Theo tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP), việc thiếu các khoản đầu tư của Trung Quốc vào khu vực trung tâm châu Âu đã làm bất mãn một trong những người ủng hộ mạnh mẽ nhất của nước này trong khu vực. Tổng thống Cộng hòa Czech đã từ chối lời mời dự hội nghị thượng đỉnh tại Bắc Kinh vào tháng 4 tới.
Ông Milos Zeman, một trong những người ủng hộ lâu năm trong phát triển các liên hệ chặt chẽ với Trung Quốc, hồi cuối tuần qua đã bày tỏ thất vọng đối với hoạt động đầu tư của đối tác châu Á trong khu vực, trong bối cảnh Trung Quốc mong muốn thu hút lãnh đạo các nước Trung và Đông Âu đến dự hội nghị cấp cao 17+1 do chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình chủ trì.
"Tôi không thấy rằng phía Trung Quốc đã làm được những điều họ hứa hẹn. Tôi đang nói tới những khoản đầu tư. Điều này có nghĩa là ngay cả khi có một chính khách nổi bật đến [dự hội nghị 17+1], thì đó cũng sẽ không phải là tổng thống," tờ Blesk của Czech dẫn lời tổng thống Zeman.
Theo đó, phó thủ tướng CH Czech Jan Hamacek sẽ thay mặt ông Zeman tham dự hội nghị kể trên.
Trước đó, các nguồn tin của SCMP hôm 2/1 cho hay ông Tập sẽ thay thế thủ tướng Lý Khắc Cường trong vai trò chủ trì hội nghị cấp cao về hợp tác giữa Trung Quốc với các nước Trung và Đông Âu năm nay. Động thái này được cho là thể hiện mối quan tâm gia tăng của Bắc Kinh trong thúc đẩy các liên kết với châu Âu.
Theo các nhà ngoại giao, thư mời dự hội nghị 17+1 năm nay được gửi tới những lãnh đạo châu Âu dưới tên ông Tập.
Một nguồn tin ẩn danh tiết lộ, ông Tập Cận Bình dự kiến có bài phát biểu quan trọng tại hội nghị.
Bình luận của tổng thống Czech được đưa ra trong thời gian thị trưởng thành phố Đài Bắc, Đài Loan, Ko Wen-je tới Prague hôm 13/1 để ký kết thỏa thuận với giới chức Prague - thành phố kết nghĩa với Đài Bắc.
SCMP bình luận, sự vắng mặt của Zeman tại hội nghị 17+1 sẽ khiến Trung Quốc mất đi sự ủng hộ của một trong số nhà hậu thuẫn cốt lõi trong số lãnh đạo châu Âu, và gây trở ngại đáng kể cho tầm nhìn của Bắc Kinh trong việc mở rộng hợp tác với Liên minh châu Âu (EU) trong năm nay, giữa những bất đồng chưa khép lại với Mỹ.
"Đây là một động thái đáng ngạc nhiên của ông Zeman, được cho là nhân vật quan trọng nhất thúc đẩy sự ủng hộ Trung Quốc của Cộng hòa Czech trong vài năm qua," ông Richard Turcsanyi, giám đốc Viện Nghiên cứu Châu Á tại Đại học Palacky, CH Czech.
"Chuyện này xảy đến gần như là một cái tát vào mặt Bắc Kinh."
Thủ tướng Lý Khắc Cường (giữa) đại diện Trung Quốc tham dự hội nghị thượng đỉnh EU-Trung Quốc 2019 tại Brussels, Bỉ, tháng 4/2019 (Ảnh: European Union)
Tổng thống Zeman luôn nhấn mạnh thúc đẩy các liên hệ chặt chẽ hơn giữa Czech với Trung Quốc và Nga, bất chấp tư cách thành viên của nước này trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và EU.
Trong khi đó, các chính khách phe đối lập Czech ngày càng lo ngại trước vai trò của Trung Quốc tại nước này, đặc biệt sau báo cáo đánh giá an ninh mạng hồi năm ngoái chỉ ra rủi ro khi hợp tác với hãng viễn thông khổng lồ Huawei của Trung Quốc.
SCMP cho hay, tâm lý lạnh nhạt với Trung Quốc đã lên cao vào năm ngoái, khi thị trưởng Prague Zdenek Hrib tuyên bố chuyển đổi trạng thái thành phố kết nghĩa từ Bắc Kinh sang Đài Bắc.
Hrib từ chối ký kết thỏa thuận thành phố kết nghĩa với Bắc Kinh, sau khi thủ đô Trung Quốc yêu cầu đưa điều khoản về nguyên tắc "Một Trung Quốc" vào văn kiện thỏa thuận.
Ông Hrib nói hồi năm ngoái, "Văn kiện này là tuyên ngôn một chiều rằng Prague đồng thuận và tôn trọng chính sách Một Trung Quốc, và một thông cáo như vậy không có chỗ trong thỏa thuận giữa hai thành phố kết nghĩa."