não bộ cũng không thể khiến tôi cao hơn được. Một số phần của não bộ là vậy.
Sau khi hoàn thành nghiên cứu này, cô có rút ra ý tưởng nào hay hơn về luyện tập não bộ, về việc nó đang bị cường điệu hóa và điều gì không liên quan đến đào tạo não bộ?
Có rất nhiều sự cường điệu hóa. Thực sự phải xấu hổ khi thấy chúng. Bất cứ ai nói điều gì, kiểu như "bạn phải mua sản phẩm của chúng tôi để luyện tập não bộ" có lẽ đó là thứ bạn cần phải nghi ngờ. Và việc trích dẫn rất nhiều nghiên cứu khoa học mà cuối cùng không có liên quan đến sản phẩm thực tế ấy.
Có rất nhiều thứ trên mạng cố gắng tung hỏa mù với bạn bằng những ngôn từ phức tạp, ví dụ như một ứng dụng điện thoại tuyên bố giúp cải thiện tập trung của bạn bằng cách phát những bản nhạc đặc trưng để khiến sóng não của bạn làm việc theo mô hình nào đó. Có những tài liệu tham khảo khoa học, nhưng khi bạn đọc kỹ, chúng chẳng liên quan gì tới những tuyên bố của họ.
Hầu hết các ứng dụng và trò chơi nói rằng chúng sẽ đào tạo được não bộ nhìn chung không có gì hữu ích.
Caroline Williams trước một lần chụp cộng hưởng từ chức năng fMRI
Điều gì sẽ diễn ra khi chúng ta có được những công nghệ đào tạo não bộ tốt hơn?
Khi chúng ta có được những chiếc mũ gắn điện cực EEG hoặc những hệ thống phản hồi thần kinh tốt hơn, tôi nghĩ chúng ta sẽ có thể giúp não hoạt động tốt hơn một chút, vì chúng ta đang có những bằng chứng tốt về sự hoạt động của những công cụ này.
Và cuối cùng, rõ ràng rằng tất cả các khu vực khác nhau của não đều được liên kết với nhau. Sẽ không có chuyện, "Bây giờ, tôi sẽ đi luyện tập vùng đồi thị của mình".
Tất cả những điều này sẽ không hữu ích cho người bình thường, nhưng ít ra bây giờ bạn đã biết rằng, mình có thể làm gì đó với các trạng thái khác nhau của não bộ.