Mục đích của những cuộc tranh luận kiểu gặp gỡ hỏi đáp (town hall) là để cử tri thông thường cũng có thể đặt câu hỏi cho các ứng viên. Trong số các cuộc tranh luận kiểu này mà tôi từng theo dõi, ứng viên thường hướng về phía cử tri, chăm chú lắng nghe và giải đáp (dù chỉ một phần) cho người đặt câu hỏi.
Sở dĩ họ làm thế là bởi hành động ấy lịch sự, bởi hình ảnh trao đổi nghiêm túc với người khác là một hình ảnh đẹp và bởi theo bản năng, phần lớn chúng ta đều muốn kết nối với người mà mình đang trò chuyện.
Chưa phải một hình mẫu thân thiện nhưng Hillary Clinton cư xử khá ổn trong đêm Chủ nhật vừa qua. Donald Trump thì không. Ông ta coi người đặt câu hỏi như thể những cỗ máy tự động, không can hệ tới mình và buông những câu trả lời vào khoảng không, kể cả khi ông ta có cơ hội để bày tỏ sự đồng cảm với người phụ nữ Hồi giáo trẻ tuổi.
Điều đó làm nổi bật vẻ cô độc của Trump.
Chính trị là một nỗ lực để kết nối con người, nhưng có vẻ Trump không có khả năng đó. Cơ bản, ông ta không có bạn, bên cạnh cũng không có ai tâm phúc. Nhìn một cách lạc quan thì đội ngũ vận động tranh cử của ông ta gồm toàn những kẻ làm thuê lạnh lùng, còn nếu xét tới trường hợp tồi tệ nhất thì tất cả những gì Trump có là Roger Ailes (ông chủ của Fox News).
Đảng Cộng hòa coi Trump không khác nào vết nhơ mà mình không tẩy nổi.
Phần lớn quãng đời của mình, Trump sợ bẩn và tránh tiếp xúc với người khác. Tôi có thể tưởng tượng ra hình ảnh ông ta một mình lọ mọ giữa đêm khuya, hậm hực tweet những dòng bình luận.
Trump đã tự phá vỡ kỷ lục của chính mình khi tuần nào cũng khiến ai nấy đều phát hoảng, nhưng khi chiến dịch tranh cử của ông ta tụt hết dốc này đến dốc khác, tôi cảm thấy một sự đáng thương, một nỗi buồn sâu sắc.
Hãy tưởng tượng như thể một ngày qua đi mà bạn không thể chia sẻ một khoảnh khắc tử tế nhỏ nhoi nào với ai, người thân cũng như người lạ.
Hãy tưởng tượng như thể bạn phải sống trong một thế giới đầy thù hận suốt một tuần lễ, vây xung quanh là những kẻ thù tự tạo, những đối tượng để ghê sợ và nhạo báng.
Bạn cũng sẽ thay đổi, sẽ biến chất và có lẽ sẽ nổi đóa, tìm cách trả thù thế giới này một cách thật tàn nhẫn. Thế mà cuộc đời Trump lại chỉ rặt toàn những điều như vậy.
Trump liên tục cho thấy những dấu hiệu của hội chứng mất cảm nhận, mất khả năng hiểu hoặc bộc lộ cảm xúc của bản thân. Chính vì không hiểu, những người mắc chứng này không thể tìm được mối liên hệ hoặc gắn bó với người khác.
Để chứng minh sự tồn tại của mình, họ thèm khát sự chú ý không ngừng của người khác. Thiếu đi thước đo giá trị của bản thân, họ phụ thuộc vào bên ngoài, ngoại trừ những tiêu chuẩn không bền vững như sức khỏe, sắc đẹp, sự nổi tiếng và sự phục tùng của kẻ khác.
Dường như Trump không có được tất cả những vui thú thường thấy ở tình bạn và sự hợp tác. Phụ nữ là để yêu thương nhưng trong trạng thái rối loạn của mình, ông ta chỉ biết ghét bỏ và bôi xấu họ. Vẻ làm thân của Trump giả tạo kinh khủng và ông ta tấn công phụ nữ như thể họ chỉ là bị thịt.
Hầu hết chúng ta đều cảm thấy ấm lòng khi cuộc sống của mình song hành cùng những giá trị cơ bản. Nhưng Trump sống trong một hành tinh vô luân kiểu Howard Stern, nơi ông ta không thể tận hưởng sự ngọt ngào mà lòng vị tha và việc hỗ trợ cộng đồng mang lại.
Những kẻ bắt nạt chỉ có cảm giác bình yên khi họ trở nên tàn nhẫn. Huyết áp của họ tụt ngay khi đánh đập trẻ con giữa sân chơi.
Hãy tưởng tượng bạn là Trump. Bạn đang lừa bịp để chèo kéo qua cuộc tranh luận. Bạn đang ứng cử vào một vị trí mà bản thân không hề đủ tiêu chuẩn. Bạn đang đeo đuổi một tia hy vọng mong manh ngày càng mờ nhạt.
Bạn chỉ thấy yên lòng mỗi khi xúc phạm người khác, khi bạn đe dọa tống đối thủ của mình vào tù, khi bạn lù lù phía sau bà ấy một cách đầy hăm dọa như một tên mafia chuẩn bị ra tay, khi bạn gào lên rằng bà ấy "đầy thù hận trong tim" mà ai cũng thấy rõ là bạn chỉ đang nói lên tiếng lòng của mình.
Bản chất dễ xúc động của Trump cho thấy ông ta chỉ có thể bày ra vài trạng thái: tức giận và công kích. Theo một cách nào đó, màn tranh luận của ông ta trông như kiểu giống linh trưởng đang phô trương ưu thế - đấm ngực bình bịch và gầm gừ đầy đe dọa. Nhưng ít nhất linh trưởng còn có bầy, Trump thì chỉ có một mình. Ông ta có làm gì thì cũng không ai quan tâm.
Thật quá thảm.
Sau hôm tranh luận, một trong số những người có quan điểm chỉ trích Trump, Erick Erickson, đã đăng một bài xã luận cảm động có tựa "Nếu tôi chết trước khi bạn thức giấc...". Erickson trở thành mục tiêu tấn công của người ủng hộ Trump.
Thực ra, Erickson và vợ ông đều mang bệnh. Họ có thể sẽ qua đời trước khi con cái kịp trưởng thành. Nhưng đúng như được nói trong bài xã luận, họ đang sống cuộc đời đầy yêu thương, tin tưởng và hết mình, tận tụy. Cả hai đều thực tâm đặt niềm tin vào sự tốt đẹp của tạo hóa.
Bạn có thể chia sẻ niềm tin ấy, có thể không, nhưng Erickson đang sống một cách gắn kết - về cảm xúc, về tinh thần, về đạo đức và đầy tính cộng đồng.
Ngược lại, đời Trump nhìn ngoài thì có vẻ thành công nhưng sâu thẳm thì khốn khổ vô cùng. Không ai trong chúng ta muốn sống trong cõi hoang vu điêu tàn cô độc ấy, dù xung quanh có được dát vàng.
Ngày 9/11, ngày mà Trump thua cuộc, sẽ chẳng còn sự cô độc, cũng không còn những tiếng gầm oán hận. Ai nấy đều sẽ bỏ đi.