Sau khi gần 40 máy bay quân sự Trung Quốc vượt qua đường trung tuyến trên eo biển Đài Loan, Đài Bắc đã có tuyên bố mạnh mẽ khẳng định quân đội Đài Loan có quyền “phòng vệ và phản kháng”. Tuy nhiên, quân đội Trung Quốc lại cho rằng, dàn máy bay của nước này hành động đúng theo luật pháp và không vi phạm thỏa thuận phi chính thức giữa Trung – Đài.
Từ ngày 18 – 19/9, tổng cộng 37 máy bay quân sự Trung Quốc đã vượt qua đường trung tuyến nằm trên eo biển Đài Loan. Đài Loan cũng đã điều động các chiến đấu cơ để đánh chặn dàn máy bay Trung Quốc gồm các oanh tạc cơ H-6, chiến đấu cơ J-10, J-11 và J-16 cùng máy bay tuần tra hàng hải Y-8.
“Những gì chúng ta đang thấy không chỉ là tình hình eo biển Đài Loan, mà là bối cảnh chung của khu vực. Các hoạt động quân sự gần đây của Trung Quốc nhất là trong những ngày qua rõ ràng là mối đe dọa vũ lực. Nói cách khác, đây là một phần của các cuộc tấn công bằng lời nói và đe dọa quân sự từ Trung Quốc", nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn phát biểu hôm 20/9.
Hoạt động của dàn máy bay Trung Quốc ở eo biển Đài Loan diễn ra đúng thời điểm Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Keith Krach thực hiện chuyến thăm Đài Loan.
Sau khi ông Krach kết thúc chuyến thăm vào ngày 19/9, Cơ quan Ngoại giao Đài Loan nhấn mạnh chuyến công tác của Thứ trưởng Mỹ là cơ hội để hai bên thảo luận về hàng loạt vấn đề quan trọng, đồng thời tăng cường quan hệ đối tác toàn cầu. Một trong những sự kiện mà ông Krach tham dự khi tới Đài Loan là lễ tưởng niệm cố lãnh đạo Đài Loan Lý Đăng Huy. Ông Lý qua đời vào ngày 30/7.
Về phần mình, Bắc Kinh liên tiếp đưa ra những tuyên bố chỉ trích chuyến thăm Đài Loan của Thứ trưởng Krach. Hôm 21/9, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cáo buộc, chuyến thăm của ông Krach là sự khiêu khích chính trị nhằm vào Trung Quốc, cũng như khuyến khích các lực lượng muốn giành độc lập ở Đài Loan.
“Chúng tôi hối thúc Mỹ sửa chữa sai lầm, dừng tất cả liên lạc quan chức và quân sự với Đài Loan, cũng như dừng can thiệp vào chuyện nội bộ của Trung Quốc, dừng lời lẽ và hành động làm ảnh hưởng xấu thêm quan hệ Mỹ - Trung cũng như nền hòa bình và ổn định ở eo biển Đài Loan”, tờ Thời báo Hoàn Cầu dẫn lời ông Uông.
Bài viết đăng trên Thời báo Hoàn Cầu còn nhấn mạnh, “Đài Loan là một phần lãnh thổ không thể tách rời của Trung Quốc. Chương trình tập trận của quân đội Trung Quốc là cần thiết để duy trì chủ quyền của Trung Quốc và an ninh ở eo biển Đài Loan. Trung Quốc yêu hòa bình, nhưng chúng ta cần nhận thức rõ hòa bình được quyết định bằng sức mạnh quân sự và chắc chắn Trung Quốc sẽ sử dụng khi cần thiết”.
“Quan hệ giữa Mỹ và chính quyền Đài Loan đang đe dọa an ninh và lợi ích của người dân Đài Loan, cũng như an ninh khu vực. Điều này chỉ khiến Đài Loan đi vào ngõ cụt. Chính quyền của nhà lãnh đạo Thái Anh Văn nên dừng lại việc đùa với lửa trước khi quá muộn, hoặc chuẩn bị hứng chịu những hậu quả khủng khiếp”, Thời báo Hoàn Cầu viết.
Song theo Cơ quan Quốc phòng Đài Loan, các máy bay quân sự Trung Quốc đã vượt qua đường trung tuyến trên eo biển Đài Loan. Đường trung tuyến trên eo biển là một ranh giới kiểm soát không chính thức, nhưng được coi trọng đối với cả Bắc Kinh và Đài Bắc.
“Đài Loan là một phần không thể tách rời của Trung Quốc. Cái gọi là đường trung tuyến ở eo biển Đài Loan không hề tồn tại”, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố hôm 20/9.
Lâu nay, Trung Quốc vẫn chỉ xem Đài Loan là một tỉnh ly khai và nhiều lần nhấn mạnh sẵn sàng dùng biện pháp mạnh để sáp nhập Đài Loan vào đại lục nếu cần thiết. Bắc Kinh cũng nhiều lần nhấn mạnh, Đài Loan là “vấn đề nhạy cảm và quan trọng nhất trong mối quan hệ Mỹ - Trung”.
Dù không thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức, nhưng Mỹ hiện là đồng minh quan trọng nhất và nhà cung cấp thiết bị quân sự chính cho Đài Loan.
Hồi tuần trước, Reuters đưa tin chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho sắp thông qua thêm một thương vụ bán vũ khí cho Đài Loan. Thương vụ này có giá 7 tỉ USD và có thể được phê duyệt trong vài tuần tới.
Nếu được thông qua, đây sẽ là thương vụ mua bán vũ khí có quy mô lớn thứ hai mà Mỹ - Đài từng thực hiện. Trong vòng 4 năm qua, tổng giá trị vũ khí mà Mỹ bán cho Đài Loan vào khoảng 15 tỉ USD.