Mới đây, Taliban đã tổ chức một cuộc diễu hành của phụ nữ vào hôm 11/9. Vấn đề là, những phụ nữ ở đó, họ mặc trang phục áo choàng đen với chiếc mũ trùm kín mặt, che kín mắt. Một quy tắc ăn mặc đầy cực đoan và làm dấy lên lo ngại về tuyên bố sẽ đối xử công bằng, để phụ nữ được học tập và làm việc của Taliban.
Bộ quần áo kỳ lại do Taliban đưa ra tại Afghanistan
Cụ thể, nhóm phụ nữ mặc áo choàng đen, đội mũ che mặt và đeo găng đã đến dự buổi thuyết giảng tại ĐH Kabul hôm 11/9, với nội dung đề cao chính sách giáo dục của Taliban và hạ thấp các quan điểm đối nghịch.
"Ở xã hội phương Tây, chúng ta thấy họ tin tưởng vào giá trị của bản thân và bảo vệ nó đến mức nào. Họ thậm chí không thể chịu nổi chuyện phụ nữ Hồi giáo mặc hijab" - một nữ diễn giả lên tiếng.
Nữ diễn giả còn nói rằng những phụ nữ đứng ra tuần hành chống lại các quy định của Taliban thời gian gần đây "không đại diện cho phụ nữ Afghanistan". "Họ chỉ theo đuổi lợi ích cá nhân của mình, dưới danh nghĩa dành nó cho phụ nữ Afghanistan".
Trang phục "lạ"
Những trang phục được sử dụng hôm 11/9 đã thu hút sự chú ý của cộng đồng dư luận. Bởi lẽ, việc đội mũ trùm kín mắt là điều hiếm thấy ở Afghanistan, thậm chí là tại các sự kiện tôn giáo nghiêm ngặt nhất ở những nơi khác nữa. Trong lần đầu kiểm soát Afghanistan giai đoạn 1996 - 2001, phụ nữ tại đây đã bị bắt phải mặc những bộ burqa màu xanh - loại áo phủ kín từ đầu đến chân, gồm cả lớp vải thưa che mắt. Hay như ở Iraq và Syria giai đoạn 2014 - 2019 dưới quyền của Nhà nước Hồi giáo, phụ nữ cũng phải mặc niqab đen và đeo găng, nhưng mắt vẫn được để hở.
Abdul Baqi Haqqani, bộ trưởng giáo dục của Taliban hôm 12/9 cho biết ông dự định giữ các trường đại học mở cửa cho nữ sinh, miễn là họ phải mặc hijab. Tuy nhiên, Haqqani không đề cập đến những tấm khăn trùm đầu hay mạng che mặt phủ kín mắt như vậy.
Ngoài ra, Haqqani khẳng định sẽ triệt để cấm nam nữ học chung dưới quyền Taliban.
"Chúng tôi không có vấn đề gì trong việc chấm dứt hệ thống giáo dục lẫn giới tính. Tất cả đều là người Hồi giáo, và họ sẽ chấp nhận điều đó" - Haqqani cho biết.
Trước đó, Taliban liên tục lên tiếng cam kết sẽ đảm bảo giáo dục và các quyền lợi dành cho phụ nữ nhưng "trong khuôn khổ luật pháp Hồi giáo". Dẫu vậy, các nhà hoạt động và học giả cảnh báo rằng việc chấm dứt các lớp học song giới sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt nhân sự lẫn cơ sở vật chất, vì không có đủ nhân viên nữ đáp ứng được quy định mới.
Haqqani bác bỏ điều này, cho rằng đất nước có đủ lượng nhân viên nữ, và sẽ có sự bổ sung kịp thời mà thôi. "Mọi thứ phụ thuộc vào khả năng đáp ứng của các trường. Chúng ta cũng có thể sử dụng giáo viên nam dạy học đằng sau một tấm rèm, hoặc áp dụng công nghệ".
Một nhà hoạt động nữ giấu tên tại Kabul thì khẳng định mọi lời Taliban đã hứa đều là dối trá. Học sinh, sinh viên đang bị buộc phải ở nhà vì các trường không biết làm thế nào để đáp ứng quy định mới.
Tham gia hoặc đuổi học
Rất nhiều những cuộc tuần hành với phụ nữ ăn mặc kín người đã diễn ra tại Kabul và Kandahar hồi cuối tuần qua. Đó là động thái của Taliban nhằm chống lại các cuộc tuần hành từ phe đối lập do phụ nữ khởi xướng.
Nhưng không phải ai cũng tham gia một cách tự nguyện. Natiq Malikzada, một nhà báo tại địa phương cho biết một phụ nữ tham gia tuần hành đã bảo anh rằng Taliban ép buộc nhiều sinh viên phải làm như vậy. "Nếu không tham gia sẽ bị đuổi học, và không bao giờ được đi học nữa" - Malikzada kể lại.
Những hình ảnh về các cuộc tuần hành đã thu về vô số chỉ trích trên mạng xã hội. Nhiều phụ nữ Afghanistan đã đăng ảnh với trang phục truyền thống của đất nước (dĩ nhiên là mắt không bị che kín), cùng với hashtag DoNotTouchMyClothes (Đừng có động vào quần áo của tôi).
"Đây là văn hóa của Afghanistan. Chúng tôi đang mặc trang phục truyền thống của người Afghanistan" - Bahar Jalai, một học giả giận dữ nói. Một số người khẳng định rằng họ chưa từng thấy kiểu trang phục nào lại để mũ trùm kín mắt như vậy, kể cả ở những khu vực bảo thủ nhất về tôn giáo của Afghanistan.
Cuối tuần qua, các tay súng Taliban đã đàn áp rất nặng tay dành cho những người tuần hành phản đối quy định họ - chủ yếu là phụ nữ. Một số nhà báo, phóng viên đã bị bắt giữ, thậm chí là tra tấn ngay tại chỗ. Nhiều tay súng lấy cớ rằng phụ nữ không nên ra đường và không được quay phim chụp ảnh họ. Số khác đơn giản chỉ nói rằng biểu tình là bất hợp pháp vì nó chưa được chính thức thông qua.
Hamid Karzai - cựu Tổng thống của Afghanistan chọn ở lại Kabul khi chính phủ cũ sụp đổ cho biết ông đã trao đổi riêng với Taliban để thúc giục họ tìm cách gìn giữ những thành quả suốt 20 năm qua về giáo dục cho phụ nữ. "Với tôi, quy định về hijab - vốn là thứ phụ nữ Afghanistan sẽ mặc - là đủ rồi. Không nên có quy định nào hà khắc hơn".