Bộ Công an vừa có dự thảo báo cáo Quốc hội giải trình quy định hành vi "điều khiển phương tiện tham gia giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn" trong dự thảo luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, được đại biểu Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 6 vừa qua.
CSGT kiểm tra nồng độ cồn người đi đường. Ảnh: Thanh Trần
Đáng chú ý, theo nội dung dự thảo báo cáo của Bộ Công an, việc uống rượu, bia rồi điều khiển phương tiện tham gia giao thông là vấn đề xã hội không chỉ ở Việt Nam, mà cả trên thế giới. Do vậy, hiện các quốc gia trên thế giới quy định xử lý rất nghiêm đối với hành vi này. Trong đó chia làm 2 nhóm, nhóm cấm tuyệt đối vi phạm nồng độ cồn và nhóm quy định về ngưỡng nồng độ cồn được phép đối với người lái xe.
Tuy nhiên, ở Việt Nam, văn hóa và giao thông hiện rất cần nồng độ cồn bằng 0 khi điều khiển phương tiện vì điều kiện tham gia giao thông ở nước ta có nhiều đặc thù. Bên cạnh đó, theo khảo sát của một số tổ chức quốc tế, Việt Nam là một trong số nước có mức tiêu thụ rượu, bia và đồ uống có cồn đứng vào loại cao trên thế giới, đứng thứ 2 Đông Nam Á, thứ 10 châu Á và thứ 29 trên thế giới "đây là tỉ lệ rất đáng báo động".
Theo dự thảo của Bộ Công an, rượu, bia là một trong những nguy cơ gây tàn tật và tử vong hàng đầu ở nước ta. Hơn 50% các vụ án giết người, gây rối trật tự công cộng, hiếp dâm, vi phạm quy định về điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ mà người phạm tội trước khi gây án có sử dụng rượu, bia và hơn 30% các vụ bạo lực gia đình có liên quan đến dùng bia, rượu. Do vậy, Bộ Công an cho rằng cần kiểm soát chặt nồng độ cồn, ngoài ý nghĩa đối với công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông còn có ý nghĩa xã hội sâu sắc.
Dự thảo Bộ Công an cho biết văn hóa ẩm thực nước ta có nhiều điểm đặc thù, có tính cả nể. Nếu quy định nồng độ cồn bằng 0 thì không uống, nhưng nếu có một hạn mức nào đó thì lái xe có thể gặp trường hợp bị ép uống.
"Bên cạnh đó, đồ uống có cồn gây nghiện, đã uống thì không dễ dừng, mà khi đã say thì sẽ khó nhớ luật quy định gì. Có trường hợp nhậu từ hôm trước mà hôm sau vẫn bị phạt vì uống quá nhiều hoặc do cơ địa, nhiều người hôm trước nhậu say, hôm sau vẫn váng đầu nhức óc cả ngày, ảnh hưởng đến khả năng lái xe. Việc lái xe trong trạng thái thiếu tỉnh táo có thể gây ra thảm họa với những người vô tội như một số trường hợp lái xe say rượu gây tai nạn liên hoàn thời gian qua"- dự thảo của Bộ Công an nêu.
Cũng theo văn bản này, ý thức tham gia giao thông của một bộ phận người dân hiện nay chưa tốt, xem thường pháp luật, cố ý vi phạm pháp luật về giao thông, thậm chí thách thức lực lượng chức năng khi bị kiểm tra, xử lý. "Khi một ý thức tồi có thể cướp đi sinh mạng của nhiều người, do đó xã hội rất cần sự nghiêm khắc"- dự thảo của Bộ Công an nêu.
Vẫn theo dự thảo này, Bộ Công an cho rằng quy định cấm người tham gia giao thông điều khiển phương tiện sau khi dùng rượu, bia đã được quy định tại luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia. Luật không cấm uống rượu, bia, chỉ cấm uống rượu, bia rồi điều khiển phương tiện tham gia giao thông.
Lấy dẫn chứng, Bộ Công an thống kê từ tháng 6-2022 đến tháng 12-2023, số người chết và bị thương vì tai nạn giao thông đường bộ liên quan đến rượu, bia chiếm 20% tổng số người chết, bị thương do tai nạn giao thông đường bộ gây ra. Bên cạnh đó, việc kiểm soát vi phạm nồng độ cồn với lái xe đang phát huy hiệu quả, thể hiện trong năm 2023 số vụ tai nạn liên quan đến rượu, bia giảm 25%, giảm 50% số người chết và giảm 22% số người bị thương so với cùng kỳ 2022.
Từ các lý do nêu trên, Bộ Công an khẳng định nên tiếp tục kế thừa quy định của luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia, cấm tuyệt đối người có nồng độ cồn điều khiển phương tiện tham gia giao thông để có chế tài xử lý nghiêm khắc, dần hình thành thói quan, văn hóa "đã uống rượu, bia thì không lái xe". Sau khi ý thức, văn hóa giao thông hình thành tốt có thể nghiên cứu điều chỉnh cho phù hợp.