LTS: Trong cuộc tổng tiến công nổi dậy Mùa Xuân 1975, thắng lợi của Chiến dịch tiến công Huế - Đà Nẵng có ý nghĩa chiến lược. Cùng với thắng lợi của Chiến dịch Tây Nguyên, nó đã làm thay đổi hẳn cục diện chiến tranh, tạo ra những điều kiện rất cơ bản, góp phần giải phóng Sài Gòn và hoàn toàn miền Nam một cách nhanh chóng.
Xin trân trọng giới thiệu với độc giả loạt bài của Đại tá Nguyễn Khắc Nguyệt (Nguyên Trưởng ban KH-CN-MT Trường Sĩ quan Tăng Thiết giáp, nguyên chiến sĩ lái xe tăng số 380 thuộc Đại đội 4, Lữ đoàn 203, cùng đơn vị với các xe tăng 390 và 843 húc đổ cổng Dinh Độc Lập trưa 30-04-1975) về trận đánh lịch sử đó.
Tại thành Mang Cá, phán đoán quân địch đang rút chạy về phía cửa Thuận An, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 2 giao nhiệm vụ cho Đại đội xe tăng 4 cùng một đại đội bộ binh tiến hành truy kích. Lúc đó là 15 giờ.
Cuộc truy kích "vô tiền, khoáng hậu"
13 giờ ngày 25.3.1975, Đại đội xe tăng 4, Lữ đoàn 203 cùng bộ binh tiến vào Thành phố Huế từ phía nam. Thành phố đã hoàn toàn bỏ ngỏ.
Dẫu chưa biết lực lượng địch thế nào song đại đội trưởng Bùi Quang Thận vẫn tập trung toàn đại đội lại để giao nhiệm vụ. Lúc này, vì 1 xe bị hỏng, 1 xe bị mìn nên toàn đại đội chỉ còn 5 đầu xe. Đơn vị bộ binh đi cùng cũng chỉ còn khoảng 20 tay súng được chia ra mỗi xe 4 - 5 người.
Thấy lực lượng khá mỏng song cán bộ, chiến sĩ cả xe tăng lẫn bộ binh không ai tỏ ra lo lắng. Tất cả chỉ chăm chú làm công tác chuẩn bị vũ khí, đạn dược cẩn thận hơn mà thôi.
15 giờ 30, từ thành Mang Cá, toàn đại đội thành một hàng dọc do xe 381 của trung đội trưởng Mai Hồng Trị dẫn đâu bắt đầu xuất phát. Qua khỏi cầu Trường Tiền, đội hình rẽ trái nhằm hướng cửa Thuận An hành tiến với tốc độ khá cao.
Ra khỏi thành phố càng xa đường càng vắng. Những xóm làng thưa thớt hai bên đường cũng hầu như không một bóng người dần lui lại phía sau. Phía trước và hai bên đường vẫn chỉ là những cánh ruộng hẹp xen lẫn với các đầm nước mênh mông. Không khí như bị cô đặc lại, nóng hầm hập và đầy bí ẩn.
Đội hình xe tăng vẫn từ từ tiến. Những khẩu pháo 100 mm đạn đã lên nòng đánh thấp gườm gườm đầy cảnh giác. Xe nào, trưởng xe và pháo hai cũng mở cửa căng mắt quan sát. Các chiến sĩ bộ binh cũng vậy, hai tay ôm chặt súng, mắt mở to cảnh giới xung quanh.
Quân giải phóng tiến vào Đại nội Huế.
Bỗng xe 381 đi đầu dừng lại. Đại đội trưởng Thận khoát tay ra hiệu. Các xe còn lại tản ra hai bên đường rồi dừng lại thành đội hình zic-zắc sẵn sàng chiến đấu. Các trưởng xe và pháo hai vội chui vào trong xe và lập tức ôm lấy kính quan sát.
Từ trong kính quan sát với độ phóng đại tới 7 lần đã nhìn thấy mờ mờ phía trước lổm ngổm gần chục chiếc xe tăng M48 to lớn kềnh càng. Các pháo thủ nhanh chóng lấy thước ngắm và đưa đầu ngắm lớn vào mục tiêu, ngón tay cái đã để sẵn lên nút cò chờ lệnh.
Cũng đã nhìn rõ cây cột an-ten viễn thông cao vút vẫn lập lòe một ngọn đèn đỏ trên đỉnh. Tình hình căng như dây đàn. Tất cả đều nín thở chờ tín hiệu bắn của đại đội trưởng.
Vài phút trôi qua, vẫn không có mệnh lệnh nào phát ra. Đại đội trưởng Thận cho mời chính trị viên Vũ Đăng Toàn, Đại đội trưởng bộ binh và các trưởng xe về xe mình hội ý. Thì ra anh đã nhìn thấy các xe tăng M48 kia đều quay pháo ra phía biển và không hề có dấu hiệu nào tỏ ra sẵn sàng chiến đấu cả.
Có lẽ quân địch chạy đến đây đã hết đường nên bỏ xe chạy hết rồi chăng? Cuối cùng, Thận quyết định: "Tiếp tục tiến nhưng phải hết sức cảnh giác!".
Đội hình xe tăng tiếp tục tiến lên một cách thận trọng. Các nòng pháo vẫn gườm gườm sẵn sàng phát hỏa. Đã thấy những chiếc xe Jeep, xe du lịch bỏ lại ven đường. Vài chiếc xe mô-tô nằm bẹp dúm - chắc là bị xích xe tăng chèn qua nằm chỏng chơ giữa đường.
Khoảng cách đến những chiếc M48 đã rút xuống chỉ còn vài trăm mét.
Nhưng hóa ra không chỉ có vài cái trên đường. Phía bên trái đường, trên một khoảng đất - chính là bãi chứa hàng của cảng Thuận An rộng hơn một sân bóng đá là nhấp nhô, bạt ngàn xe tăng, xe bọc thép, xe kéo pháo, xe ô tô... Tất cả nằm im lìm một cách bí ẩn!
Dường như đã khẳng định được phán đoán của mình là chính xác, đại đội trưởng Thận lệnh cho toàn đại đội tăng tốc độ. 5 chiếc xe tăng vọt lên lao thẳng vào giữa đám xe pháo hỗn độn ấy. Quả thật, đó là những chiến xa không người. Tất cả cùng thở phào nhẹ nhõm!
Cố Đại tá Bùi Quang Thận, nguyên Đại đội trưởng Đại đội xe tăng 4.
Bãi xe ma
Mặc dù cả bãi xe pháo mênh mông không một bóng người, Đại đội trưởng Bùi Quang Thận vẫn rất cảnh giác. Anh cho các xe đỗ thành đội hình vòng tròn lấy căn nhà trực của đài viễn thông làm trung tâm, đồng thời lệnh cho tất cả thành viên không được rời xe và luôn sẵn sàng chiến đấu.
Anh cũng đề nghị đại đội trưởng bộ binh cho quân vào lùng sục trong bãi xe xem tình hình thế nào. Đến lúc này mới thấy nhiều xe trong bãi vẫn đang nổ máy rì rì. Phía trước là bến phà Thuận An nhưng không hề thấy có thuyền bè nào cả.
Vậy là đã rõ: sau khi chạy đến đây, do không có phương tiện vượt sông, lính Việt Nam cộng hòa đã bỏ tất cả phương tiện lại để chạy thoát thân!
Chiều xuống dần. Mặt trời đã khuất sau rặng núi phía xa. Các toán bộ binh đã về báo cáo trong bãi xe không có người.
Sau khi bàn bạc với chính trị viên Toàn và đại đội trưởng bộ binh, Bùi Quang Thận quyết định cho xe 386 của mình hướng nòng pháo ra phía biển bắn 1 phát pháo và 1 tràng đại liên 12 ly 7.
Đợi cho dư âm của tiếng súng lắng đi, Thận cuộn một tấm bìa làm loa rồi đứng lên đỉnh tháp pháo hướng ra phía biển hô dõng dạc:
"Đồng bào và anh em binh lính Cộng hòa chú ý! Chúng tôi là quân giải phóng, xin thông báo để đồng bào và anh em binh lính biết: thành phố Huế đã được giải phóng, chính quyền cách mạng đã được thiết lập. Chúng tôi kêu gọi đồng bào hãy trở về thành phố làm ăn sinh sống bình thường, còn anh em binh lính ra hàng sẽ được đối xử tử tế".
Gọi vài lần xong anh đưa loa cho đại đội trưởng bộ binh tiếp tục gọi. Trên xe, tất cả vẫn trong trạng thái sẵn sàng chiến đấu và im lặng chờ đợi.
Và thật bất ngờ! Sau vài lần gọi, từ phía bờ sông, từ sau những ụ đất, lùm cây... phía bến phà lác đác những cánh tay giơ lên rồi những hình người - đa số cởi trần hiện ra. Chẳng mấy chốc, số hàng binh tập trung sau xe 386 đã lên tới con số trăm. Các cán bộ hội ý rồi quyết định cho họ tự đi về phía sau với lời dặn: "Hãy đến gặp chính quyền cách mạng sẽ được đối xử tử tế!".
Trời đã tối. Một đống lửa lớn được đốt lên bởi những chiếc lốp xe. Trong ánh sáng nhập nhòa của ngọn lửa, dòng người ra hàng dường như vô tận. Cứ như thế đến nửa đêm, cũng chẳng có ai kịp thống kê xem có bao nhiêu người đã ra hàng nhưng chắc chắn phải là con số vài nghìn!
Sau lính là đến dân. Đủ cả nam, phụ, lão, ấu, tay xách nách mang. Những người dân thành Huế lo sợ những trận oanh tạc của Mỹ đã bỏ nhà, bỏ cửa chạy ra đây. Dòng người cứ lải rải như vậy suốt đêm làm toàn thể cán bộ, chiến sĩ không một phút được chợp mắt.
Sáng hôm sau, dòng người đã vãn. Đại đội trưởng Thận cho bộ đội đi kiểm đếm các phương tiện chiến đấu, chủ yếu là xe tăng, xe thiết giáp.
Thật không thể tưởng tượng nổi khi có đến 54 chiếc xe tăng - thiết giáp, trong đó chủ yếu là xe tăng M48 còn khá mới, đạn vẫn đầy ắp trong buồng chiến đấu cùng hàng chục xe M113, xe cao xạ tự hành M42, xe công trình M88... hội tụ ở đây.
Dường như toàn bộ Thiết đoàn chiến xa 20 trang bị M48 và Thiết đoàn kỵ binh 17 trang bị M113 của Lữ đoàn 1 Kỵ binh đã tập trung về đây thì phải!
Bộ đội Giải phóng giữa hàng trăm xe tăng, thiết giáp bị lính VNCH bỏ lại ở cửa biển Thuận An. Ảnh tư liệu
Ngoài ra còn hàng chục chiếc xe xích, xe tải kéo theo những cỗ trọng pháo 105, 155 mm cũng góp mặt. Còn xe GMC, xe Jeep... thì vô số.
Mấy chiến sĩ vừa đi kiểm đếm xe vừa thì thầm với nhau: "Thế này mà nó đánh lại thì bọn mình cũng gay đấy nhỉ!".
Thật đúng là: Lạc nước thì cả trăm xe cũng đành bỏ phí!.