Mặt trăng Phobos đi qua phía trước mặt trời trong hình ảnh do tàu thăm dò Perseverance của NASA chụp ngày 8/2/2024. (Ảnh: NASA/JPL-Caltech/ASU)
Mặt trăng Phobos của sao Hỏa, nghĩa là "Nỗi sợ hãi" trong tiếng Hy Lạp cổ đại, đã được camera trên tàu thăm dò Perseverance của NASA ghi lại được ngày 8/2 vừa qua. Mặt trăng hình củ khoai tây có thể nhìn thấy trước mặt trời từ vị trí hiện tại của Percy trong miệng núi lửa Jezero.
Các kỹ sư từ Phòng thí nghiệm Sức đẩy Phản lực của NASA (JPL) đã tải 68 hình ảnh về nhật thực lên kho lưu trữ hình ảnh của họ. Đoạn phim được quay bằng máy quay Mastcam-Z bên trái của tàu thám hiểm, một trong hai thiết bị chụp ảnh ở trên cột buồm thường được sử dụng để có được tầm nhìn bao quát của Sao Hỏa.
Phobos, được phát hiện lần đầu tiên bởi nhà thiên văn học người Mỹ Asaph Hall vào năm 1877, là một mặt trăng có kích thước bằng tiểu hành tinh quay quanh cách bề mặt Sao Hỏa vài nghìn km và tiếp tục rơi về phía hành tinh này. Cuối cùng nó sẽ vỡ ra do lực hấp dẫn của Sao Hỏa.
Phobos và mặt trăng khác của sao Hỏa, Deimos, có lịch sử hình thành bí ẩn. Các nhà khoa học không chắc liệu chúng đến từ vành đai tiểu hành tinh, từ các vụ va chạm, từ các mảnh vụn còn sót lại từ hệ mặt trời sơ khai hay từ một kịch bản nào khác.
Chưa có tàu vũ trụ nào có thể đến Phobos, mặc dù khá nhiều tàu thăm dò đã thực hiện các chuyến bay ngang qua trong nhiều năm. Tuy nhiên, Cơ quan Thám hiểm Hàng không Vũ trụ Nhật Bản (JAXA) có kế hoạch gửi sứ mệnh Thám hiểm Mặt trăng Sao Hỏa (MMX) tới Phobos vào năm 2026.
Nhiệm vụ lớn của MMX sẽ là nhặt bụi từ mặt trăng nhỏ và sau đó đưa các hạt trở lại Trái đất. Bụi có thể cung cấp nhiều manh mối hơn về lịch sử hình thành của Phobos, cũng như của bầu khí quyển sao Hỏa vì các phân tử khí bay vào không gian và có thể cả Phobos nữa.
Do đó, MMX có thể giúp làm sáng tỏ cả những bí ẩn của Phobos và Sao Hỏa, vì các nhà khoa học vẫn đang cố gắng tìm ra lý do tại sao Sao Hỏa lại mất đi quá nhiều bầu khí quyển trong nhiều thiên niên kỷ.
Nghiên cứu này có ý nghĩa đối với khả năng sinh sống trên Sao Hỏa, vì nước chảy đòi hỏi một mức áp suất bề mặt nhất định. Sứ mệnh của Perseverance cũng sẽ được bổ sung vì nó đang tìm kiếm các dấu hiệu về nguồn nước cổ xưa và các điều kiện có thể sinh sống được.
Giống như MMX, tàu Perseverance cũng có nhiệm vụ trả lại mẫu, nhưng sẽ cần trợ giúp. NASA và Cơ quan Vũ trụ Châu Âu có kế hoạch gửi sứ mệnh Trả lại Mẫu Sao Hỏa (MSR) đến khu vực của tàu thăm dò vào những năm 2030 để lấy mẫu mang về Trái đất. Tuy nhiên, chương trình này đã gặp khó khăn lớn vào tuần trước khi JPL sa thải nhiều nhân viên MSR do khó khăn về ngân sách.
MSR đang vượt quá tiến độ và ngân sách do tính phức tạp của nó. NASA đang tiếp tục đóng băng chi tiêu của năm 2023 cho đến khi Quốc hội Mỹ giải quyết vấn đề ngân sách. Các quan chức phòng thí nghiệm NASA cho biết, tình trạng không chắc chắn đang diễn ra khiến JPL phải sa thải 8% nhân sự của mình trong tháng này.
