01
Một ngày nọ, hai anh bạn thân hồi học đại học hẹn nhau ra quán cà phê ngồi tâm sự. Người A nói anh đột nhiên thấy sự nghiệp của mình chấm hết khi bước sang tuổi 42. Anh là giám đốc kỹ thuật của một công ty sản xuất.
Vì gia đình xảy ra biến cố, nên anh nộp đơn xin nghỉ việc. Anh nghĩ rằng khi nào mọi chuyện ổn thỏa, anh sẽ kiếm việc mới.
Nhưng đã 8 tháng trôi qua, anh không tìm được công việc phù hợp vì các bài tuyển dụng không tuyển nhân viên trên 30 tuổi. Thế là anh trở thành người thất nghiệp.
Người kia năm nay 43 tuổi, là nhân viên IT. Từ khi bước vào công ty đến nay, anh chưa được thăng chức lần nào.
Vừa qua, anh bị sa thải do công ty cắt giảm nhân sự. Từ đó đến nay, anh không tìm được công việc gì và đành mở gian hàng tạp hóa kiếm sống qua ngày.
Trong môi trường cạnh tranh khốc liệt này, những người trẻ đang đau đầu về chuyện làm sao tồn tại trong ngành nghề của mình, người trung niên lại càng khó sống hơn.
Họ là trụ cột gia đình, là nơi vững chãi để người thân nương tựa, trên có cha mẹ già, dưới có con cái tuổi ăn tuổi lớn.
Một khi họ nghỉ việc hoặc không thể tìm được việc trong hơn 6 tháng, mọi thứ sẽ đi vào bế tắt. Tiền học phí con cái, tiền sinh hoạt, tiền phụng dưỡng cha mẹ… lấy đâu ra?
Con cái họ sẽ đối mặt với nguy cơ nghỉ học, còn cha mẹ họ sẽ sống trong thiếu thốn. Đây là một thực tế rất tàn nhẫn.
02
Có một quyển sách tên "Cái bẫy quyền lực" của tác giả Emirny Ibera, cuốn sách liệt kê 3 chiếc bẫy lớn giết chết tiền đồ của bạn. Đó là:
Bẫy mối quan hệ
Đừng để mối quan hệ giữa người với người trở thành rào cản của bạn. Khi nói đến việc tham gia vào các mối quan hệ, điều này tự nhiên bị nhiều người từ chối.
Họ cảm thấy rằng họ đang cố quản lý các kết nối của chính mình, rất nhượng bộ và đạo đức giả. Nhiều người trẻ nuôi tham vọng chỉ cần rèn luyện bản thân và coi thường các mối quan hệ bên ngoài.
Tuy nhiên, sự thật sẽ tát vào mặt bạn một cái thật đau đấy.
Giáo sư Granovetter của Stanford đã thực hiện rất nhiều nghiên cứu về mối quan hệ giữa con người với nhau. Ông thấy rằng người giàu và người nghèo có sự khác biệt lớn trong cấu trúc kết nối của họ.
Hầu hết người nghèo không giỏi mở rộng kết nối của họ. Những người thường tương tác với nhau là những người trong vòng tròn của riêng họ, chẳng hạn như hàng xóm, người thân và đồng nghiệp của họ.
Còn cấu trúc mạng lưới của những người giàu có rất đa dạng, từ công an, luật sư, giám đốc, hội con nhà giàu, hàng xóm,... kiểu người nào cũng có, ngành nghề nào họ cũng quen.
Khi người giàu cần là có mặt.
Còn người nghèo cảm thấy rằng, mình thấp cổ bé họng nên chẳng nhờ cậy được ai vì hàng xóm, đồng nghiệp mình cũng như mình, còn những đồng nghiệp khá hơn lại chẳng thể giúp mình do họ chơi với người giàu hết cả rồi.
Bởi vì những người bạn biết là những người có chung trải nghiệm, cùng ý tưởng và cùng thói quen.
Còn người giàu quan hệ rộng nên thông tin và ý tưởng mà người giàu thu thập được sẽ phong phú hơn. Họ cũng có thể liên kết đến các nguồn lực tốt hơn, mang lại cơ hội kinh doanh cho họ.
Bẫy hiện thực:
Khi Ibera lần đầu tiên đến Đại học Harvard để dạy lớp MBA, cô đã rơi vào cái bẫy này. Cô luôn cảm thấy kiến thức là một vấn đề rất quan trọng.
Vì vậy cách giảng bài rất truyền thống, giống như hồi bạn học tiểu học, kiến thức được truyền đạt rất khô khan nên cô đã dạy theo một cách khác biệt với cách truyền thống.
Tuy nhiên, những sinh viên MBA Harvard đã không làm theo cách mà Ibera đã dạy. Họ cảm thấy rằng cô nhàm chán và đánh giá thấp tài năng của cô ấy.
Ibera bị ảnh hưởng nặng nề và đi gặp các giáo sư nổi tiếng. Cô đến một lố học để tìm giáo sư nhưng điều làm cô ngạc nhiên là các giáo sư dường như không ở trong lớp, mà họ tổ chức lớp học như một chương trình tạp kỹ hơn.
Khóa học có đầy đủ các trò chơi tương tác lẫn nhau, giáo sư cũng giống như một nhà diễn thuyết trò chuyện khiến tất cả sinh viên đều vui vẻ.
Nhưng cô lại quyết định tiếp tục phong cách nghiêm túc của cô. Tuy nhiên, kết quả là đánh giá thấp ngày càng nhiều. Cuối cùng cô nhận ra rằng mình đã rơi vào cái bẫy của chính thiết kế của mình.
Cô quyết định thay đổi và tăng tương tác với các học sinh. Khóa học cũng được xen kẽ với văn học để thêm sự thú vị.
Cô ấy hạn chế đứng trên bục giảng và thường đi xuống và đi đến giữa ghế học sinh để giao tiếp với họ.
Hiệu ứng lớp học đã trở nên rất tốt và đánh giá của học sinh đã thay đổi hoàn toàn.
Cách cô ấy từng coi thường lớp học cũng nhắc nhở cô về nhận thức của mình: Vui vẻ, có thể khiến học sinh tiếp thu kiến thức nhiều hơn, còn nhàm chán, chỉ khiến học sinh tự hỏi: "Hết tiết chưa?"
Bạn thấy đấy, bản chất con người thường phức tạp, không phải bạn cứ tốt với người khác thì người khác sẽ thật lòng tốt lại với bạn.
Cũng giống như bạn hi vọng sư tử không ăn thịt bạn vì bạn không ăn thịt sư tử nhưng bạn không ăn thịt sư tử là chuyện của bạn còn sư tử có ăn thịt bạn không lại là một chuyện khác.
Do đó, nếu bạn muốn trở thành một người tốt thuần túy thì đừng mong trở thành một nhà lãnh đạo, còn nếu bạn muốn trở thành một nhà lãnh đạo, bạn phải học cách kiên quyết. Đây chỉ là một trường hợp điển hình của bẫy thực tế.
Bẫy khả năng: Sở trường của bạn đôi khi lại dìm bạn xuống nước sâu:
Khoảng 10 năm trước, tôi là quản lý bán hàng và quản lý 5 đội bán hàng. Có một vị trí trưởng nhóm của một trong 5 nhóm đang bị trống.
Đây là một vị trí tuy nhỏ, nhưng nó là sợi dây duy nhất để quản lý bán hàng. Thế là mọi người dốc hết sức mong được vào vị trí trống này. Cô Châu là một trong số đó.
Cô ấy 35 tuổi và đã có 10 năm kinh nghiệm trong nghề sale. Doanh số của cô luôn luôn đứng đầu trong phòng sale và cô ấy là người tận tâm nhất mà tôi biết.
Sự tỉ mỉ và chu đáo của cô không ai sánh được như thể cô sinh ra là để làm nghề này vậy. Tôi đã nghĩ cô là người được chọn vào thời điểm đó, nên tôi đã viết một email cho sếp.
Theo quy định, cô Châu được bổ nhiệm làm giám sát thực tập sinh trong thời gian 6 tháng. Tôi là người quản lý bán hàng, nhưng đây chỉ là đề xuất của tôi. Quyết định cuối thuộc về phó tổng giám đốc chi nhánh.
Cuối cùng anh ấy không đồng ý.
Tôi hơi ngạc nhiên xen lẫn một chút tức giận. Tôi không hiểu tại sao một nhân viên tốt như vậy không được thăng chức. Phó tổng giải thích: Điều đó chỉ chứng tỏ rằng khả năng kinh doanh của cô ấy rất giỏi, không có nghĩa là cô ấy có khả năng quản lý giỏi.
Câu này, như một nhận xét kết luận: "Là một người quản lý, đặt đúng người vào đúng chỗ, bạn phải nhìn về tương lai, không nên nhìn chằm chằm vào quá khứ".
Kết quả này đã phần nào lật đổ hi vọng của tôi cũng như cô Châu. Nhưng bây giờ, câu nói này đã đúng.
Cô ấy rất chăm chỉ, tận tâm và doanh số cao. Tuy nhiên, suy nghĩ kĩ lại, đây chỉ là bằng chứng về những thành tựu mà cô ấy đã đạt được trong quá khứ.
Điều đó không có nghĩa là cô ấy có thể làm tốt hơn ở vị trí cao hơn. Tôi đã từng nhắc nhở cô ấy về những nhiệm vụ quan trọng hơn.
Nhưng cô ấy vẫn chỉ chằm chằm vào công việc sale của riêng mình, cô ấy luôn bận rộn với một số việc nhỏ cụ thể mỗi ngày thay vì học cách làm những việc quan trọng hơn.
Ngay cả một email liên lạc đơn giản cũng không viết ra được để gửi cho sếp hay khách hàng. Bạn nói rằng cô ấy có thể kham nổi vị trí còn trống?
Các thành viên trong nhóm sẽ không phát triển, hiệu suất nhóm sẽ không tăng và không có hành động quản lý thực tế. Cô ấy chỉ đắm chìm trong doanh số rất cao của chính cô mà chẳng biết gì khác. Cuối cùng, cô rơi vào "cái bẫy khả năng".
Vậy làm thế nào để tránh cái bẫy này?
Bạn phải đứng trên quan điểm của sếp để suy xét vấn đề vì biết đâu bạn sẽ trở thành sếp trong tương lai. Bạn cũng cần hiểu một nhà lãnh đạo giỏi sẽ phải làm gì. Sau đó, hãy nhảy ra khỏi vùng thoải mái của bạn và thay đổi bản thân.
Nhận thức và thói quen của bạn cũng sẽ thay đổi.
3. Làm sao để trụ vững khi bước vào tuổi trung niên?
Câu trả lời là bạn không chỉ cần phải tỉnh táo để nhận diện ba cái bẫy tư duy vô hình đang chờ đợi mà còn phải có một số kĩ năng nhất định trong lĩnh vực bạn đang theo đuổi, không ngừng nâng cao kĩ năng của mình.
Có như thế, bạn mới không bao giờ lo lắng về tình trạng thất nghiệp tuổi trung niên của mình nữa.
Hãy tạo một thương hiệu cá nhân tốt và để thương hiệu của bạn tiếp tục phát huy các kỹ năng của bạn. Rượu ngon cũng sợ những con hẻm sâu vì không ai biết đến.
Thương hiệu cá nhân cũng vậy, nếu bạn không có thương hiệu cá nhân và không thể quảng bá thì rất khó để tạo dựng niềm tin và những người khác sẽ khó lòng rút ví trả tiền cho bạn.
Trong tương lai, chỉ những người có thương hiệu cá nhân mới có thể kiếm được tiền, nếu không, bạn chỉ có thể xem người khác kiếm tiền mà không hiểu nguyên nhân.
Kết:
Chưa bao giờ có cái gọi là "khủng hoảng tuổi trung niên" ở nơi làm việc. Có chăng, đó là vì bạn không tích lũy kinh nghiệm và trau dồi kĩ năng sau 30 tuổi dẫn đến nguy cơ thất nghiệp tuổi trung niên.
Cách tốt nhất để giải quyết tình trạng này là bạn phải tỉnh táo, cần có những kĩ năng cần thiết trước 30 tuổi và liên tục nâng cao kỹ năng của mình.