Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) hôm thứ 6 (1/11) vừa qua đã "bật đèn xanh" cho Trung Quốc trừng phạt Mỹ vì "món nợ cũ" từ thời chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama, The New York Times (NYT) đưa tin.
Cụ thể, theo phán quyết cuối cùng của WTO đối với vụ kiện đã kéo dài gần 6 năm này này, Trung Quốc được cho phép áp lệnh trừng phạt đối với tối đa 3,6 tỉ USD hàng hóa Mỹ.
Việc Trung Quốc kiện Mỹ lên WTO xuất phát từ cáo buộc của chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama rằng chính quyền Bắc Kinh cung cấp các khoản trợ cấp cho các công ty trong nước của họ, giúp các công ty này có thể bán hàng với giá rẻ hơn nhằm chiếm lĩnh thị trường nước ngoài.
Sau đó, chính quyền ông Obama đã quyết định áp "thuế chống bán phá giá" đối với hơn 40 mặt hàng của Trung Quốc, trong đó bao gồm pin mặt trời, đồ nội thất, tôm, ống thép, lốp xe và máy giặt. Tuy nhiên, theo phán quyết năm 2017 của WTO, cựu chính quyền Mỹ đã không tuân thủ các quy tắc về áp đặt thuế quan của tổ chức này.
Sau khi Bắc Kinh thúc giục WTO đưa ra phán quyết cuối cùng trước phiên điều trần hôm 28/10, tổ chức này đã chính thức ủy quyền cho Trung Quốc trừng phạt Mỹ để giúp họ thu hồi những khoản thua lỗ, thiệt hại mà họ đã phải gánh chịu trong thời gian qua do mức thuế chống bán phá giá của Mỹ.
Thỏa thuận thương mại Mỹ-Trung lại bị đe dọa?
Theo phán quyết của WTO, Trung Quốc có thể giữ nguyên mức thuế này cho tới khi Mỹ thay đổi cách hành xử, hoặc là khi hai nước đồng thuận về một phương án giải quyết xung đột.
Hiện phía Trung Quốc vẫn chưa công bố liệu mặt hàng nào của Mỹ sẽ nằm trong danh sách trả đũa mới, và bình luận của phía Mỹ vẫn chưa hề nhắc tới chuyện đáp trả.
Một quan chức chính quyền ông Trump cho biết phía Mỹ "rất thất vọng" về phán quyết của WTO, cho rằng tổ chức này "đã phóng đại quá mức những ảnh hưởng của mức thuế chống bán phá giá đối với kinh tế Trung Quốc và đã sử dụng cách tiếp cận thiếu nền tảng phân tích kinh tế".
Ngoài ra, quan chức trên còn khẳng định rằng Mỹ không định thay đổi những điều WTO phản đối, trong đó bao gồm việc họ tự quyết định mức thuế quan áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc. Điều này cũng đồng nghĩa với việc bất kì loại thuế quan nào đang được áp dụng đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc từ trước tới nay rất có thể vẫn được duy trì, bất chấp phán quyết mới đây của WTO.
Tổng giám đốc WTO Roberto Azevedo hôm 1/11 đã đưa ra phán quyết cuối cùng cho vụ kiện về thuế chống bán phá giá của Mỹ và Trung Quốc. Ảnh: Getty
Mặc dù phán quyết được WTO đưa ra không liên quan tới cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung, nhưng giới phân tích tin rằng nó sẽ có ảnh hưởng ít nhiều tới tiến trình đàm phán thương mại của hai nước, đặc biệt trong thời điểm khá "nhạy cảm" như hiện nay, khi hai nước đang nỗ lực nhằm đạt được thỏa thuận giai đoạn 1.
Hiện nay Mỹ đang áp thuế nhập khẩu đối với 360 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc, và ngược lại 100 tỉ USD hàng Mỹ xuất khẩu sang quốc gia châu Á này cũng đang chịu thuế. Mặc dù cả hai bên đã chịu không ít tổn thất và thiệt hại vì thuế quan, nhưng Washington vẫn tiếp tục dọa sẽ tiếp tục đánh thuế nếu Bắc Kinh không làm theo yêu cầu của nước này.
Bắc Kinh hoàn toàn có thể sử dụng cơ hội vừa được WTO "trao tặng" để làm đòn bẩy trong các cuộc đàm phán thương mại, NYT bình luận. Tuy nhiên, trong thực tế, Trung Quốc lại khá dè chừng khi tăng thuế nhập khẩu hàng Mỹ, bởi điều đó đồng nghĩa với việc các mặt hàng thiết yếu như thiết bị y tế và thực phẩm (mà nước này có nhu cầu rất lớn) cũng sẽ tăng giá theo.
"Chúng tôi tin là quyết định của [WTO] sẽ khó tác động tới quá trình đàm phán về thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc", quan chức chính quyền Trump nói.
Tuy nhiên, NYT cho rằng phán quyết của WTO có thể sẽ càng khắc sâu thêm ác cảm của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đối với tổ chức quốc tế này.
Ông Trump và các quan chức Mỹ đã không ít lần phàn nàn về việc tổ chức thương mại này không thể đưa ra những quy tắc chặt chẽ nhằm ngăn cản chính quyền Trung Quốc cung cấp những khoản hỗ trợ hào phóng cho doanh nghiệp nhà nước của họ, giúp các mặt hàng được bán ra với giá rẻ và nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường nước ngoài.