Năm 649, Đường Thái Tông Lý Thế Dân băng hà, Thái tử Lý Trị lên ngôi, sử cũ gọi là Đường Cao Tông. Thừa hưởng những vinh quang từ thời đại "Trinh Quán chi trị" của vua cha, Cao Tông Lý Trị tiếp tục đưa triều Đường lên đỉnh cao thịnh trị.
Trong thời gian tại vị của mình, Đường Cao Tông lập được nhiều thành tựu hiển hách, từng bình định Cao Câu Ly, dẹp tan chính quyền Đột Quyết, mở rộng lãnh thổ nhà Đại Đường.
Vậy nhưng, công cuộc trị vì của Cao Tông lại có một "vết đen" bị hậu thế đời đời ghi nhớ. Đó chính là sự biến mất của hơn 13 vạn quân Đường trong cuộc chinh phạt các bộ tộc Thiết Lặc.
Bình luận về sự kiện này, nhiều sử gia đương thời đều gọi đó là "thất bại lớn nhất trong lịch sử nhà Đường từ thời lập quốc".
Bình định Thiết Lặc và cuộc "tắm máu" hơn chục vạn nhân mạng
Năm Long Sóc thứ nhất (661) dưới thời Đường Cao Tông, các bộ lạc Thiết Lặc (nay thuộc khu vực hồ Bối Gia Nhĩ – Trung Quốc) đua nhau nổi dậy, làm loạn biên cương suốt một thời gian dài.
Để bình ổn vùng biên giới và tiêu diệt những thế lực chống lại triều đình, Cao Tông đã phái Trịnh Nhân Thái làm Tổng quan hành quân, Tướng quân Tiết Nhân Quý làm Phó tướng.
Trong trận chiến trường kỳ bình định Thiết Lặc, công đầu phải kể tới Tướng quân Tiết Nhân Quý – người được hậu thế ca ngợi là trang anh hùng "tính trầm dũng, khiêm tốn, giỏi dùng binh, gặp đại địch càng mạnh mẽ".
Bấy giờ, Thiết Lặc có hơn 10 vạn quân, hầu hết là những kỵ binh thiện chiến. Họ tổ chức quân đội thành nhiều đội kỵ binh nhỏ, lại dùng số lượng đông đảo và khả năng thông thạo địa hình để áp đảo quân Đường.
Đối mặt với thế địch mạnh như vũ bão, Tiết Nhân Quý một mình cưỡi ngựa ứng chiến. Thấy lính Thiết Lặc không coi ai ra gì, vị tướng quân họ Tiết giương cung bắn liền ba mũi tên, hạ một lục tới ba kỵ binh của quân địch.
Chứng kiến tài bắn tên thượng đẳng của vị tướng uy dũng, hàng vạn quân Thiết Lặc đã đồng loạt xuống ngựa đầu hàng.
Nhưng sau đó, để diệt trừ hậu họa và răn đe các thế lực phản loạn khác, Tổng quan hành quân Trịnh Nhân Thái và Tiết Nhân Quý đã thống nhất hạ lệnh dùng "khanh sát" (đào hố chôn sống) để giết hơn chục vạn tù binh quy hàng.
Đây chính là khởi đầu cho "báo ứng" mà 14 vạn quân Đường gặp phải ngay sau đó.
Tàn sát hàng loạt là việc làm đã có "tiền lệ" và lặp đi lặp lại nhiều lần trong lịch sử Trung Hoa. (Tranh minh họa).
Rợn người "quả báo" ứng nghiệm lên 13 vạn quân nhà Đường
Đứng trên lập trường của chủ nghĩa nhân đạo, việc Trịnh Nhân Thái và Tiết Nhân Quý giết hơn chục vạn tù binh đầu hàng bị coi là hành động đẫm máu, thậm chí bất nhân.
Tuy nhiên, ở thời đại bấy giờ, đây vốn không phải là việc làm hiếm thấy. Nhưng có thể thấy rõ, hầu hết những cuộc thảm sát trong lịch sử đều có tính "tuần hoàn".
Năm xưa, tướng quân nhà Tần là Bạch Khởi từng chôn sống 49 vạn quân Triệu đầu hàng. Sau này, quân Tần lại bị Tây Sở Bá Vương Hạng Vũ chôn sống tới 20 vạn tù binh.
Dưới thời Đường Thái Tông, vị vua này cũng đã tiến hành "tắm máu Hạ huyện" vì tư thù và giết chết tù binh đầu hàng.
Tiếp tục "truyền thống" không mấy tốt đẹp này, đến thời Đường Cao Tông, Tiết Nhân Quý và Trịnh Nhân Thái lại ra tay thảm sát hơn chục vạn tù binh Thiết Lặc.
Đó là chưa kể tới việc khi Trịnh Nhân Thái tới biên thùy phương Bắc, vị Tổng quan này tiếp tục ra tay giết chết hàng loạt tù binh đầu hàng của bộ lạc Tư Kết và Đa Lạm Cát, thậm chí còn ra tay cướp đoạt của cải, cưỡng đoạt thân quyến của binh lính quy hàng.
Không lâu sau đó, "quả báo" đã đến với quân Đường khi họ còn đang vui mừng thắng trận.
Sau khi đã thu phục được Thiết Lặc, tướng sĩ nhà Đường đang chuẩn bị hồi kinh thì nhận được tin báo từ hậu kỵ (lính trinh sát) rằng kho quân nhu của quân địch cách doanh trại không xa, có thể đánh chiếm để thu về chiến lợi phẩm.
Trịnh Nhân Thái nghe vậy, lập tức đích thân chỉ huy 14 vạn quân tới đánh chiếm kho quân nhu của Thiết Lặc.
Vì sự "tham lam" đối với chiến lợi phẩm, Đại Tổng quản Hành quân đã đẩy 14 vạn binh của mình vào "cửa tử" mà không ai hay biết. (Ảnh minh họa).
Vậy nhưng, binh tướng nhà Đường đi càng lúc càng xa, thậm chí vượt qua sông, tiến vào đại mạc vẫn không thấy bóng dáng của bất kỳ kho lương, doanh trại hay quân địch nào.
Trên đường đi, quân lương dần cạn, thể lực ngày càng yếu, 14 vạn quân chỉ còn có thể men theo đường cũ trở về. Không ngờ bão tuyết bất chợt ập tới, sĩ tốt không chịu được đói rét, liền bỏ áo giáp, ngày đêm đi về để tìm đường sống.
Tới lúc quân lương gần hết, đường về vẫn còn rất xa, quân sĩ chỉ có thể uống tuyết, giết ngựa sống qua ngày. Khi lương thực đã hoàn toàn cạn, ngựa cũng giết hết, các binh sĩ lại quay ra tàn sát lẫn nhau, ăn thịt đồng đội để cầm cự tới ngày trở về.
Cuối cùng, chỉ còn vẻn vẹn 800 người trở về từ "cõi chết", hơn 13 vạn quân còn lại hoặc là không chịu nổi đói rét, hoặc đã trở thành "thức ăn" cho đồng đội tồn tại.
Cuộc chiến sinh tồn của hơn 13 vạn binh sĩ trên đại mạc thậm chí còn khốc liệt hơn những cuộc chiến tranh bằng binh đao trên chiến trường. (Ảnh minh họa).
Như vậy, cuộc chinh phạt các bộ tộc Thiết Lặc của nhà Đường tuy chiến thắng nhưng lại không lấy gì làm vẻ vang. Số quân sĩ thương vong trong lúc giao chiến rất ít, nhưng số người chết vì "ham của" mà bỏ mạng nơi đại mạc lại lên tới hơn 13 vạn mạng người.
Sau khi đoàn quân hồi kinh, trong tấu chương của Dương Đức Duệ dâng lên vua Cao Tông có đoạn: "từ khi Đại Đường khai quốc tới nay, chưa từng gặp qua loại thất bại thảm hại này!"
Quân hao tại tướng, người giữ cương vị Tổng quản hành quân là Trịnh Nhân Thái lẽ ra phải chịu hoàn toàn trách nhiệm. Nhưng vì họ Trịnh có công tham gia binh biến Huyền Vũ Môn giúp tiên đế lên ngôi, nên Cao Tông "đặc xá" không trách cứ, còn cho cơ hội lập công chuộc tội.
Mạng sống của hơn 13 vạn quân nhà Đường, chỉ vì một chữ "tham" của chủ tướng mà phải hy sinh một cách vô nghĩa!