Thành tích đặc biệt ấn tượng
Thời điểm dịch cúm Tây Ban Nha tràn khắp nước Mỹ, nó tàn phá nhiều thành phố, làng mạc và thôn xóm từ Alaska đến Texas. Gunnison - thị trấn nông nghiệp và khai thác mỏ với khoảng 1.300 cư dân đứng trước mối lo đặc biệt: Họ có 2 tuyến đường sắt kết nối với Denver và vùng thành thị khác, các nơi đó đều đang bị dịch bệnh hoành hành. Ngày 10-10 năm đó, tờ báo địa phương Gunnison News-Champion cảnh báo: “Dịch cúm đang đuổi theo chúng ta, chúng đã xâm nhập khắp các cộng đồng xung quanh”.
Ngay sau đó, cộng đồng cư dân Gunnison tuyên bố cách ly đối với tất cả thế giới. Họ dựng lên các chướng ngại vật, ngăn chặn du khách, bắt những ai vi phạm, đóng cửa các trường học và nhà thờ, cấm tiệc tùng và tụ họp trên đường phố… “Cuộc chiến” này kéo dài 4 tháng.
Nghiên cứu của trường Y Michigan (Mỹ) kết luận rằng thành công của Gunnison là nhờ các biện pháp nghiêm ngặt, mật độ dân số thấp và may mắn là không có người nhiễm bệnh nào trước khi thực hiện cách ly.
Nhưng còn một điều bí ẩn là cư dân thị trấn chịu đựng thế nào trong tình trạng bị “đóng cửa” suốt 4 tháng đó? Các nhà nghiên cứu gần như không tìm được tài liệu nói về việc những cư dân này đã làm thế nào để giữ vững tinh thần và hợp tác tại thời điểm dịch bệnh căng thẳng như vậy.
Việc làm này mang đến hiệu quả, sau 2 đợt dịch đầu tiên, Gunnison không có trường hợp nào nhiễm dịch cúm chết người. Đó là một trong số ít cộng đồng “thoát hiểm” được giới nghiên cứu sau này phân tích kỹ lưỡng. “Quyết định cách ly của thị trấn đưa đến kết quả đặc biệt ấn tượng khi gần như mọi thị trấn và khu dân cư lân cận đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi đại dịch”, trường Đại học Y Michigan viết trong một báo cáo năm 2006 gửi Cơ quan giảm thiểu mối đe dọa quốc phòng của Lầu Năm Góc.
Hiện giờ, dịch Covid-19 đang lây lan nhanh trên khắp thế giới, khiến nhà chức trách lao đao, cuộc sống người dân bị đảo lộn, sản xuất và kinh doanh ngừng trệ trong khi các nỗ lực ngăn chặn dịch bệnh có lúc tưởng như mất kiểm soát. Khách du lịch bị mắc kẹt trong khách sạn ở Tây Ban Nha, đường phố Italia vắng tanh, các trường học ở Nhật Bản bị đóng cửa, hoạt động hành hương đến các địa điểm linh thiêng nhất Hồi giáo bị cấm…
Kinh nghiệm của một thị trấn nhỏ ở Colorado vào cuối Chiến tranh thế giới lần thứ nhất có thể khó áp dụng cho một thời đại đông dân hơn và con người ta kết nối nhiều hơn. Tuy nhiên, bí quyết gì giúp họ tránh xa được đại dịch lây lan cho khoảng 1/3 dân số toàn cầu và cướp đi sinh mạng của 50 - 100 triệu người?
“Cuộc chiến” kéo dài 4 tháng dai dẳng và quyết liệt
Thay vì khẩu trang và gel khử trùng, Gunnsion dựa vào hướng dẫn và chỉ đạo của chính quyền, bác sĩ, cảnh sát và báo chí địa phương cùng sự kiên nhẫn của mọi người. Theo tư liệu ghi lại, dịch cúm đã xuất hiện ở Colorado vào khoảng ngày 20-9-1918 khi 250 binh sĩ từ Montana, trong đó 13 người bị bệnh nặng, đến thành phố Boulder rồi lây lan nhanh chóng. Vào ngày 5-10, các quan chức y tế đã đưa ra cảnh báo, tới ngày 16-10, Thống đốc bang Julius Gunter ban hành lệnh cấm các cuộc tụ họp trên toàn tiểu bang. Đến lúc đó, các thị trấn gần Gunnison đã quay cuồng trong trận dịch.
Thị trấn Gunnison sớm ý thức được về dịch bệnh nguy hiểm một phần nhờ tuần báo News Champion, từ cuối tháng 9 mỗi kỳ đã đăng ít nhất 1 bài trên trang nhất về bệnh cúm, bao gồm cách đề phòng và điều trị cúm. Bác sĩ FP Hanson đóng vai trò đứng đầu công tác chống dịch này. Trước đại dịch có tỷ lệ tử vong cao khủng khiếp và lan rộng khắp nước Mỹ, ông đã chủ trương thực hiện kiểm dịch nghiêm ngặt.
Khi đó, rào chắn được dựng lên trên tất cả các đường cao tốc chính dẫn tới thị trấn. Đèn lồng và biển cảnh báo lái xe đi thẳng hoặc dừng để kiểm dịch. Những hành khách đi tàu đã bị cách ly. Ai cũng có thể rời khỏi địa phương theo ý mình, nhưng nếu trở lại cần phải cách ly tự nguyện. “Bất kỳ người vi phạm nào cũng sẽ bị xử lý ở mức khắt khe nhất”, ông Hanson từng viết.
Toàn bộ người dân đều có trách nhiệm thực hiện cách ly với toàn bộ thế giới bên ngoài. Có trường hợp, người dân báo cáo 2 lái xe mô tô và 1 hành khách đi tàu hỏa cố tránh chốt kiểm dịch, cảnh sát trưởng đã bỏ tù họ.
Người Gunnison bảo vệ lập trường của mình: “Chúng tôi không bị cúm và chúng tôi không có ý định mắc bệnh”. Đến đầu tháng 2, các ca nhiễm cúm trên toàn tiểu bang Colorado giảm, thị trấn Gunnison đã gỡ bỏ các hạn chế. Tuy nhiên, làn sóng dịch thứ ba kéo đến vào tháng 3 khiến 100 người trong thị trấn lây nhiễm cúm. Rất may, tất cả các trường hợp đều nhẹ và đều sống sót.
