F-16, do Mỹ sản xuất, là máy bay chiến đấu tuyến đầu, được liên minh NATO và các lực lượng không quân trên khắp thế giới lựa chọn trong 50 năm qua.
Các quan chức của Mỹ và Ukraine xác nhận, những máy bay chiến đấu F-16 đầu tiên đã tới Ukraine. Trước đó, 4 nước NATO là Bỉ, Đan Mạch, Na Uy và Hà Lan đã cam kết cung cấp hàng chục chiến đấu cơ này cho Ukraine sau khi Mỹ bật đèn xanh cho việc chuyển giao các chiến đấu cơ F-16 đã qua sử dụng tới Ukraine. Thời báo London dẫn một nguồn thạo tin cho biết, Ukraine đã tiếp nhận 6 chiếc F-16 từ Hà Lan. Nước này cũng sẽ sớm nhận thêm chiến đấu cơ F-16 từ Đan Mạch.
Tổng thống Ukraine và Thủ tướng Đan Mạch ngồi trên chiến đấu cơ F-16. Ảnh: AP
Các máy bay chiến đấu F-16 dự kiến sẽ sớm thực hiện các phi vụ trên bầu trời Ukraine, đồng thời hỗ trợ đáng kể cho các phi đội máy bay có từ thời Liên Xô của nước này, tăng cường khả năng phòng thủ, tấn công và tăng cường hỏa lực. Tuy vậy, giới phân tích cho rằng, sự xuất hiện của F-16 sẽ rất khó thay đổi cục diện xung đột. Thời gian gần đây, Nga đã đẩy mạnh các cuộc tấn công và đang đạt được những bước tiến nhỏ trên chiến trường.
Lợi ích mà F-16 mang lại cho Ukraine
Ông Federico Borsari, chuyên gia quốc phòng tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu (CEPA) cho rằng, F-16 sẽ có 3 nhiệm vụ cốt lõi. Thứ nhất, chúng sẽ phải tìm cách đánh chặn tên lửa và máy bay không người lái của Nga. Thứ hai, áp chế hệ thống phòng không của đối phương và cuối cùng là tấn công các vị trí quân sự, kho đạn dược của Nga bằng tên lửa không đối đất.
“Chúng sẽ tác động đến một số yếu tố của cuộc chiến”, ông Borsari lưu ý.
Hiện tại, nhiều thông tin về việc triển khai chiến đấu cơ F-16 vẫn được giữ kín, trong đó có cả các mục tiêu mà chính phủ các nước phương Tây cho phép tấn công và những loại vũ khí họ sẽ gửi cùng với máy bay.
Chiến đấu cơ F-16 có thể mang theo tên lửa hành trình phóng từ trên không Storm Shadow do Vương quốc Anh cung cấp với tầm bắn hơn 250 km, có khả năng tấn công các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga. Ngoài ra, tiêm kích này cũng có thể được trang bị tên lửa không đối không tầm xa, đe dọa máy bay ném bom và máy bay chiến đấu của Nga. Các radar tiên tiến của máy bay sẽ cho phép phi công Ukraine xác định chính xác các mục tiêu nằm ở xa, vượt trội hơn so với các máy bay MiG-29, Su-27 và Su-24 mà Ukraien đang sử dụng.
F-16 có thể cung cấp sự yểm trợ trên không cho quân đội Ukraine. Nhưng việc hỗ trợ các cuộc di chuyển của binh sỹ Ukraine trên tuyến đầu có thể quá rủi ro đối với F-16 do chúng phải tiến gần đến hệ thống phòng không tinh vi của Nga. Dẫu sao đi chăng nữa, việc sở hữu chiến đấu cơ này có thể giúp khích lệ tinh thần các binh sỹ Ukraine trong cuộc chiến với Nga, ông Borsari nhấn mạnh.
Thách thức đối với Ukraine
Marina Miron, nhà nghiên cứu tại Khoa Nghiên cứu Chiến tranh, King's College London (Anh) đã chỉ ra một danh sách dài những thách thức mà F-16 mang lại cho Ukraine.
Mỹ và châu Âu đang tiến hành đào tạo phi công lái máy bay F-16 cho Ukraine. Nhưng khóa đạo tạo này chỉ kéo dài khoảng 9 tháng, giống như một khóa học cấp tốc, ngắn hơn nhiều so với khóa học 3 năm thông thường dành cho phi công phương Tây để điều khiển “một cỗ máy hết sức phức tạp”. Điều đó đồng nghĩa với việc hiệu suất của họ sẽ bị hạn chế.
Chưa kể, F-16 cũng cần một số lượng lớn nhân viên hỗ trợ, chẳng hạn như kỹ sư bảo dưỡng lành nghề, nhân viên nạp đạn, nhân viên phân tích tình báo và phi hành đoàn hỗ trợ trong trường hợp khẩn cấp.
Ukraine cũng phải thiết lập một mạng lưới các trạm radar, nhà chứa máy bay kiên cố, nguồn cung cấp phụ tùng thay thế và hệ thống tiếp nhiên liệu. Bên cạnh đó, nước này cần phải cải thiện chất lượng các sân bay vì cửa hút khí của F-16 nằm gần đường băng và có nguy cơ hút các mảnh vụn và bụi bẩn vào động cơ. Ngoài ra, các phi công Ukraine thiếu kinh nghiệm chiến đấu bằng máy bay F-16 sẽ gặp nhiều khó khăn khi tham gia vào các cuộc không chiến.
“Rất nhiều vấn đề liên quan cần được giải quyết”, bà Miron lưu ý.
Nga sẽ ứng phó ra sao?
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 1/8 cho biết, máy bay F-16 không phải là "viên thuốc thần" có thể thay đổi tiến trình của cuộc xung đột. Ông nói thêm rằng, chính phủ Nga đã treo thưởng cho những binh sỹ phá hủy máy bay chiến đấu này.
Theo giới phân tích, quân đội Nga có thể cố gắng phá hủy máy bay F-16 trên mặt đất bằng tên lửa tầm xa hoặc phá hủy những sân bay mà Kiev dành cho chiến đấu cơ này.
Ukraine cho biết, nước này có thể để một số máy bay chiến đấu tại các căn cứ quân sự ở nước ngoài để bảo vệ chúng khỏi các cuộc tấn công của Nga. Điều đó đã khiến Nga phản ứng gay gắt. Tổng thống Putin cảnh báo rằng bất kỳ căn cứ không quân nào của phương Tây có máy bay chiến đấu của Ukraine sẽ là mục tiêu hợp pháp của quân đội Nga. Trong khi đó, giới chức Mỹ cho biết, chiến đấu cơ F-16 sẽ được đặt tại Ukraine.
Các nhà quan sát cho rằng, khi bay ở trên không, F-16 sẽ phải đối đầu với hệ thống tên lửa đất đối không di động S-300 và S-400 đáng gờm của Nga. Những hệ thống này có thể nhắm mục tiêu tấn công nhiều máy bay cùng một lúc. Chưa kể, Nga còn có hàng trăm máy bay chiến đấu đang hoạt động và các radar giám sát trên không hiện đại.
Theo chuyên gia quốc phòng Federico Borsari, máy bay chiến đấu Su-35 của Nga sẽ là một trong những mối đe dọa lớn nhất đối với F-16. Nó có radar tầm xa cho phép theo dõi và tấn công tới 8 mục tiêu cùng một lúc trên một khu vực rộng lớn.
Nga có lẽ sẽ nhận thức được rằng họ phải đối đầu với một trong những chiến đấu cơ đáng gờm nhất của Ukraine trong cuộc chiến và có thể áp dụng những cách đối phó thận trọng hơn.
Ukraine sẽ bảo vệ F-16 như thế nào?
Giới phân tích cho rằng, Ukraine cần phải đặt máy bay F-16 trong các nhà chứa máy bay kiên cố, phân tán chúng ở các địa điểm khác nhau, bố trí mô hình mồi nhử và sẵn sàng cất cánh nhanh chóng trong trường hợp có cảnh báo không kích.
Chuyên gia hàng không Ukraine Anatolii Khrapchynsky nhận định, Nga nhiều khả năng sẽ cố gắng tấn công máy bay F-16 tại các căn cứ không quân – nơi chúng được cất giữ, nhưng Ukraine có hệ thống phòng thủ mạnh mẽ để đối phó với các cuộc tấn công như vậy.
“Ukraine có khả năng mạnh mẽ để bảo vệ các sân bay bằng hệ thống phòng thủ chống máy bay nhằm đánh chặn các cuộc tấn công của Nga. Trong suốt thời gian xung đột diễn ra, Nga đã cố gắng tấn công các sân bay của Ukraine, nhưng nhiều lần họ đã không thành công”, ông Khrapchynsky nhấn mạnh.
Theo chuyên gia này, chiến đấu cơ F-16 sẽ gia tăng đáng kể năng lực của không quân Ukraine trong việc bảo vệ không phận và gia tăng phạm vi tấn công tới các mục tiêu chiến lược ở Nga.
“Với việc sở hữu chiến đấu cơ F-16, chúng tôi có thể giải quyết một số vấn đề đang gây tổn hại cho Ukraine, trong đó có các cuộc tấn công lớn bằng tên lửa của Nga, mối đe dọa từ bom dẫn đường trên không, cũng như việc Moscow triển khai các hệ thống S-300 ở các vùng Sumy và Kharkov”.