Cam kết bảo đảm an ninh cho Ukraine
Vừa qua, cựu Tổng thư ký NATO Anders Fogh Rasmussen nêu quan điểm rằng, nếu tại Hội nghị Thượng đỉnh NATO ở Vilnius vào tháng 7 tới không đạt được sự đồng thuận về thỉnh cầu tư cách thành viên cho Kiev, một số thành viên châu Âu của khối quân sự này có thể sẽ đưa quân vào lãnh thổ Ukraine.
Ông Anders Rasmussen là người đứng đầu NATO từ năm 2009 đến 2014, từng là cố vấn riêng của Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko và hiện đang là cố vấn chính thức của Tổng thống Ukraine Zelensky.
Ông cũng được biết đến với việc thành lập “Tổ chức Liên minh các nền dân chủ” để thúc đẩy “các giá trị dân chủ” (theo kiểu phương Tây) trên khắp thế giới.
Cựu tổng thư ký NATO đưa ra quan điểm trên trong bối cảnh ông vừa hoàn thành chuyến công du đến Washington và một số thủ đô châu Âu, để tìm hiểu xem các nước phương Tây đang chuẩn bị như thế nào cho hội nghị thượng đỉnh của liên minh ở Vilnius vào tháng 7 tới.
Vị cựu lãnh đạo NATO nhấn mạnh rằng, tại cuộc họp ở thủ đô Vilnius của Litva, khối hiệp ước Bắc Đại Tây Dương cần phải cam kết đảm bảo an ninh cho Ukraine và đảm bảo tư cách thành viên trong khối của nước này. Nếu không, sự leo thang của cuộc xung đột là không thể tránh khỏi.
Năm ngoái, Hoa Kỳ đã cam kết sẽ đảm bảo an ninh cho Kiev và dường như các thành viên khác của khối NATO cũng sẵn sàng đi theo con đường này.
Trong cuộc phỏng vấn hồi tháng 5 bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7, Thủ tướng Đức Olaf Scholz tuyên bố nước ông sẵn sàng cung cấp vũ khí hiện đại cho Ukraine ngay cả sau khi chiến tranh kết thúc. Còn Bộ Ngoại giao Pháp đã ra thông cáo chính thức về việc bảo đảm an ninh.
Theo ông Rasmussen, điều quan trọng là tất cả các đảm bảo an ninh phải được lập thành văn bản để gửi tới Kiev trước hội nghị thượng đỉnh NATO, tuy nhiên, điều này vẫn là chưa đủ, mà hội nghị cần phải thảo luận rõ ràng về tương lai của Ukraine.
Logic của điều này là rất đơn giản: Nếu người châu Âu không muốn xảy ra xung đột toàn diện với Nga, thì nên hỗ trợ Kiev ngay bây giờ để Moscow thấy quyết tâm đoàn kết của khối này mà không đưa cuộc chiến leo thang lên một nấc thang mới.
Gia nhập NATO và khả năng đưa quân tới Ukraine
Theo nhà cựu lãnh đạo NATO, ông đã nói chuyện với một số nhà lãnh đạo Đông Âu và họ đã kêu gọi các nước phương Tây vạch ra con đường rõ ràng để Kiev trở thành thành viên NATO.
Ngay cả khi một đề xuất chính thức không thể được đưa ra ở Vilnius vào tháng 7 tới, thì ít nhất cần phải cam kết với Kiev rằng, vấn đề này sẽ được giải quyết trong năm tới (khi hội nghị thượng đỉnh sẽ diễn ra ở Washington), để ít nhất là sẽ khiến người dân Ukraine tin tưởng hơn.
Cựu tổng thư ký NATO nhấn mạnh rằng, chính quyền Kiev cần được ưu tiên bằng một thủ tục gia nhập rút gọn giống như Thụy Điển và Phần Lan. Hai quốc gia thuộc vùng Scandinavia đã gia nhập khối theo lộ trình phát triển của một “kế hoạch riêng”, bỏ qua các giai đoạn trung gian.
Trong trường hợp xấu nhất, ông Rasmussen cho rằng, một số quốc gia thành viên của liên minh NATO “có thể tình nguyện gửi binh lính của họ tới Kiev để hỗ trợ trực tiếp cho Lực lượng Vũ trang Ukraine”.
Ông nói: “Tôi không loại trừ khả năng Ba Lan sẽ tăng cường hoạt động trong bối cảnh này và các nước vùng Baltic sẽ theo sau với lựa chọn khả dĩ là gửi quân tới Ukraine. Tôi nghĩ rằng, Warszawa sẽ cân nhắc nghiêm túc việc tham gia vào cuộc chiến và tập hợp một liên minh nếu Ukraine không đạt được bất cứ điều gì tại hội nghị thượng đỉnh NATO ở Vilnius”.
Cựu Tổng thư ký NATO nói, chính quyền Kiev có quyền yêu cầu “các quốc gia đồng cảm” cung cấp hỗ trợ quân sự trực tiếp và việc triển khai quân đội nước ngoài (với tư cách riêng, không phải thuộc khối NATO) hoàn toàn là hợp pháp theo luật quốc tế.
Tuy nhiên, Đại sứ Mỹ tại NATO Julianne Smith lại thận trọng cho biết rằng, các quan chức hiện đang xem xét một loạt các lựa chọn “để báo hiệu Ukraine đang tiến triển trong mối quan hệ với NATO”, nhưng không nói rõ điều tiếp theo diễn ra sẽ là gì.
Trong khi đó, ngay cả ở Kiev cũng không cho rằng, đây là lựa chọn hợp lý trong bối cảnh này. “Sẽ không có quân đội nước ngoài vào lãnh thổ của chúng tôi cho đến khi cuộc xung đột ở Ukraine kết thúc” - Ngoại trưởng Ukraine Dmitry Kuleba cho hay trong một cuộc trả lời phỏng vấn khi bình luận về những nhận định của ông Rasmussen.
Lời cảnh báo nghiêm trọng
Trả lời phỏng vấn của hãng tin Nga Sputnik, các chuyên gia đều nhất trí rằng, những tuyên bố của cựu tổng thư ký NATO về việc quân đội châu Âu có thể tiến vào Ukraine là một tín hiệu đáng báo động đối với Điện Kremlin.
Chuyên gia quân sự Pavel Kalmykov thuộc Cục Phân tích Chính trị-Quân sự cho biết, kịch bản mà ông Rasmussen đưa ra có nghĩa là bước leo thang mới của cuộc xung đột Nga-Ukraine sẽ làm bùng phát một cuộc chiến tranh Thế giới Thứ 3, cuộc xung đột trực tiếp giữa Nga với các thành viên NATO.
Vị cựu Tổng thư ký NATO hiểu rõ lời tuyên bố này sẽ gây ra phản ứng gì và ông ta muốn khiêu khích để tìm hiểu xem Nga sẽ phản ứng thế nào khi sự leo thang ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn, từ việc cung cấp thuốc men, bộ đàm và áo chống đạn nâng lên đạn pháo, tên lửa chống tăng; nhảy vọt thành xe tăng, máy bay và cuối cùng là trực tiếp tham chiến.
Nhà nghiên cứu cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu Châu Âu thuộc IMEMO RAN là ông Vladimir Olenchenko lưu ý rằng, Rasmussen đang phát ngôn cho quan điểm của Hoa Kỳ, rằng Washington đang cố gắng tập hợp đồng minh phương Tây để cùng đối phó Nga.
Theo ông, Washington quan tâm nhất đến việc đưa Kiev đến gần hơn với NATO và do đó, họ muốn cung cấp một số loại bảo đảm an ninh trong thời gian chiến sự.
Vị chuyên gia Nga nhấn mạnh, Ba Lan và các nước Baltic là những công cụ ảnh hưởng của Mỹ nên nếu cần, các quốc gia này sẽ nhận được chỉ thị thích hợp nói đến việc đưa quân vào Ukraine.
Tuy nhiên, điều này chắc chắn là không thể chấp nhận được không chỉ đối với Nga, mà ngay cả với các nước phương Tây. Quyết định đưa quân tới Ukraine chẳng gì khác hơn là một bước đi thực tế dẫn đến chiến tranh thế giới với một cường quốc hạt nhân như Nga.
Ông nói thêm rằng, Ba Lan và các quốc gia vùng Baltic không phải là các đối tượng của chính trị thế giới, Washington và Brussels có thể sử dụng các nước này như “lực lượng tiêu hao” trong cuộc chiến chống Nga, tương tự như những gì đang diễn ra hiện nay với Ukraine.
Vị chuyên gia Nga khẳng định rằng, nếu thực sự các nước NATO đưa quân vào Ukraine thì “thế giới sẽ đứng trước bờ vực thẳm hết sức tăm tối” của một cuộc chiến tranh hạt nhân.