"Bóng đá cần tiến tới sự hoàn hảo và VAR đưa chúng ta gần hơn với điều đó. Nếu có thể sửa chữa những sai sót của các trọng tài trên mặt cỏ, đó sẽ là một bước tiến lớn. Với VAR, mọi thứ trở nên công bằng hơn", Chủ tịch FIFA Gianni Infantino cho biết.
Chào mừng đến với thế giới của VAR
Ngày 27/6/2018, những phút cuối trên sân Kazan Arena và không khí trở nên căng thẳng tột độ. Khi ấy, thông tin chuyển về từ Ekaterinburg cho biết lúc này Mexico đang bị Thụy Điển dẫn với tỷ số 3-0 và không có khả năng gỡ gạc.
Điều này đồng nghĩa với việc chỉ cần thêm một bàn thắng để đánh bại Hàn Quốc, thầy trò HLV Joachim Loew sẽ có trong tay một tấm vé vào thẳng vòng 16 đội.
Một điều bất ngờ đã xảy đến, phút 90, từ đường tạt bóng của Son Heung-min, một vụ lộn xộn đã xảy ra, cuối cùng trái bóng văng ra đến đúng tầm chân Kim Young-gwon và trung vệ mang áo số 19 không chút do dự sút tung lưới Manuel Neuer.
Khi các cầu thủ đến từ châu Á chưa kịp hân hoan, ngoài đường biên trọng tài đã căng cờ thông báo có một tình huống việt vị. Nếu tình huống này diễn ra tại Brazil 2014 hay ở ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh nào khác, tất cả sẽ kết thúc ở đây và không có bàn mở tỷ số nào cả.
Nhưng không, World Cup 2018 là giải đấu có sự xuất hiện của VAR và dưới sự trợ giúp của hệ thống video, ông vua áo đen Geiger đã kịp nhận ra bóng đến chân của Young-gwon sau một tình huống chạm bóng của Kroos.
Niềm vui của các cầu thủ Hàn Quốc sau khi đánh bại tuyển Đức.
Nhờ VAR, một bàn thắng hợp lệ không bị từ chối và tuyển Đức mất đi giấc mộng thoát hiểm ở phút bù giờ. Die Mannschaft trải qua lần thứ hai trong lịch sử bị loại ở vòng bảng World Cup và chìm trong bóng đêm thất vọng.
Tròn 8 năm trước là ngày 27/6/2010, người Đức từng hưởng lợi khi bàn thắng rõ ràng của Lampard không được công nhận. Từ Bloemfontein đến Kazan, trước khi những giọt nước mắt tiếc nuối kịp lăn trên má của Mueller, anh đã hiểu World Cup 2018 đã đổi khác với sự xuất hiện của VAR.
Đúng mọi thứ đã rất khác. Chào mừng cả thế giới đến với World Cup 2018 cùng công nghệ VAR.
Có Infantino là có VAR
VAR có lẽ đã bị xếp xó và không bao giờ được đụng đến nếu FIFA vẫn được diều hành bởi "ông lão" Sepp Blatter, người luôn phản đối sự can thiệp quá sâu của công nghệ vào trong bóng đá.
"Ngày nào tôi còn giữ chức chủ tịch thì công nghệ đừng mơ có thể can thiệp vào công việc của các trọng tài. Chúng ta phải tin vào sức mạnh của con người, dù đôi khi có sai sót", Blatter thông báo đến toàn thế giới.
Khi Liên đoàn bóng đá Hà Lan (KNVB), nơi khởi xướng và phát triển VAR, trình bày dự án đầy tiềm năng của mình lên những quan chức hàng đầu của làng bóng đá. Ông Blatter đã lắc đầu. Goal-line đã là một sự nhân nhượng nhưng VAR thì không.
Mang theo tư tưởng cũ kỹ và nhuốm màu lạc hậu, cuối cùng triều đại của Blatter cũng chấm dứt và người thay thế Infantino lập tức hứng thú với VAR. Đơn giản, ông từng là một luật sư và rất ưa thích sự công bằng.
Tháng 10/2015 được coi là dấu mốc lịch sử với VAR khi dự án này chính thức được chấp nhận sau một cuộc bỏ phiếu kín của FIFA. Từ đây, bóng dáng các trợ lý trọng tài video bắt đầu phủ sóng đến toàn thế giới. Khởi điểm từ những trận giao hữu rồi đến Bundesliga, FA Cup, U20 World Cup và cả Confed Cup 2017 nữa,
VAR được sử dụng tại Confed Cup 2017.
Tại mỗi nơi xuất hiện, VAR đều tạo ra sự đổi khác đáng kinh ngạc và đặc biệt hữu ích trong những tình huống quan trọng. "Bóng đá ngày càng nhanh và khó đoán hơn, vì thế, các trọng tài rất khó bắt kịp những tình huống diễn ra trên sân.
VAR sẽ hỗ trợ trọng tài chính có những quyết định chính xác hơn. Đừng hiểu nhầm, chúng tôi không hề tạo ra một thứ vô dụng để rồi phá nát các trận bóng đá", ông Lukas Brud, thư ký của IFAB (Hiệp hội bóng đá quốc tế - cơ quan chịu trách nhiệm về các vấn đề liên quan đến luật trong bóng đá) cho biết.
Thông kê cho những ai nghi ngờ. Theo báo cáo của các chuyên gia đến từ KU Leuven, VAR đã góp mặt trong hơn 800 trận đấu tại trên 20 quốc gia, đạt tỷ lệ chính xác dao động từ 93%-98%. Trợ lý trọng tài video được sử dụng ít nhất 5 lần mỗi trận và tổng thời gian chết chưa đến 90 giây.
Infantino tát nhiên không một chút hoài nghi về những gì VAR làm được. Người đàn ông 48 tuổi đã làm mọi cách và cuối cùng thành công trong nỗ lực mang "tương lai của bóng đá hiện đại" đến World Cup.
Một World Cup rất khác với VAR
VAR (video asistant referee) thực chất là một nhóm người thay vì hệ thống video như đa số lầm tưởng. Tại World Cup 2018, một đội VAR bao gồm 4 trọng tài được huấn luyện kỹ lưỡng sẽ giám sát các diễn biến của trận đấu thông qua chuỗi 33 camera được đặt tại phòng chuyên biệt ở Moscow.
Khi tình huống đáng chú ý xảy ra, VAR có thể yêu cầu trọng tài chính xem xét lại quyết định hoặc ngược lại, ông vua áo đen có thể dừng trận đấu để tham vấn từ các góc máy quay thuận lợi.
Cần biết ràng, VAR chỉ tham gia hỗ trợ trong bốn trường hợp: bàn thắng và những diễn biến dẫn đến bàn thắng; thẻ đỏ; penalty và khi không nhận diện được cầu thủ. Trong mọi tình huống, quyết định cuối cùng vẫn phụ thuộc vào trọng tài chính điều hành trận đấu.
Bên trong một phòng của VAR tại World Cup 2018.
Đúng như dự đoán của phần đông giới chuyên gia, trong lần đầu tiên xuất hiện, VAR đã có tác động không nhỏ đến ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh, đơn cử như trong ngày thi đấu cuối cùng của bảng B.
Quay lại thời điểm phút 90 và Bồ Đào Nha đang dẫn trước Iran 1-0. Cách đó khoảng 2.000 km, Tây Ban Nha tạm thua Morocco 1-2. Nếu kết quả này giữ nguyên, thầy trò HLV Fernando Santos sẽ đứng đầu bảng và có lá thăm dễ thở ở vòng 16 đội.
Cục diện xoay vòng bất ngờ xảy ra. Iago Aspas đánh gót ngẫu hứng tung lưới đại diện châu Phi nhưng bị xác định lỗi việt vị. Vài chục giây sau, trọng tài chính Caceres cũng không cho rằng một cầu thủ Bồ Đào Nha đã có tình huống chạm tay trong vòng cấm.
Tuy nhiên, hai quyết định đều bị lật ngược sau sự tác động của VAR. La Roja gỡ hòa và chiếm luôn vị trí số một khi Ronaldo và các đồng đội bị Iran cầm hòa sau bàn thua trên chấm 11m. Tờ Guardian mô tả: "Từ một phòng kính, VAR đã làm xáo trộn bảng B chỉ trong vài chục giây. Thật ghê gớm".
Cũng tính sau trận đấu của Bồ Đào Nha với Iran, trợ lý trọng tài video đã được tham vấn tổng cộng 15 lần. Nhiều người tin rằng, nếu không có VAR, Đức có thể đã đi tiếp, Australia đánh bại Pháp và Harry Kane sẽ xếp sau CR7 ở chiến tích dội bom.
VAR cũng làm số pha penalty tại World Cup tăng vọt lên con số 24. Sau 40 trận đấu, số cú 11m đã vượt qua kỷ lục cũ tại World Cup 2002 (18 lần) đồng thời cách rất xa số lượng 13 quả xuất hiện tại Brazil. Sợ hãi bị phạt 11m, các hậu vệ giảm hẳn các tình huống va chạm trong vòng 16m50. Lo ngại hụt hẫng, tiền đạo chẳng dám quá vui khi đã ghi bàn.
"Tôi không biết phải sao nữa. Có lẽ giờ đây tôi không dám ăn mừng khi lập công", tiền đạo Diego Costa hậm hực sau khi tình huống ghi bàn vào lưới Bồ Đào Nha bị can thiệp bởi VAR.
Hết vòng bảng, đã có tổng cộng 24 quả penalty tại World Cup.
Nhưng dù sao, chứng kiến Son Heung-min và các đồng đội vỡ òa sau khi bàn thắng ở trận gặp Đức được công nhận, cả thế giới nhận ra VAR không làm biến mất những cảm xúc trong bóng đá.
Tất nhiên, vẫn xuất hiện những vấn đề, đặc biệt ở cách thức sử dụng VAR. Liệu tình huống nào là cần thiết để trợ lý trọng tài video vào cuộc? Sự phối hợp của trọng tài chính với trợ lý của mình đã hoàn hảo? Một số tỏ ra nghi ngờ và bộ phận khác thì chỉ trích như tiền vệ Nordin Amrabat của Morocco.
Còn với cá nhân chủ tịch FIFA Infantino, ông đang rất hài lòng với sự đổi khác tại World Cup 2018: "VAR ngày càng hữu ích và theo thời gian sẽ hoàn thiện hơn. Còn lúc này, những bất công đã dần mất đi. Đây sẽ là tương lai của bóng đá thế giới".