Căng thẳng Nga - Ukraine leo thang phần nào khiến giá khí đốt tăng khoảng 45% trong năm nay. Dù thấp hơn nhiều so với mức kỷ lục năm 2022, song vẫn ở mức cao và có thể càng gây căng thẳng cho cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt cho các hộ gia đình châu Âu và tăng áp lực cạnh tranh với các công ty sản xuất vốn đang gặp khó khăn.
Kho dự trữ khí đốt vốn được coi là “phao cứu sinh” cho lục địa già trong những thời điểm lạnh giá nhất. Song, lượng dự trữ trong năm nay giảm nhanh chóng vì thời tiết đã chuyển lạnh, khiến nhu cầu sưởi ấm tăng lên và ít gió nên cần nhiều năng lượng hơn để phát điện.
Hơn 2 năm kể từ khi Nga siết chặt nguồn cung đến EU, châu lục này vẫn gặp nhiều khó khăn để đảm bảo an ninh năng lượng. Do đó, EU vẫn chưa thể hoàn toàn “cai nghiện” khí đốt của Nga. Tình hình càng trở nên căng thẳng hơn khi các lô hàng khí đốt giúp lấp đầy kho dự trữ trong năm nay sẽ không còn được tiếp tục vào năm tới.
Markus Krebber, CEO của công ty năng lượng Đức RWE AG, cho biết: “Chúng tôi vẫn gặp vấn đề về nguồn cung khí đốt. Nếu thực sự muốn loại bỏ sự phục vào Nga, EU cần nhiều nguồn nhập khẩu hơn và có thể chứng kiến tình trạng căng thẳng một lần nữa vào mùa đông này, vì các cơ sở lưu trữ khí đốt đang cạn kiệt khá nhanh.”
Do căng thẳng Nga - Ukraine gia tăng, Bộ Tài chính Mỹ đã áp lệnh trừng phạt với Gazprombank. Trước đó, ngân hàng này chưa từng phải chịu lệnh trừng phạt vì là tổ chức xử lý các khoản thanh toán của EU cho khí đốt của Nga. Dù nhắm đến việc cản trở lợi nhuận từ xuất khẩu năng lượng của Điện Kremlin, song động thái này càng làm tăng rủi ro nguồn cung khí đốt đến một số quốc gia Trung Âu bị “cắt đứt”.
Dù châu Âu đã nỗ lực để giảm sự phụ thuộc vào Nga, nhưng việc mất đi một trong những dòng chảy khí đốt còn lại sẽ tạo thêm áp lực cho thị trường khí đốt và khiến giá khí đốt toàn cầu tăng vọt, theo các nhà phân tích tại Energy Aspects.
Ngay cả vào mùa hè, giá khí đốt ở châu Âu - thời điểm ở mức rẻ để lấp đầy kho dự trữ, còn đắt hơn cả mùa đông năm sau. Diễn biến này cho thấy chi phí năng lượng sẽ duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn. Mức dự trữ càng thấp trong mùa đông năm nay sẽ càng khiến việc bổ sung vào kho càng trở nên khó khăn.
Ở thời kỳ đỉnh điểm của cuộc khủng hoảng năm lượng năm 2022, Đức đã yêu cầu nhanh chóng tăng dự trữ khí đốt khi giá thị trường toàn cầu đang ở mức kỷ lục. Nhằm nỗ lực giảm bớt một số chi phí phát sinh, Berlin đã áp dụng một khoản thuế lưu trữ khí đốt, do các trader hay công ty tiện ích chi trả cho các lần trung chuyển qua nước này. Khoản này đã vấp phải những ý kiến chỉ trích mạnh mẽ vì làm tăng chi phí mua LNG cho các quốc gia không giáp biển.
Theo Arne Lohmann Rasmussen, trưởng nhóm phân tích tại Global Risk Management ở Copenhagen, kịch bản năm 2022 bắt đầu lặp lại với EU, khi châu lục này sẽ mua khí đốt với bất kỳ giá nào.
Fatih Birol, giám đốc điều hành của Cơ quan Năng lượng Quốc tế, cũng cảnh báo tương tự. Ông cho hay, châu Âu cần lượng hàng tồn kho rất lớn cho cuối mùa đông này nếu hợp đồng trung chuyển khí đốt của Nga qua Ukraine chấm dứt vào ngày 1/1.
Tại Đức, nhiều nhà máy đã phải dừng hoạt động hoặc hạn chế sản xuất do chi phí năng lượng tăng cao. Việc kho dự trữ sụt giảm nhanh chóng đang cho thấy những tín hiệu đáng ngại rằng áp lực với nền kinh tế đầu tàu EU có thể kéo dài sang năm thứ 3.
Ole Hansen, giám đốc chiến lược hàng hóa tại Saxo Bank AS, chỉ ra: “Một lần nữa, các nền kinh tế sử dụng nhiều năng lượng, dẫn đầu là Đức, sẽ chịu thiệt hại nặng nề nhất, gây tổn hại đến nền kinh tế vốn đã lao đao vì khó khăn trong các sản xuất lĩnh vực ô tô, hóa chất và máy móc”.
Kinh tế Đức đã trì trệ kể từ cuộc khủng hoảng năng lượng và lạm phát gia tăng có thể càng khiến các cử tri chán nản trước cuộc bầu cử vào tháng 2.
