Tàu hải cảnh Trung Quốc. Ảnh: AFP.
Kỷ nguyên mới cho cuộc đối đầu Mỹ-Trung Quốc ở Biển Đông đã bắt đầu sau khi chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden nhậm chức.
Trung Quốc tung đòn răn đe ngay từ đầu, Mỹ cứng rắn đáp trả
Vào hôm 27/1/2021, Bắc Kinh tuyên bố việc họ triển khai một phi đội tiêm kích cơ vào không phận Đài Loan (Trung Quốc) vào cuối tuần trước là nhằm “cảnh báo các thế lực ngoại bang” – một sự hăm dọa gần như thẳng thừng nhằm vào Mỹ.
Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Mỹ ra thông cáo nói rằng Hiệp ước Phòng thủ Tương trợ 1951 của Mỹ với Philippines “sẽ áp dụng cho các cuộc tấn công vũ trang nhằm vào quân đội Philippines, tàu bé và máy bay nước này ở Thái Bình Dương, bao gồm cả Biển Đông”.
Các động thái gần đây của Trung Quốc làm gia tăng nguy cơ xảy ra các cuộc tấn công vũ trang nhằm vào các đối thủ Đông Nam Á của họ ở vùng Biển Đông.
Vào ngày 22/1/2021, Quốc hội Trung Quốc phê chuẩn một bộ luật Hải cảnh mới, luật này lần đầu tiên cho phép lực lượng hải cảnh Trung Quốc bắn vào tàu nước ngoài ở các vùng biển, bao gồm các vùng mà Trung Quốc đơn phương cho là thuộc về họ ở Biển Đông.
Các dự thảo trước đó của bộ luật này kêu gọi các lực lượng hải cảnh sử dụng “tất cả các phương tiện cần thiết” để bảo vệ cái họ gọi là chủ quyền và lợi ích của Trung Quốc ở các vùng biển mà Trung Quốc nhận là của mình.
Luật Hải cảnh trao quyền cho lực lượng hải cảnh Trung Quốc “thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết, bao gồm sử dụng vũ khí khi chủ quyền quốc gia, quyền chủ quyền và quyền tài phán bị các tổ chức hoặc cá nhân nước ngoài xâm phạm trái phép trên biển”.
Luật này cũng được cho là trao cho giới hải cảnh Trung Quốc quyền được lên và kiểm tra tàu nước ngoài, bắn vào các tàu nước ngoài tạo ra mối đe dọa, và thậm chí phá bỏ các cấu trúc dân sự và quân sự của các nước có yêu sách chủ quyền khác trên các thực thể tranh chấp ở Biển Đông.
Động thái này chẳng khác nào một phát súng cảnh cáo với các nước láng giềng có tranh chấp với Trung Quốc trên Biển Đông. Đây cũng là một cảnh báo đối với Mỹ, quốc gia gần đây thúc đẩy hoạt động tự do hàng hải trên Biển Đông.
Đường “lưỡi bò 9 đoạn” phi pháp của Trung Quốc tuyên bố chủ quyền đối với trên 80% diện tích Biển Đông, xâm phạm vào vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam, Philippines, Malaysia, và thậm chí cả Indonesia.
Trung Quốc gần đây cũng đã công bố các vùng tập trận quy mô lớn mới ở vùng Biển Đông chỉ vài ngày sau khi nhóm tàu sân bay Mỹ, do hàng không mẫu hạm USS Theodore Roosevelt chỉ huy, tiến hành hoạt động tự do hàng hải mới nhất ở Biển Đông.
Trong khi đó chính quyền của tân Tổng thống Mỹ Biden đã gửi đi tín hiệu về việc họ cam kết tiếp tục quan điểm cứng rắn của chính quyền tiền nhiệm của ông Donald Trump trong vấn đề Biển Đông thông qua việc mở rộng triển khai hải quân và cung cấp hỗ trợ cho các đồng minh và đối tác trong khu vực.
Tuần trước, tân Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken bảo đảm với giới lập pháp Mỹ về vai trò lãnh đạo toàn cầu chủ động của Mỹ. Ông này nói rằng “vai trò lãnh đạo của Mỹ vẫn quan trọng” và “thực tế thế giới đơn giản là vẫn chưa được tổ chức tốt”.
Trong một cuộc điện đàm với Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin, Ngoại trưởng Mỹ Blinken “tái khẳng định một liên minh Mỹ-Philippines mạnh mẽ là thiết yếu đối với một khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và mở”, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ hôm 27/1.
Thông cáo có đoạn: “Bộ trưởng Blinken cũng nhấn mạnh rằng Mỹ bác bỏ các yêu sách hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông vượt quá mức độ mà Trung Quốc được phép đòi hỏi theo luật pháp quốc tế như được phản ánh trong Công ước Luật Biển 1982”. Tuyên bố này lặp lại quan điểm cứng rắn của chính quyền Donald Trump trước đây.
Hải cảnh Trung Quốc diễu võ giương oai
Hải cảnh có thể sẽ là lực lượng xung kích chính của Trung Quốc trong cuộc đối đầu với Mỹ trên biển. Trong thập kỷ qua, Hải cảnh Trung Quốc đã thực hiện cái gọi là các hoạt động “vùng xám” ở khu vực biển tranh chấp.
Sở hữu một số tàu thuộc loại lớn nhất thế giới, Hải cảnh Trung Quốc còn tham gia hộ tống tàu dân binh Trung Quốc trong các hoạt động gây sức ép với tàu các nước Đông Nam Á trên Biển Đông trong các năm gần đây.
Thí dụ, tàu hải cảnh 3901, 12.000 tấn là một “quái vật” trên biển, nó thậm chí còn lớn hơn cả các khu trục hạm tên lửa dẫn đường lớp Arleigh Burke của Mỹ nặng từ 8.300-9.300 tấn hay tuần dương hạm tên lửa dẫn đường lớp Ticonderoga nặng 9.800 tấn.
Trong Đối thoại Shangri-La năm 2019, Bộ trưởng quốc phòng Malaysia khi đó là Mohamad Sabu đã than phiền rằng “tàu hải quân của chúng tôi không phải là đối thủ của tàu hải cảnh Trung Quốc, thực sự thì tàu hải cảnh Trung Quốc có kích cỡ lớn hơn gần như mọi tàu hải quân của các nước trong khu vực Đông Nam Á”.
Chính một đội tàu hải cảnh Trung Quốc đã liên tục quấy nhiễu các nỗ lực của Malaysia trong việc khai thác dầu khí ở vùng biển có sự chồng lấn với “đường 9 đoạn” phi pháp của Trung Quốc. Các tàu hải cảnh cũng gây hấn với tàu đánh cá Việt Nam.
Luật Hải cảnh mới của Trung Quốc được thông qua vào ngày 22/1, tức là chỉ một tuần sau khi Ngoại trưởng Trung Quốc thực hiện “tấn công quyến rũ” ở nhiều nước Đông Nam Á, với các chuyến thăm chính thức tới Myanmar, Indonesia, Brunei, và một chuyến thăm 2 ngày tới Philippines.
Trong chuyến thăm của ông Vương Nghị tới Manila, hai bên thảo luận về các khoản đầu tư nhiều tỷ USD và việc xuất trên quy mô lớn sang Philippines các lô vaccine Covid-19 do Trung Quốc sản xuất.
Chính quyền Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte ban đầu hạ thấp mức độ nghiêm trọng của bộ luật Hải cảnh mới. Nhưng sự im lặng đó đã bị phá vỡ khi Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin thể hiện giọng điệu chỉ trích một cách chính thức.
Trên trang mạng xã hội Twitter, ông Locsin đăng thông điệp nói rằng Luật Hải cảnh mới của Trung Quốc là mối đe dọa chiến tranh với bất cứ nước nào thách thức luật này.
Philippines là một đồng minh của Mỹ. Họ có thể đã được tiếp thêm quyết tâm từ quan điểm cứng rắn của tân Ngoại trưởng Mỹ Blinken và tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin về Trung Quốc trong các ngày gần đây.
Nhưng Bắc Kinh cũng không vừa. Họ đã công bố diễn tập quân sự quy mô lớn từ Vịnh Bắc Bộ tới phía tây Bán đảo Lôi Châu ở Tây Nam Trung Quốc từ ngày 27/1 đến 30/1 như một sự răn đe với chính quyền Biden.
Trung Quốc gần đây cũng cải thiện trang bị cho binh sĩ của họ đồn trú trái phép trên một số thực thể ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Chẳng hạn các quân nhân này mới được cấp quân phục ngụy trang và loại sợi vải dễ chịu, phù hợp với kiểu thời tiết nhiệt đới ở Biển Đông./.