Chiến thuật “hiểm” của Nga
Theo giới phân tích, đây dường như là lần đầu tiên Nga nắm quyền kiểm soát bầu trời ở khu vực tiền tuyển kể từ khi xung đột nổ ra cách đây gần 2 năm. Nếu Moscow có thể tiếp tục hoặc mở rộng hoạt động này thì mạng lưới phòng không Ukraine sẽ chịu áp lực đáng kể, thậm chí đối mặt rủi ro lớn.
Không quân Nga tấn công cứ điểm Ukraine. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga
Việc giành quyền kiểm soát Avdiivka được coi là thắng lợi lớn nhất của Tổng thống Putin kể từ khi các lực lượng nước này giành quyền kiểm soát Bakhmut vào tháng 5/2023. Đây cũng là đòn bẩy quan trọng trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống Nga sắp diễn ra vào tháng 3/2024. Nhưng Moscow cũng phải trả cái giá không hề nhỏ, chịu tổn thất khá lớn về binh sỹ và thiết bị quân sự kể từ khi tập trung lực lượng tấn công Avdiivka vào mùa thu năm 2023.
Nói về quyết định rút lui khỏi Avdiivka, các quan chức Ukraine cho biết, điều thiết yếu là phải cứu các đơn vị đồn trú trong khu vực khỏi bị Nga bao vây hoàn toàn. Trong vài tháng qua, một số video ghi lại trên chiến trường cho thấy Nga đang tiến công một cách từ từ và kỹ lưỡng để bao vây lực lượng Ukraine đang cố thủ trong thành phố.
Sau khi Nga giành được Avdiivka, một số nguồn tin cho biết, lực lượng không quân nước này đã hoạt động trên bầu trời tại Avdiivka, hỗ trợ bộ binh trong thời điểm cuối cùng của chiến dịch tấn công, cho phép họ áp đảo lực lượng phòng thủ của Ukraine. Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Washington DC, đây có thể là lần đầu tiên Nga làm chủ được vùng không phận tại một khu vực nhất định ở Ukraine. Trước đó, mạng lưới phòng không, đặc biệt là hệ thống tên lửa đất đối không trên mặt đất của Ukraine đã ngăn cản Nga đạt được yếu tố then chốt này trong các hoạt động tấn công, ngay cả ở phạm vi nhỏ lẻ.
George Barros – nhà phân tích tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh cho rằng, trong những ngày giao tranh cuối cùng ở Avdiivka, phía Ukraine báo cáo số lượng bom lượn mà Nga thả bằng máy bay chiến đấu đã gia tăng. Điều này chứng tỏ Nga đã sử dụng chiến thuật kết hợp các loại vũ khí trong quá trình điều động không quân hỗ trợ các đơn vị cơ động trên mặt đất. “Chiến thuật vũ trang kết hợp này đã làm suy giảm khả năng bảo vệ thành trì Avdiivka của Ukraine, ông Barros lưu ý.
Không giống lực lượng mặt đất, vốn chịu tổn thất đáng kể trong thời gian qua, lực lượng không quân của Nga hầu như vẫn được bảo toàn về sức mạnh và họ vẫn chưa sử dụng hết tiềm năng. Trong khi đó, Ukraine đã thực hiện nhiều hoạt động ngăn chặn Nga chiếm ưu thế trên không, ngăn máy bay chiến đấu và trực thăng của đối phương thực hiện các cuộc không kích dữ dội kể từ đầu cuộc chiến. Vẫn chưa rõ Kiev có thể tiếp tục nỗ lực này hay không khi phương Tây chậm trễ trong việc cung cấp các gói viện trợ bổ sung cho họ.
Ukraine cho biết, kho dự trữ tên lửa và vũ khí phòng không của nước này đang ở mức thấp đáng lo ngại, buộc họ phải tìm cách phân bổ hợp lý và đưa ra lựa chọn khó khăn về việc cần phải ưu tiên bảo vệ những khu vực nào ở tiền tuyến. Các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái của Nga tại nhưng thành phố lớn như Kiev có thể buộc Ukraine phải ưu tiên bảo vệ các khu vực này nhiều hơn những khu vực khác.
Điều đáng lo ngại nhất đối với Ukraine
Nhà phân tích Barros lưu ý, câu hỏi hóc búa hiện nay là liệu Ukraine có thể ngăn cản Nga giành ưu thế trên không trên khắp các mặt trận hay không. Nếu Kiev không thể làm như vậy, thì các đơn vị quân đội của họ trên thực địa sẽ đối mặt với rủi ro lớn, trái lại Nga có thể tiến hành những cuộc tấn công mạnh mẽ hơn dọc tiền tuyến. Ngoài ra, Nga cũng có thể tiến hành các hoạt động trên không quy mô rộng nhắm vào các thành phố và cơ sở hạ tầng quân sự, cơ sở hạ tầng dân sự của Ukraine nằm xa chiến tuyến.
Trong vài tháng qua, Nga chủ yếu tập trung tiến đánh thành phố Avdiivka vì nước này muốn có một trung tâm điều động và hậu cần ở khu vực Donbass, đặc biệt là tại Donetsk, ông John Kirby - người phát ngôn của Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ nhận định trong cuộc họp báo ngày 20/2. “Họ tin rằng, việc chiếm Avdiivka sẽ mang lại cho họ đòn bẩy để tiến hành các hoạt động tiếp theo ở Donetsk, thậm chí Lugansk. Nhưng vẫn cần xem xét liệu họ thực sự có khả năng làm điều đó hay không”.
Avdiivka từng bị phe ly khai do Nga hậu thuẫn giành quyền kiểm soát trong một thời gian ngắn vào năm 2014, sau đó, quân đội Ukraine đã chiếm lại và xây dựng thành trì vững chắc tại khu vực này. Hơn 10 năm qua, nơi này đã trở thành điểm nóng xung đột trước khi rơi vào tay Nga.
Theo giới quan sát, vẫn cần phải xem xét hậu quả của việc Ukraine bị mất Avdiivka. Nhiều chuyên gia quân sự cho rằng, thành phố này chỉ có tầm quan trọng vừa phải về mặt chiến lược, nhưng thắng lợi tại Avdiivka sẽ giúp Tổng thống Putin có thêm tự tin trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới.
ISW nhận định, tiến độ tấn công của Nga trong khu vực đã chậm lại đáng kể, cho thấy việc giành được Avdiivka có thể là cao trào trong hoạt động quân sự của Nga thời gian gần đây, giống như những gì diễn ra tại Bakhmut.
Đối với Ukraine, về tổng thể, việc mất thành phố này sẽ không làm thay đổi các loại công trình phòng thủ và hoạt động phòng thủ mà họ đang tiến hành, nhưng chắc chắn Kiev vẫn phải đối mặt với những vấn đề lớn.
Theo ông Kirby, Ukraine buộc phải rút lui khỏi Avdiivka vì nước này đang rơi vào tình trạng cạn kiệt vũ khí và đạn pháo. “Quyết định của Kiev chính là kết quả của việc Quốc hội Mỹ không hành động”, ông Kirby lưu ý, đề cập đến gói viện trợ bổ sung vẫn chưa được Quốc hội thông qua do mâu thuẫn về vấn đề an ninh biên giới.