“Tọa độ trung tâm” trong chiến dịch quân sự của Nga
Nga sáp nhập Crimea năm 2014 sau một cuộc trưng cầu ý dân. Giữa bối cảnh xung đột ở Ukraine kéo dài hơn 1 năm, giới lãnh đạo quân sự và chính trị Kiev tuyên bố, đối với nước này, chiến thắng là khi biên giới năm 1991 được khôi phục. Theo dữ liệu vào tháng 2 và tháng 3/2023 được Al Jazeera công bố, Bán đảo Crimea và khu vực xung quanh đã được Nga tăng cường phòng thủ trước thềm cuộc tấn công mùa xuân của quân đội Ukraine.
Các chiến hào ở phía Đông Crimea gần làng Kamianske ngày 27/3. Ảnh: SkySat/Al Jazeera
Đặc biệt, mạng lưới chiến hào và hệ thống phòng thủ được xây dựng, bố trí dọc các ngôi làng biên giới của Crimea. Theo hình ảnh được cung cấp bởi SkySat và Planet.com, hoạt động xây dựng và mở rộng một số căn cứ quân sự cũng diễn ra trong suốt thời gian này.
Những hình ảnh được công bố ngày 1/4 cũng cho thấy, các nhà chức trách ở Crimea đã thiết lập các rào chắn trên biển tại một bến tàu của Hạm đội Biển Đen Nga tại cảng Sevastopol bên cạnh một số tòa nhà và cơ sở hạ tầng mới được xây dựng trong khu vực cảng.
Các chiến hào ở phía Bắc Crimea cho thấy Nga đang chuẩn bị để ngăn cản Ukraine tiến hành cuộc tấn công từ phía Bắc - con đường duy nhất của Ukraine để vào bán đảo này, Zev Faintuch, nhà phân tích tình báo cấp cao tại công ty an ninh Global Guardian nhận định với Al Jazeera.
Vào tháng 9 năm ngoái, trong một tài liệu chiến lược, Chỉ huy Lực lượng Vũ trang Ukraine Valery Zaluzhnyi và Trung tướng Mykhailo Zabrodskyi đã gọi Crimea là "tọa độ trung tâm" trong chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine.
"Crimea đã và vẫn là nền tảng cho các tuyến liên lạc ở sườn chiến lược phía Nam của Nga, Bán đảo này cho phép Moscow triển khai số lượng lớn binh lính và các nguồn lực", các quan chức Ukraine cho hay.
Các tướng quân sự Ukraine cũng cho biết nước này cần "10 - 12 lữ đoàn phối hợp, phụ thuộc vào kế hoạch và mục tiêu của chỉ huy".
Vào cuối tháng 1/2023, các nước phương Tây đã đưa ra quyết định quan trọng về việc cung cấp cho Ukraine các vũ khí phòng thủ, cam kết hỗ trợ 258 xe tăng chiến đấu chủ lực và hàng trăm phương tiện chiến đấu bọc thép. Tuy nhiên, những xe tăng này chỉ đủ để trang bị cho 3 lữ đoàn và hiện chỉ có khoảng 40 xe tăng được vận chuyển cho Kiev.
Khả năng giành lại Crimea
Các nhà lãnh đạo phương Tây hỗ trợ quân sự cho Ukraine vẫn đang thận trọng trong việc cung cấp cho chính phủ Ukraine các phương tiện cần thiết để giành lại Crimea.
Alexander Vindman, một Trung tá đã nghỉ hưu của Lục quân Mỹ đánh giá, tình hình chiến sự giữa Nga và Ukraine đang ngày càng leo thang.
"Vào mùa hè, Ukraine có thể sẽ bắt đầu nhắm vào nhiều cơ sở hạ tầng quân sự của Nga hơn ở Crimea nhằm chuẩn bị cho chiến dịch lớn hơn để giành lại bán đảo này", ông Alexander Vindman nhận định vào tháng 2 và cho rằng phương Tây chỉ đang cung cấp đủ vũ khí để Ukraine chiến đấu chứ không phải chiến thắng.
Ukraine cũng bác bỏ nguy cơ Nga có thể sử dụng vũ khí hạt nhân. Người đứng đầu cơ quan tình báo quân sự của nước này, ông Kyrylo Budanov đã tuyên bố: "Crimea sẽ quay trở về với chúng tôi. Tôi sẽ nhắc lại một lần nữa: Mọi thứ bắt đầu ở Crimea năm 2014 và tất cả sẽ kết thúc ở đây".
Ông Oleksiy Danilov, Thư ký Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine gần đây đã liệt kê ra một loạt bước đi mà Ukraine sẽ thực hiện sau khi giành lại Crimea, trong đó có việc phá hủy cầu Kerch, nối Crimea với lục địa Nga.
Nỗ lực giành Crimea được cho là đã bắt đầu vào mùa hè năm ngoái khi các tài sản quân sự quan trọng trên bán đảo này bị tấn công.
Một cuộc tấn công UAV vào căn cứ hải quân Nga ở Sevastopol vào tháng 7/2022 đã khiến 6 người bị thương. Một cuộc tấn công khác sử dụng phương tiện không người lái dưới nước đã gây ra hàng loạt vụ nổ vào cuối tháng 10. Nga sau đó đã di chuyển các tàu ngầm và tàu khu trục tới Novorossiysk.
Vào 9/8, một cuộc tấn công UAV nhằm vào căn cứ không quân Saki được cho là đã khiến 10 tiêm kích Su-24 và Su-30M không hoạt động. Một cuộc tấn công UAV cũng được tiến hành nhằm vào sân bay Belbek vào tháng 10. Đặc biệt, ngày 8/10, một vụ đánh bom xe tải đã khiến cầu Kerch nối Bán đảo Crimea với lục địa Nga bị hư hại một phần, cản trở việc cung cấp hậu cần cho các lực lượng.
Cái giá của việc tấn công Crimea
"Một cuộc tấn công vào Crimea sẽ vô cùng nguy hiểm, thậm chí cả khi được trang bị vũ khí mới và chiếm ưu thế lớn hơn", ông Faintuch nhận định.
Ukraine từng tuyên bố giành lại hàng nghìn km vuông các vùng lãnh thổ ở Kherson và Kharkiv vào tháng 9 năm ngoái nhưng ông Faintuch tin rằng Crimea là một câu chuyện khác.
"Crimea là một trong những vùng đất chiến lược có khả năng phòng thủ nhất trên hành tinh. Nơi đây có mọi thứ mà bạn muốn - phòng thủ theo chiều sâu, các điểm tiếp cận hẹp và vô cùng hạn chế, lực lượng không quân yểm trợ và Hạm đội Biển Đen để nhắm vào bên tấn công...", chuyên gia Faintuch đánh giá.
Tướng Mark Milley - Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ đã gọi việc các lực lượng của Nga rút toàn bộ khỏi Ukraine, bao gồm cả Crimea là "một nhiệm vụ quân sự rất khó khăn".
Theo ông Zaluzhny, vào tháng 12 năm ngoái, quân đội Ukraine có kế hoạch giành lại Melitopol ở khu vực Zaporizhia để tiếp cận bờ biển Azov. Từ đây, Ukraine có thể chia cắt Nga khỏi Crimea bằng cách tấn công vào cầu Kerch.
Năm ngoái, Ukraine đã yêu cầu Mỹ hỗ trợ Hệ thống Tên lửa Chiến thuật Lục quân (ATACMS) với tầm bắn 300km để tấn công các sân bay của Nga ở Crimea. Mỹ vẫn từ chối cung cấp ATACMS để tránh khiêu khích Nga nhưng đã cung cấp cho Ukraine bom đường kính nhỏ phóng từ mặt đất có tầm bắn 160km và nhiều UAV cảm tử Phoenix Ghost.
David Petraeus - Tướng Lục quân Mỹ đã nghỉ hưu, đồng thời là cựu Giám đốc CIA cho biết hồi tháng 1, việc chia cắt Nga và Crimea "sẽ có giá trị to lớn". Ông Faintuch cũng nhất trí với hướng tiếp cận này khi nhận định: “Đe dọa Crimea là chìa khóa để chấm dứt cuộc xung đột này".
Hồi cuối tháng 3, Lãnh đạo công ty quân sự tư nhân Wagner Yevgeny Prigozhin tin rằng việc bao vây Crimea là một trong những ưu tiên của quân đội Ukraine.
Ông nhấn mạnh, đối phương có lẽ muốn chia cắt các lực lượng của Nga để tấn công một hành lang trên đất liền kéo dài 30 - 40km theo hướng tiến công thứ ba về phía Lisichansk, Severodonetsk, Debaltsevo và Lugansk với mục tiêu chia rẽ LPR và DPR làm đôi".
Trước đó, theo Politico, ngày 15/2, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken nhận định, nỗ lực của Ukraine nhằm giành lại Crimea sẽ là một "lằn ranh đỏ" cho Tổng thống Vladimir Putin và có thể dẫn đến phản ứng mạnh mẽ hơn từ Nga.
Trong khi đó, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Dmitry Medvedev bác bỏ việc Ukraine tấn công Bán đảo Crimea sẽ buộc Moscow phải ngồi xuống bàn đàm phán.
"Kết quả sẽ hoàn toàn trái ngược. Sẽ không có cuộc đàm phán nào trong trường hợp đó mà chỉ có những cuộc tấn công đáp trả", ông Medvedev cảnh báo. Theo ông, Nga có thể "đáp trả theo bất kỳ cách thức nào" nếu Ukraine tấn công các mục tiêu ở Crimea hoặc sâu trong lãnh thổ Nga. Ông cũng tuyên bố: "Chúng tôi sẽ không đặt ra bất kỳ giới hạn nào và sẵn sàng sử dụng mọi loại vũ khí tùy thuộc vào bản chất các mối đe dọa”./.
