Việc thành lập các khu vực không giao tranh tại một số khu vực nóng ở phía Tây Syria đã có hiệu lực vào ngày 6/5 vừa qua.
Kế hoạch này do Nga, nước ủng hộ chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad, đề xuất và nhận được sự chấp thuận của Thổ Nhĩ Kỳ, nước ủng hộ phe đối lập Syria. Iran, một đồng minh lớn khác của chính quyền Assad, cũng nhất trí thành lập vùng an toàn.
Nhiều lực lượng nổi dậy đã lên tiếng phản đối đề xuất này và cáo buộc Nga không muốn hoặc không thể buộc chính quyền Assad cùng các lực lượng đồng minh tuân thủ các lệnh ngừng bắn trước đây.
Ngoại trưởng Syria Walid al-Moualem cho biết, chính phủ của ông sẽ tuân thủ các điều kiện nêu ra trong kế hoạch chừng nào phe nổi dậy cũng chấp thuận nó. Dù vậy, chính phủ Syria cho biết họ vẫn sẽ tiếp tục tấn công vào các tổ chức khủng bố trên khắp đất nước.
Bộ Ngoại giao Mỹ đã bày tỏ quan ngại đối với kế hoạch này khi cho rằng họ nghi ngờ khả năng của Iran trong vai trò là nước bảo đảm an ninh của các vùng an toàn, cũng như cho thấy sự thiếu tin tưởng đối với chính phủ Syria.
Khi được hỏi về kế hoạch thiết lập vùng an toàn ở Syria, ông Mattis tỏ ra khá thận trọng. “Tất cả các cuộc chiến tranh rồi cũng sẽ phải kết thúc, và từ lâu chúng tôi đã tìm phương án để chấm dứt cuộc xung đột tại Syria. Chúng tôi sẽ xem xét kỹ đề xuất này để nghiên cứu tính khả thi của nó”, ông trả lời trước báo giới.
Ông Mattis cũng nói thêm rằng chi tiết của kế hoạch vẫn chưa được công bố rõ ràng, trong đó bao gồm vai trò của Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, ba nước đã phê duyệt kế hoạch, cũng như danh tính của các nhóm vũ trang bị loại khỏi các vùng an toàn.
Nói về khả năng vùng an toàn có thể chấm dứt xung đột ở Syria hay không, ông Mattis nói: “Như người ta thường nói, yếu tố quỷ dữ luôn hiện diện bên trong một kế hoạch. Trước mắt, chúng ta cần phải biết được chi tiết của nó”.
Theo kế hoạch, bốn khu vực không giao tranh sẽ tồn tại trong thời gian sáu tháng. Thời hạn này có thể được kéo dài nếu ba quốc gia ủng hộ kế hoạch này nhất trí.
Bộ Ngoại giao Nga cho biết, tất cả các loại vũ khí và khí tài quân sự sẽ không được sử dụng trong các khu vực này. Ngoài ra, đây cũng là những vùng có điều kiện để hoạt động nhân đạo, hỗ trợ y tế cho người dân được thực hiện.
Kế hoạch này được coi là nỗ lực rõ ràng nhất nhằm giảm bớt tình trạng bạo lực ở Syria, đồng thời củng cố lệnh ngừng bắn được công bố từ tháng 12 năm ngoái. Động thái này cũng được đưa ra sau khi phương Tây cáo buộc chính quyền Damascus gây ra vụ tấn công hóa học tại tỉnh Idlib vào đầu tháng 4 vừa qua.