Bên thềm hội nghị thượng đỉnh các bộ trưởng tài chính và thống đốc ngân hàng trung ương G20 tại Paulo, Brazil, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã kêu gọi các quốc gia phương Tây tìm ra giải pháp tịch thu toàn bộ tài sản của Nga đang đi phong tỏa để hỗ trợ Ukraine.
“Tôi tin rằng luật pháp quốc tế đủ vững chắc để thực hiện mục tiêu này. Đây sẽ là phản ứng mang tính quyết định trước mối đe dọa chưa từng có của Nga đối với sự ổn định toàn cầu” , bà Yellen nói hôm 27/2.
Trả lời câu hỏi về những mối đe dọa tiềm tàng đối với vị thế của đồng USD với tư cách là đồng tiền dự trữ của thế giới sẽ bị tác động sau khi tài sản Nga bị tịch thu, bà Yellen nói rằng "rất khó có khả năng" đồng USD sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực.
“Thực tế là không có lựa chọn thay thế nào cho đồng USD, đồng euro và đồng yên” , bà Yellen nhấn mạnh.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen trong cuộc họp báo bên thềm hội nghị các bộ trưởng tài chính và thống đốc ngân hàng trung ương G20 tại Paulo, Brazil hôm 27/2. (Ảnh: Bloomberg)
Đầu tháng này, Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua luật cho phép Brussels sử dụng các khoản lợi nhuận từ tài sản hơn 300 tỷ USD của Nga bị phong tỏa trong các ngân hàng ở châu Âu và chuyển số tiền này cho Ukraine. Ngay lập tức Moskva đã lên tiếng cáo buộc hành động là “trộm cắp” trắng trợn và sẽ có đáp trả tương xứng.
Các quan chức Nga cũng như các nhà quan sát kinh tế độc lập đều đã cảnh báo về những hậu quả có thể xảy ra bắt nguồn từ những gì bà Yellen đang đề xuất, trong đó Bộ trưởng tài chính Nga Anton Siluanov nói rằng Moskva có đủ phương tiện để đưa ra đáp trả “tương xứng” đối với hình thức “xâm lược” tài chính này của phương Tây.
Ông Siluanov cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Sputnik hôm 26/2: “Chúng tôi đang nắm giữ khối tài sản của phương Tây không kém gì tài sản đang bị châu Âu, Mỹ phong tỏa. Bất kỳ hành động tịch thu nào được thực hiện đối với tài sản của chúng tôi sẽ nhận được phản hồi tương xứng”.
Ăn miếng trả miếng
Tiến sĩ Andrei Kolganov, giáo sư kinh tế tại Đại học quốc gia Moskva và là nhà nghiên cứu trưởng tại Viện Kinh tế của Viện Hàn lâm Khoa học Nga, nói: “Nga đã nắm giữ toàn bộ tài sản của một số công ty nước ngoài dừng hoạt động ở Nga và chúng sẽ trở thành công cụ để đối phó với mọi hành động tịch thu tài sản từ phương Tây”.
“Về nguyên tắc, cơ chế tịch thu tài sản nước ngoài đã được xây dựng sẵn. Việc chuyển từ biện pháp phong tỏa sang tịch thu là một thủ tục kỹ thuật khá đơn giản. Số tài sản bị ‘đóng băng’ trên lãnh thổ Liên bang Nga hoặc có thể bị phong tỏa hiện ước tính khoảng 288 tỷ USD” , ông Kolganov giải thích.
Nói cách khác, Nga đang kiểm soát một lượng lớn tài sản của phương Tây mà nếu Mỹ và các đồng minh tiến hành tịch thu tài sản của Moskva thì lập tức sẽ bị đáp trả.
Những tài sản này có thể trở thành tài sản của nhà nước Nga, hoặc được chuyển giao cho các chủ sở hữu tư nhân Nga và tiếp tục hoạt động như trước.
Việc tịch thu tài sản của các công ty phương Tây ở Nga sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận của họ, có nghĩa là họ có thể cố gắng gây áp lực lên các chính phủ, cả ở nước họ và ở Nga nhằm tránh bị tịch thu vốn.
“Chúng tôi có rất nhiều công ty nước ngoài làm việc tại Nga, bao gồm cả những công ty từ những nước được coi là không thân thiện. Hiện có hơn 50 công ty Mỹ và rất nhiều công ty châu Âu có đầu tư quy mô lớn vào Nga”, Tiến sĩ Georgy Ostapkovich, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Thị trường tại Viện Nghiên cứu Thống kê và Kinh tế Tri thức tại Trường Kinh tế Cao cấp của Nga nói với Sputnik .
Có nhiều công ty phương Tây vẫn đang hoạt động hoặc đầu tư tại Nga và họ có thể sẽ bị ảnh hưởng nếu phương Tây tịch thu tài sản của Moskva. (Ảnh: The Guardian)
Kinh tế Nga sẽ không sụp đổ
Ông Kolganov phân tích, việc phương Tây tịch thu tài sản của Nga ở nước ngoài hay Moskva thu giữ tài sản các công ty phương Tây sẽ không giúp vực dậy nền kinh tế hiện tại. Tuy nhiên đây là cơ hội để Nga định hướng lại thương mại của mình sang các nước đang phát triển và chuyển sang thanh toán quốc tế bằng các đồng ngoại tệ khác.
Giáo sư Kolganov giải thích, số tiền bị đóng băng ở các ngân hàng phương Tây cấu thành nên dự trữ, vốn của Ngân hàng trung ương Nga, chúng ít khi được sử dụng cho thương mại hay thanh toán quốc tế.
“ Mặt khác đối với doanh nghiệp tư nhân, việc tịch thu tài sản sẽ tạo ra một lỗ hổng khá lớn trong thu nhập và ngân sách của họ. Vì vậy, sẽ là một biện pháp khá nhạy cảm nếu Nga phải dùng đến biện pháp này để đáp trả việc bị tịch thu tài sản”, nhà kinh tế Nga nói thêm.
Tiến sĩ Ostapkovich nhấn mạnh rằng Moskva sẽ phải có chiến lược và chính xác trong các tài sản nước ngoài mà họ đang nắm giữ, để tránh nguy cơ các quốc gia và công ty thân thiện đang kinh doanh ở Nga cảm thấy bị đe dọa.
“Mọi hoạt động của phía Nga phải diễn ra với sự trợ giúp của các dịch vụ pháp lý, tức là thông qua tòa án” , ông Ostapkovich nhấn mạnh.
Ostapkovich cho rằng Moskva sẽ phải đối mặt với một cuộc giằng co trên trường quốc tế liên quan đến việc phương Tây tịch thu tài sản và phản ứng ăn miếng trả miếng của Nga.
Nga sẽ chuyển dần sang thanh toán quốc tế bằng các đồng ngoại tệ mạnh khác nhằm giảm thiểu thiệt hại từ việc phương Tây phong tỏa tài sản. (Ảnh: Sputnik)
Đòn đánh vào đồng USD
Trong cuộc phỏng vấn gần đây với Sputnik, Bộ trưởng tài chính Nga Anton Siluanov đã đề cập đến sự chuyển đổi đầy hứa hẹn khỏi các loại tiền tệ phương Tây để chuyển sang sử dụng các loại tiền tệ mới ở các nền kinh tế đang lên trên thế giới, đặc biệt là Trung Quốc.
“Trung Quốc đang giảm nắm giữ chứng khoán Mỹ. Đây là hậu quả của những gì đang xảy ra khi độ tin cậy của đồng USD và đồng euro bị suy giảm”, ông Siluanov nói.
Và mặc dù có thể còn quá sớm để nói về sự sụp đổ của đồng USD hay đồng euro do quyết định tịch thu tài sản của một nền kinh tế lớn như Nga, nhưng ông Kolganov khẳng định rằng điều đó có khả năng làm suy yếu nghiêm trọng danh tiếng của các đồng tiền dự trữ phương Tây ở các nước châu Âu.
“Tỷ trọng của đồng nhân dân tệ trong giao dịch quốc tế đã tăng gấp đôi trong hai năm qua, nhưng chỉ chiếm khoảng 4,6% tổng giao dịch. Đây không phải là một số tiền lớn nhưng vẫn có xu hướng tăng lên. Tỷ trọng của đồng rúp trong thanh toán quốc tế cũng tăng lên, chủ yếu dưới hình thức thanh toán song phương”, ông Kolganov phân tích.
Vấn đề càng trở nên trầm trọng hơn bởi thực tế là Mỹ và Châu Âu đang phải đối mặt với sự mất niềm tin kinh tế trong nước, trước đây phải đối mặt với mức nợ vượt quá mức bình thường, điều này trong tương lai có thể gây ra những cú sốc nghiêm trọng cho toàn bộ hệ thống đồng USD trên toàn cầu.