Khi công bố thông tin về chuyến đi của Thủ tướng Modi vào ngày 23/8, Bộ ngoại giao Ấn Độ cho biết chuyến thăm "mang tính bước ngoặt và lịch sử" bởi đây là chuyến thăm đầu tiên của một thủ tướng Ấn Độ tới Ukraine kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao cách đây hơn 30 năm.
Chuyến thăm sắp tới của Thủ tướng Modi tới Ukraine - cũng là chuyến thăm đầu tiên của ông kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra - diễn ra vào thời điểm quan trọng, khi quân đội Kiev tiến sâu hơn vào lãnh thổ Nga trong một chiến dịch đột kích gây sốc khiến ngay cả những đồng minh thân cận nhất của Ukraine cũng phải sửng sốt.
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi gặp Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7. Ảnh: Twitter.
Thủ tướng Narendra Modi đã nhiều lần kêu gọi ngừng bắn ở Ukraine, mặc dù vậy ông luôn tránh chỉ trích trực tiếp nhằm vào Nga. Ấn Độ cũng đã bỏ phiếu trắng trong mọi nghị quyết về Ukraine tại Liên Hợp Quốc.
Ấn Độ vẫn phụ thuộc rất nhiều vào Điện Kremlin về thiết bị quân sự và được cho là đã tăng cường mua dầu thô giảm giá của Nga. Điều này mang lại cho Nga nguồn tài chính quan trọng khi phải đối mặt với sự cô lập từ phương Tây.
Mục đích chuyến thăm
Các nhà phân tích Ấn Độ cho biết chuyến thăm này nhằm mục đích kiểm soát những tác động không mong muốn từ chuyến thăm Nga của Thủ tướng Modi hồi tháng trước.
Tuy nhiên, New Delhi cho biết họ có mối quan hệ thực chất và độc lập với cả Nga và Ukraine và chuyến thăm này dựa trên các tương tác liên tục giữa Ấn Độ và Ukraine.
"Đây không phải là một trò chơi tổng bằng không... đây là những mối quan hệ độc lập, rộng lớn", Vụ trưởng Ngoại giao phụ trách phương Tây của Bộ Ngoại giao Ấn Độ Tanmaya Lal nói trong một cuộc họp báo.
"Chuyến thăm quan trọng này dự kiến sẽ thúc đẩy mối quan hệ của chúng tôi trong nhiều lĩnh vực", ông Tanmaya Lal đồng thời cho biết các lĩnh vực dự kiến được bàn thảo bao gồm: nông nghiệp, cơ sở hạ tầng, dược phẩm, y tế và giáo dục, quốc phòng và quan hệ giao lưu nhân dân…
Theo ông Tanmaya Lal, cuộc xung đột ở Ukraine cũng sẽ được thảo luận và nhắc lại rằng New Delhi sẵn sàng cung cấp bất kỳ sự hỗ trợ nào có thể để theo đuổi hòa bình.
“Chuyến thăm sắp tới của Thủ tướng Modi tới Ukraine sẽ tạo cơ hội để tổ chức các cuộc thảo luận về toàn bộ mối quan hệ song phương”, quan chức ngoại giao này nhấn mạnh “hòa bình lâu dài chỉ có thể đạt được thông qua các lựa chọn được cả hai bên chấp nhận và đó chỉ có thể là một giải pháp đàm phán”.
Theo bộ trên, chuyến đi của ông Modi cũng sẽ bao gồm chuyến thăm Ba Lan vào ngày 21-22/8 - chuyến thăm đầu tiên của một thủ tướng Ấn Độ sau 45 năm.
Văn phòng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng thông báo về chuyến đi của Thủ tướng Ấn Độ, cho biết đây là chuyến thăm đầu tiên của ông Modi trên cương vị Thủ tướng đến Ukraine. Dự kiến, hai nhà lãnh đạo sẽ ký nhiều văn bản hợp tác và thảo luận về "các vấn đề hợp tác song phương và đa phương".
Bài toán không dễ giải cho ông Modi
Chuyến thăm của ông Modi đến Ukraine diễn ra một tháng sau khi ông có chuyến đi tới Nga gặp Tổng thống Vladimir Putin vào tháng 7 – dấu hiệu cho thấy mối quan hệ tốt đẹp giữa “những người bạn cũ”. Hình ảnh và video về cuộc gặp cho thấy hai nhà lãnh đạo dành cho nhau những cái ôm thân thiết, thưởng thức tiệc trà, lái xe và xem biểu diễn ngựa.
Vào thời điểm đó, Tổng thống Zelensky lên tiếng chỉ trích cuộc gặp giữa ông Modi với Tổng thống Nga Putin, mô tả cuộc gặp là “sự thất vọng to lớn và là đòn giáng mạnh vào nỗ lực hòa bình”.
Khi gặp nhà lãnh đạo Nga, Thủ tướng Modi không đề cập trực tiếp đến các cuộc giao tranh giữa Ukraine và Nga nhưng cho biết các giải pháp cho xung đột khó có thể đạt được thông qua vũ lực mà thay vào đó là hòa bình và đối thoại. Những nhận xét này dường như là chỉ trích mạnh nhất của ông cho đến nay đối với xung đột ở Ukraine.
“Cho dù đó là xung đột, chiến tranh hay khủng bố, nhân loại đều gặp rắc rối khi có những cái chết, đặc biệt là khi những đứa trẻ vô tội phải bỏ mạng”, Thủ tướng Modi phát biểu khi ngồi cạnh Tổng thống Nga.
"Là một người bạn, tôi luôn nói rằng hòa bình là cần thiết cho sự thịnh vượng của các thế hệ tương lai, nhưng tôi cũng biết rằng trên chiến trường, không dễ tìm thấy giải pháp giữa súng và bom đạn. Chúng ta phải tìm con đường hướng đến hòa bình thông qua đối thoại", ông Modi nói thêm.
Chuyến thăm Nga của ông Modi cũng trùng với hội nghị thượng đỉnh NATO ngày 9-10/7 tại Washington, nơi các đồng minh tìm cách củng cố sức mạnh cho Ukraine và chống lại Nga. Mỹ cho biết đã nêu quan ngại với Ấn Độ về mối quan hệ của nước này với Nga nhưng cũng đánh giá mối quan hệ này có thể mang lại cho New Delhi khả năng thúc giục ông Putin chấm dứt xung đột.
Các nhà ngoại giao hàng đầu của Ấn Độ kể từ đó đã có các cuộc đàm phán thường xuyên với các đối tác Ukraine và Thủ tướng Modi đã gặp Tổng thống Zelensky bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm G7 tại Italy hồi tháng 6. Hai nhà lãnh đạo cũng đã nói chuyện nhiều lần qua điện thoại kể từ khi xung đột vũ trang Nga – Ukraine nổ ra tháng 2/2022.
Tại Hội nghị Thượng đỉnh kinh tế toàn cầu lần thứ 9 tại thành phố Mumbai, Ấn Độ hồi tháng 1 năm nay, Ukraine đã đề nghị New Delhi giúp xây dựng lại nền kinh tế bị tàn phá do xung đột và mời các công ty Ấn Độ đầu tư vào nước này.
Viễn cảnh Ấn Độ làm trung gian giúp chấm dứt xung đột ở Ukraine đã được nhiều người trong giới ngoại giao nêu ra nhưng theo thời gian, New Delhi dường như ngày càng tỏ ra thận trọng hơn, chỉ nói rằng họ sẵn sàng cung cấp bất kỳ sự hỗ trợ nào để giải quyết xung đột một cách hòa bình.