Phòng tuyến Ukraine tan rã dưới hỏa lực nhiều hướng của Nga
Trận chiến tại Avdiivka ngày càng dữ dội vào tháng 2 tại căn cứ phòng không Zenith cách Avdiivka khoảng 1,5km về phía Nam. Tại đây trong nhiều thập kỷ, một đại đội lính Ukraine chốt giữ lối vào thị trấn từ phía Nam.
Xe tăng Ukraine nã pháo về phía vị trí quân Nga. Ảnh: Global Images Ukraine.
Quân Nga xông lên đánh mạnh vào sườn đội hình Ukraine từ nhiều hướng bằng hỏa lực xe tăng, trọng pháo và súng cối. Phòng tuyến Ukraine tại đây nhanh chóng tan tành, nhiều lính Ukraine thương vong.
Quân nhân Ukraine 26 tuổi, Viktor Biliak, thuộc Lữ đoàn cơ giới 110 kể lại: “Hàng ngày, chúng tôi phải cố gắng đẩy lui các cuộc tấn công của đối phương”. Biliak đã bảo vệ căn cứ này trong 620 ngày. Anh ta nói tiếp: “Tất cả các công sự bị phá hủy, không còn khả năng xây mới”.
Những người lính Ukraine được phỏng vấn sau cuộc rút lui khỏi Avdiivka đã thuật lại một cuộc chiến không cân sức kéo dài suốt 4 tháng. Họ kể, trong trận chiến này, lính Ukraine phải phơi mặt trước hỏa lực dữ dội của Nga, gồm đạn pháo và bom lượn phá hủy nhiều khối nhà và phá bung nhiều boong-ke bằng bê tông nằm sâu dưới đất.
Khi đã hứng chịu thương vong lớn, quân Ukraine lại càng thêm bị áp đảo về số lượng trước lực lượng Nga tấn công thị trấn. Quân Nga khi ấy đã đột phá thông qua 2 điểm chiến lược và nhanh chóng tràn ngập các khu vực bên trong.
Trong 2 tuần lễ, khi binh lính Ukraine tại đây cảnh báo họ có thể bị quân Nga đánh bại, các chỉ huy Ukraine đã bảo binh sĩ dưới quyền hãy cố thủ tại vị trí của mình. Quân nhân Biliak cho biết, chính điều này đã làm tăng số thương vong của lính Ukraine. Lúc đó, một số đơn vị Ukraine đã tan rã dưới hỏa lực Nga. Một đại đội Ukraine sau khi đánh mất chốt của mình đã phải lui về căn cứ Zenith.
Mưa bom ở trung tâm và cuộc di tản chết chóc
Cuộc tháo lui cuối cùng thực sự nguy hiểm và đẫm máu đối với quân Ukraine. Pháo binh Nga trút đạn liên tục lên các con đường ra khỏi thị trấn. Nhiều quân nhân Ukraine tử trận trên đường rút lui.
Thiệt hại lớn nhất của Ukraine là tại trung tâm thị trấn Avdiivka do bị không quân Nga oanh tạc - Shama, 36 tuổi, tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn độc lập 25 của Ukraine, cho biết khi theo dõi các đơn vị của mình từ sở chỉ huy. Một số lữ đoàn mất liên lạc với các đơn vị bị ném bom.
Shaman kể thêm, một nhóm quân nhân rút tới một ngôi nhà và đã tử vong toàn bộ khi bị một quả bom lượn của Nga đánh trúng.
Máy bay tiêm cường kích Su-34 của Nga. Ảnh: Reuters.
Việc Nga chiếm được Avdiivka là thắng lợi lớn nhất của Nga trong vòng 9 tháng qua và là một đòn giáng mạnh vào lực lượng Ukraine đang thiếu thốn cả đạn dược và quân nhân.
Tập kết tại các ngôi làng và thao trường sau khi rút khỏi Avdiivka , binh sĩ Ukraine nói rõ một cách chắc chắn lý do họ để mất thị trấn này.
Shaman nói: “Đó là vì thiếu đạn dược. Không phải bàn cãi nữa”. Lữ đoàn của anh này được triển khai tới Avdiivka vào tháng 10/2023 khi quân Nga bắt đầu tiến hành công kích thị trấn.
Shaman nhận định: Nếu có đủ pháo, binh sĩ Ukraine có thể đã giữ được thị trấn này bằng cách pháo kích vào tuyến hậu cần và cung ứng ở phía sau và ngăn chặn lực lượng tiếp viện của đối phương tới đây.
Quân nhân Roman, 48 tuổi, thuộc Lực lượng phòng vệ lãnh thổ của Ukraine, từng có 3 tháng tại Avdiivka vào năm 2023. Ông kể: “Mọi thứ thật khó khăn, chúng tôi không được hỗ trợ”. Hồi tháng 2 vừa qua, đơn vị của ông được điều tới đây để bảo vệ nhà máy than cốc - tổng hành dinh của quân Ukraine ở rìa thị trấn.
Roman nghẹn ngào khi mô tả thương vong trong đơn vị của mình. “Trung đội có 20 người thì chỉ còn 8 người sống sót”. Roman nói thêm, còn trong đại đội của ông ta có 86 người thì chỉ còn sống 28 người.
Không có số liệu thống kê chính thức về thương vong Ukraine ở Avdiivka nhưng các chỉ huy cho rằng hàng trăm người đã tử vong khi thị trấn thất thủ.
Giới chức Ukraine cho biết, bộ binh Nga tấn công không ngừng nghỉ và đã tới được rìa thị trấn từ cả hướng Bắc và hướng Nam. Đến cuối tháng 1/2024, quân Nga ở vào thế chuẩn bị thọc sâu vào khu dân cư của thị trấn. Họ xâm nhập vào đó thông qua 2 điểm quan trọng - tuyến đường sắt ở phía Bắc và hệ thống cống ở phía Nam. Từ đây quân Nga đánh vào lưng đội hình Ukraine cố thủ.
Khi đó, binh lính Ukraine tại căn cứ Zenith bắt đầu thúc giục chỉ huy cho phép rút lui nhưng cấp trên bảo họ hãy tiếp tục chống giữ.
Hàng ngày, không quân Nga ném xuống trung tâm thị trấn 80 - 100 quả bom lượn KAB có sức công phá mạnh. Mỗi chiếc máy bay quân sự của Nga thả 4 quả bom (mỗi quả nặng nửa tấn) - chúng nổ liên tiếp, tạo ra các hố bom khổng lồ trên mặt đất hoặc san phẳng nhiều tòa nhà bê tông.
Quân nhân Ukraine mang hô hiệu Patrick, 42 tuổi, nói: “Khi bom KAB rơi, bạn phân vân không biết liệu bê tông có đè lên mình hay không, để rồi không ai có thể đưa bạn ra khỏi chỗ đó”.
Thiết bị bay không người lái (UAV) của Nga cũng bay thường xuyên trên các con đường tại đây. Malyi, một lính quân y 23 tuổi, lao vội ra khỏi thị trấn, mang theo một thương binh. Khi đó một UAV đang truy kích Malyi. May mắn, UAV này lao trúng chiếc bánh lốp dự phòng ở phía sau của xe ô tô rồi nảy ra. Malyi và người lính kia thoát chết trong gang tấc.
Đường tháo lui bị cắt đứt
Vào đầu tháng 2, quân Nga chuẩn bị khép kín vòng vây quanh thị trấn Avdiivka và cắt đứt 2 con đường cuối cùng dẫn ra khỏi nơi đây. Vào ngày 9/2, Dmytro, 36 tuổi, chỉ huy của Stugna - một đơn vị quân báo, nhận được lệnh phải tới Avdiivka để đẩy lui lực lượng Nga tiềm nhập và bảo vệ con đường chính dẫn tới Avdiivka để dùng cho việc lui quân sau này.
Đơn vị Stugna nhập vào Lữ đoàn xung kích số 3 đã đến đây một tuần trước đó. Tuy nhiên, họ phát hiện lính Nga đã tỏa ra vùng phụ cận quá nhanh nên kế hoạch của họ đã bị lạc hậu, không thể triển khai được nữa. Dmytro kể: “Tình hình khi ấy thay đổi theo từng giờ”.
Đến ngày 13/2, quân Nga đã chiếm được trục đường chính vào thị trấn Avdiivka và sửa soạn tiến công con đường thứ 2 nằm ở phía Nam - lối thoát cuối cùng của quân Ukraine.
Lúc ấy binh lính Ukraine phải lái xe dưới mưa bom bão đạn của Nga để tiếp tế cho lực lượng cố thủ và tải thương binh ra ngoài. Nhưng nếu con đường rút lui cuối cùng nói trên bị đối phương kiểm soát, hàng ngàn lính Ukraine sẽ bị mắc kẹt.
Bị bao vây gần như hoàn toàn, quân nhân Ukraine tại căn cứ phòng không Zenith mới nhận được lệnh di tản. Nhóm chính rút vào đêm 15/2, chia làm các toán nhỏ đi qua các cánh đồng trong đêm tối. Quân nhân Biliak dẫn một toán như vậy dưới hỏa lực pháo và sau đó anh ta không còn nhìn thấy những người còn lại nữa.
Hoàng hôn buông xuống, vài chục quân nhân Ukraine tập kết về một số nhà tranh ở rìa thị trấn. Lúc đó trời có sương mù nên sẽ không có UAV đối phương lượn lờ tại đó. Mặc dù vậy, cả đám vẫn tiếp tục tiến nhanh về con đường cuối cùng dù không nhận được lệnh nào.
Sau đó trận chiến giữa lính Ukraine rút lui và những người lính Nga ở khu vực rặng cây gần đấy diễn ra quyết liệt. Quân Ukraine bị áp đảo về số lượng. Phía Nga triển khai các đội gồm 30 người đế tiến công. Phía Ukraine dùng pháo để chống trả nhưng bị thiếu đạn. Dmytro kể: “Để chặn 1 nhóm 30 người, bạn cần có 50 quả đạn. Cần 5 quả để điều chỉnh đường bắn. Nhưng chúng tôi chỉ còn lại 10 quả đạn để bắn tiếp vào đối phương”.