"...vừa được ném xuống"
Ít giờ trước, tờ Defense Express của Ukraine đã đăng tải bài viết "Người Nga có thứ gọi là IAB-500 để tập trận hạt nhân chiến thuật, nó là gì?". Dưới đây là phần lược dịch bài viết:
"Vào tháng 1/2024, Nga đã công bố nghiên cứu một thiết bị mô phỏng vụ nổ hạt nhân mới có tên là IAB-500, thứ thay thế thiết bị IU-59 từ thời Liên Xô.
Việc đề cập đến nghiên cứu này tình cờ diễn ra trong bối cảnh Điện Kremlin đã công bố chuẩn bị cho các cuộc tập trận sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật...
Để bắt đầu, hãy giải thích loại thiết bị này là gì... thực tế nó chỉ đơn giản là một thiết bị được nhồi đầy hóa chất để khi phát nổ sẽ tạo ra sóng xung kích, ánh sáng chói mắt, một đám bụi hình nấm mô phỏng vụ nổ hạt nhân.
Điểm khác biệt duy nhất là khi thiết bị phát nổ, phóng xạ sẽ không phát tán ra môi trường...
Video cuộc thử nghiệm ném thiết bị mô phỏng vũ khí hạt nhân chiến thuật IAB-500 và bom xuyên bê tông BetAB-500ShP của Su-30SM Nga vào cuối tháng 4/2024.
Nếu chúng ta đi sâu vào chi tiết về IAB-500 thứ có vẻ như được mô phỏng bom hạt nhân chiến thuật RN-24 thì thiết bị này thực chất là một thùng phuy chứa hỗn hợp nhiên liệu theo tỷ lệ 75% dầu diesel và 25% xăng và một ống chứa phốt pho đỏ.
Khi phát nổ, IAB-500 sẽ tạo thành một quả cầu lửa có đường kính 90-120 mét chỉ trong vòng 3,5 giây và "cây nấm" sẽ cao tới 1 km khiến những người quan sát xung quanh điểm phát nổ khoảng 30 km cũng có thể nhìn thấy nó...
...vụ ném được thực hiện từ tiêm kích đa năng Su-30SM và hiện việc người Nga có thể có bao nhiêu thứ này là một câu hỏi mở.
Tới đây không thể không nhắc đến "người tiền nhiệm" của IAB-500 và đó là IU-59 của Liên Xô. Về cơ bản, đây là một khối chất nổ TNT (Trinitrotoluen) cao 1,1 mét và nặng 117 kg và có thể được phóng bắng một khẩu cối đặc biệt.
Người ta đã phải mất tới 25 phút để chuẩn bị cho vụ nổ và trong quá trình IU-59 phát nổ, mọi nhân sự phải cách xa tâm nổ ít nhất 200 mét..."
Vũ khí hạt nhân chiến thuật là các đầu đạn hạt nhân nhỏ được phát triển với mục đích sử dụng trên chiến trường hoặc tiến hành tấn công hạn chế. Chúng được thiết kế để phá hủy các mục tiêu trong một khu vực cụ thể mà không khiến bụi phóng xạ lan rộng.
Các vũ khí hạt nhân chiến thuật nhỏ nhất có thể có đương lượng nổ khoảng 1 kt (1 kiloton tương đương 1.000 tấn thuốc nổ TNT) và loại lớn nhất có thể lên đến 100 kt.
Các tài liệu về IU-59 từ thời Liên Xô (Nguồn: Defense Express).
"Bí mật"
Không khó để nhận ra cuộc tập trận với IAB-500 hay các thông tin được Bộ Quốc phòng Nga tung ra vào những ngày gần đây cho biết các phi công Belarus đã hoàn thành khóa huấn luyện lái cường kích Su-25 mang vũ khí hạt nhân chiến thuật là nhằm mục đích gì.
Và "điểm sáng" duy nhất trong bài viết nói trên của Defense Express chính là nhắc tới việc Nga sử dụng IAB-500 là để "mô phỏng bom hạt nhân chiến thuật RN-24" và vì tờ báo Ukraine không đi vào chi tiết, chúng ta sẽ phải tìm hiểu từ các nguồn tin Nga.
Cụ thể vào mùa thu năm 2022, cây viết Ryabov Kirill đã đề cập đến những thứ được gọi là "bí mật của Nga" trong bài viết được Topwar.ru đăng tải với phần lược dịch như sau:
"Việc phát triển vũ khí hạt nhân chiến thuật ở nước ta (Liên Xô và sau này là Nga) đã bắt đầu từ những năm 1950 - ngay sau những thành công đầu tiên trong lĩnh vực vũ khí hạt nhân chiến lược.
Trong vòng một thập kỷ, tất cả các nhánh chính của lực lượng vũ trang (Liên Xô) đều nhận được các loại vũ khí hạt nhân chiến thuật... các thế hệ vũ khí mới vẫn tiếp tục cho đến ngày nay tuy nhiên do chúng là các bí mật quân sự nên không có các thông tin công khai...
Quả bom nguyên tử "Little Boy" được Mỹ ném xuống Hiroshima có đương lượng nổ 13 kt.
Có thể nói không có thông tin chính xác về tình trạng hiện tại của kho vũ khí hạt nhân chiến thuật của Nga.
Chỉ có những ước tính ví dụ như người Mỹ ước tính Nga có gần 6.000 đơn vị vũ khí loại này - để so sánh thì tổng kho vũ khí hạt nhân chiến thuật của các nước NATO cũng ở mức tương đương...
Các mẫu vũ khí hạt nhân chiến thuật đầu tiên được (Liên Xô) phát triển là dành cho không quân tiền tuyến. Các nguyên mẫu ban đầu có kích thước và trọng lượng khá lớn... theo thời gian thì kích thước đã giảm mà không ảnh hưởng tới sức công phá.
Vào đầu những năm 1960, một quả bom nặng 500 kg có thể mang đầu đạn có sức công phá từ 5 đến 10 kt (kiloton).
Theo những tài liệu tôi (Ryabov Kirill) có, bom hạt nhân chiến thuật không hoặc có điều khiển vẫn đang được trang bị trong Không quân Vũ trụ Nga (VKS) và chúng được thiết kế giống các loại bom đạn thông thường để có thể triển khai từ nhiều loại máy bay quân sự.
Các tiêm kích - ném bom Su-34 hay cường kích Su-25 cần có một số thiết bị điều khiển đặc biệt để triển khai chúng..."
Điểm đáng chú ý trong bài viết này là một ảnh minh họa - một trái bom nằm trong bảo tàng Nga với chú thích "Bom hạt nhân chiến thuật 224N/RN-24 có sức công phá 5 kt".
Trái bom hạt nhân chiến thuật 224N/RN-24 trong bảo tàng Nga.
Tìm hiểu sâu hơn thì hóa ra trái bom này hiện nằm tại một bảo tàng địa phương ở Chelyabinsk - nơi có lò phản ứng hạt nhân công nghiệp đầu tiên ở Liên Xô.
Hóa ra 224N/RN-24 được người Liên Xô phát triển ở địa phương này, được đưa vào trang bị vào năm 1971 và cũng là quả bom hạt nhân đầu tiên được họ sản xuất hàng loạt.
Bom dài 3.365 mm, đường kính 580 mm, nặng 450 kg được thiết kế để tiêu diệt các khu vực phòng thủ kiên cố, sở chỉ huy, vị trí tên lửa và các mục tiêu khác.
Nó có thể được triển khai từ các máy bay quân sự được tùy chỉnh bao gồm Su-7B, Su-17, Su-24, MiG-21, MiG-23, MiG-27, Yak-38 ở độ cao từ 0,5 đến 30 km và ở tốc độ lên tới 3000 km/h - cả khi bay ngang và cơ động phức tạp.
Tuy nhiên 224N/RN-24 đã bị người Liên Xô rút khỏi trang bị vào năm 1984 và thứ được họ (và sau này là người Nga) thay thế nó vẫn là bí mật. Nhưng có thể chắc chắn một điều rằng chúng sẽ "giảm kích thước mà không ảnh hưởng tới sức công phá".
Những trái bom lạ, được truyền hình nước này chủ động xóa mờ dưới cánh cường kích Su-25 Belarus trong cuộc tập trận gần đây.