Các bạn có còn nhớ chàng trai trẻ người Mỹ, Jackson Oswalt đứng trước ngưỡng cửa trở thành người trẻ nhất tạo ra thành công lò phản ứng hợp hạch?
Từ khi 12 tuổi, cậu đã hứng thú với những tiềm năng vô tận của phản ứng hạt nhân, đến lúc 14 tuổi, Jackson Oswalt đã trở nên nổi tiếng khắp thế giới với lò phản ứng đặt ngay trong nhà mình.
Jackson Oswalt.
Cậu được truyền cảm hứng từ chính người đang nắm giữ kỷ lục "người trẻ tuổi nhất tạo ra phản ứng hợp hạch", là Taylor Wilson thành công lúc 14 tuổi.
Hiện tại, Wilson đã 24 tuổi và đang tham gia nghiên cứu, tìm ra cách thức hợp hạch sao cho hiệu quả nhất có thể.
Đó chính là câu chuyện thôi thúc em Oswalt nghiên cứu. "Em nhìn thấy những gì anh ấy đạt được, và tự nghĩ có khi nào mình cũng thử xem sao", nhà nghiên cứu trẻ nói với Motherboard trong buổi phỏng vấn qua điện thoại.
Taylor Wilson, nguồn cảm hứng và cũng là mục tiêu để Oswalt vượt qua.
Đầu tiên, em phải hiểu được ý nghĩa của phản ứng hợp hạch đã: nó là quá trình các nguyên tử va vào nhau để tạo thành năng lượng.
Quá trình này an toàn hơn nhiều phản ứng phân hạch vì tạo ra ít rác thải phóng xạ mà lại không đứng trước nguy cơ rò rỉ phóng xạ vì lõi lò phản ứng hạt nhân tan chảy (hiện tượng nuclear meltdown).
Để đạt được hợp hạch, thiết bị cần tạo ra nhiệt lên tới 100 triệu độ C.
Để tạo ra nhiệt độ cực cao thì cần rất nhiều năng lượng, mà phản ứng hợp hạch chưa cho ra đủ năng lượng để bù lượng sử dụng.
Rất nhiều tổ chức nghiên cứu lớn cố gắng giải được bài toán hợp hạch, nhưng chưa có bước đi nào khả quan.
Oswalt không nản chí, cậu tìm hiểu mọi khía cạnh liên quan tới chế tạo lò hợp hạch có sẵn trên mạng: những yếu tố cần thiết, những công cụ cần có, và thời gian để hoàn thiện được một cái lò.
Tuổi thơ của Oswalt gắn liền với xưởng chế tác của ông nội, nên cậu tự tin mình sẽ hoàn thiện được dự án quá lớn cho độ tuổi còn rất nhỏ.
Một điều nữa thôi thúc Oswalt: cậu muốn trở thành người trẻ nhất dựng lò hợp hạch thành công.
Từ trường của lò hợp hạch Wendelstein 7-X do các nhà khoa học Đức chế tạo, với mục đích giữ cho các hạt plasma nóng trong đủ lâu để tạo ra được phản ứng hợp hạch.
Em bắt đầu đọc cách thức dựng lò từ những người đi trước, chủ yếu là trên forum Fusor.net, nơi tập hợp cả những người đam mê hạt nhân như em và các nhà vật lý học có bằng cấp.
Có được danh sách đồ đạc cần thiết, em cần số vốn ít nhất là 10.000 USD để dựng lò.
Cha mẹ em không hiểu chuyện gì xảy ra khi đứa con độ tuổi Trung học xin tận 10.000 USD để làm dự án khoa học, nhưng vẫn gật đầu chấp thuận "góp vốn".
"Bộ não của tôi không giống như Jackson đâu, tôi chẳng biết hợp hạch là cái gì", Chris Oswalt, cha của nhà khoa học trẻ, hiện đang công tác tại một công ty răng hàm mặt cho hay.
"Nhưng với bậc làm cha mẹ mà thấy con mình tận tụy như thế, quả thực đó là một cảnh tượng rất đáng kinh ngạc".
Trong căn nhà bố mẹ tại Memphis, em Oswalt bắt đầu dồn thời gian rảnh để chế tạo lò phản ứng, em biến toàn bộ phòng đựng đồ chơi của mình thành phòng thí nghiệm.
Học hỏi từ những khía cạnh sáng giá nhất của người đi trước, cũng như học từ chính những lỗi lầm của mình trong quá trình dựng lò phản ứng, em Oswalt đi từng bước tới kết quả cuối cùng.
Làm việc với dòng điện hơn 50.000 volt và những vật liệu có tính phóng xạ không làm chàng trai trẻ sợ hãi.
Cha mẹ của em thì khác, họ tìm tới những người có khả năng hướng dẫn Oswalt, tránh cậu bị thương tích trong quá trình nghiên cứu.
Bên trong lò hợp hạch của Oswalt.
Hai ông bà Oswalt tìm tới giáo viên vật lý của con mình, liên hệ với những nhà nghiên cứu từ bệnh viện và giáo sư vật lý từ một trường đại học trong khu vực, mong muốn tìm cách bảo vệ cậu bé khỏi những nguy hiểm tiềm tàng.
"Với tư cách đấng sinh thành, an toàn của cháu là mối lo hàng đầu", cha của em Oswalt nói với Motherboard. "Jackson mới là người trở thành chuyên gia, nhưng tất cả chúng tôi đều đã nhận được những bài học của riêng mình".
Ngoài cha mẹ và những người lớn liên quan, Oswalt không kể câu chuyện mình tự tạo lò phản ứng hợp hạch cho bất kỳ ai.
"Em không thực sự giãi bày với bạn về dự án", em Oswalt nói, "mà bạn thân cũng không chắc em có nói thật hay không".
Giáo viên trong trường cũng không ai tin câu chuyện "rõ ràng là hoang đường", cho tới khi họ tận mắt nhìn thấy thành quả. Ai cũng đều rất ấn tượng và ủng hộ Oswalt hết mình.
Suốt quá trình dựng lò phản ứng, Oswalt cập nhật liên tục trên forum Fusor.net, nhận lời khuyên và chỉ bảo từ người hiểu chuyện.
Ngay trước sinh nhật thứ 13 của em, Oswalt đạt được phản ứng hợp hạch và đăng kết quả của mình lên để cộng đồng Fusor.net kiểm chứng.
Sau khi thấy những gì Oswalt làm được, Richard Hull – admin của Fusor và cũng là một thợ điện nghỉ hưu – đã biết ngay rằng cậu bé chính là người trẻ nhất thế giới đạt được phản ứng hợp hạch.
Với Oswalt, đây mới chỉ là bước đầu của em. Tạo ra phản ứng hợp hạch thành công từ đầu 2018 nhưng tới đầu 2019, em mới đứng trước báo đài để nói về thành tựu của mình.
Em đang lên kế hoạch làm một lò phản ứng nữa, một phiên bản khác sử dụng cách thức giữ năng lượng hiểu quả hơn.
Hiển nhiên, Oswalt muốn theo đuổi ngành vật lý hạt nhân và tự tin mình có thể góp công tạo nên một hệ thống lò hiệu quả.
Em cũng muốn thành lập tổ chức giúp những đứa trẻ sáng dạ như mình có thể có vốn nghiên cứu những dự án tương tự.
"Em nhận thấy hóa ra có những thứ tưởng như bất khả thi với tầm tuổi mình nhưng lại hoàn toàn dễ thực hiện", em Jackson Oswalt nói.
"Trẻ em chiếm phần lớn dân số, sẽ có những cá nhân nảy sinh ý tưởng tuyệt vời, và nếu không hiện thực hóa được những ý tưởng đó thì quả thực phí phạm".