Gặp vấn đề ngay từ đầu
Kiev phát động cuộc phản công vào tháng 6, muộn hơn nhiều tháng so với dự kiến. Các mục tiêu được tuyên bố công khai của họ đầy tham vọng và chắc chắn là để kiểm tra khả năng của lực lượng của họ trước hệ thống phòng thủ nhiều lớp đáng gờm của Nga. Nhưng kế hoạch đã không thành công. Các quan chức Ukraine thừa nhận, 6 tháng sau, Ukraine đã không đạt được những lợi ích mà họ mong muốn và khó có thể đạt được điều đó.
Cuộc phản công chính diễn ra ở tỉnh Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine. Cách tiếp cận đó nhằm mục đích cắt đứt tuyến đường từ Orikhiv, phía đông khúc quanh sông Dnipro và tới Melitopol trong nỗ lực chia cắt lực lượng Nga gần Biển Azov. Ngoài ra còn có các trục khác, chẳng hạn như một cuộc tấn công về phía đông hướng tới Donetsk do Nga kiểm soát và một trục khác bên ngoài Bakhmut.
Tiến độ của cuộc phản công đã chậm lại, điều này đã được các quan chức, bao gồm cả Tổng thống Volodymyr Zelenskyy thừa nhận, chỉ sau vài tuần.
Binh sĩ Ukraine ẩn nấp trong cuộc pháo kích vào các vị trí phòng không ở Kostiantynivka, Ukraine, ngày 8/8/2023. Ảnh: Getty Images
Franz-Stefan Gady, thành viên cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, nói với Business Insider rằng ông tin rằng cuộc phản công, trong những hoàn cảnh thích hợp, với cách tiếp cận chiến lược hơn sẽ tạo ra sự khác biệt. Tuy nhiên, tất cả các điều này đều không thực hiện được.
Bakhmut, trận chiến đẫm máu nhất cho đến nay, là trận chiến quyết định.
Vào khoảng tháng 3/2023, khi các lực lượng Ukraine gần như bị bao vây trong thành phố, đối mặt với thương vong cao và lượng đạn ngày càng cạn kiệt.
Quyết định ở lại và giữ phòng tuyến ở Bakhmut đã khiến một số lực lượng tinh nhuệ nhất của Ukraine, thất bại trong giai đoạn lập kế hoạch cho cuộc phản công và trong mùa hè. Đến tháng 5, mặc dù quân Nga chịu tổn thất nặng nề nhưng lực lượng chiến đấu bảo vệ Moscow đã chiếm được Bakhmut vào tháng 5.
Khí tài từ phương Tây đến chậm
Vũ khí, huấn luyện, chiến thuật và chiến lược cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc định hình cuộc phản công.
Có những vũ khí mà Ukraine có trong tay để tấn công. Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao (HIMARS) và pháo M777 kết hợp với radar phản pháo đã tạo ra tác động, nhưng các khí tài khác, như xe tăng và xe bọc thép, kém hữu ích hơn nhiều so với dự kiến trong việc chọc thủng hệ thống phòng thủ của Nga khi chúng phải đối mặt với các bãi mìn và tên lửa chống tăng được bắn bởi bộ binh và trực thăng tấn công.
Sau đó, có những vũ khí đến muộn hoặc vẫn đang chờ nhận.
Nhiều nhà phân tích đã chỉ trích Mỹ và các đối tác vì đã chậm trễ cung cấp một số loại vũ khí mà Ukraine cần. Seth Jones, giám đốc Chương trình An ninh Quốc tế và Dự án Các mối đe dọa xuyên quốc gia tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nói với Business Insider, rõ ràng là những lo ngại trong chính phủ Mỹ về việc cung cấp hệ thống vũ khí cho Ukraine có khả năng làm leo thang xung đột, hay làm tăng khả năng Nga sử dụng vũ khí hạt nhân, cuối cùng là sai lầm.
Chỉ nhìn vào sự hỗ trợ do Mỹ cung cấp, Ukraine mới chỉ nhận được xe tăng M1 Abrams và Hệ thống tên lửa chiến thuật quân đội (ATACMS).
Một nhóm binh sĩ Ukraine kiểm tra xe tăng sau trận chiến vào ngày 27/10/2023. Ảnh: Getty Images
Ukraine có Lực lượng Không quân riêng, chủ yếu bao gồm các máy bay phản lực cũ của Liên Xô, nhưng lực lượng này gần như không đủ để trấn áp hệ thống phòng không của Nga, hỗ trợ tầm gần và tiến hành các cuộc tấn công mặt đất cần thiết để thực sự chọc thủng hệ thống phòng thủ của Nga. Ukraine cho biết việc thiếu sức mạnh không quân đã làm khó khăn thêm các nỗ lực phản công của nước này.
Phòng thủ "răng rồng" kiên cố của Nga
Các tuyến phòng thủ kiên cố của Nga là một trong những thách thức lớn nhất.
Bắt đầu từ cuối năm 2022, các lực lượng Nga, dưới sự chỉ đạo của Tướng Sergey Surovikin, đã bắt đầu xây dựng các hệ thống phòng thủ và có nhiều thời gian và nguồn lực để xây dựng các hệ thống phòng thủ nhiều lớp bao gồm các bãi mìn lớn, hệ thống phòng thủ răng rồng...
Răng rồng là hệ thống chướng ngại vật chống xe tăng, làm bằng bê tông và có hình kim tự tháp, mỗi chiếc răng rồng có chiều cao từ 90-120cm.
Hệ thống răng rồng là một cái bẫy chống xe tăng đặc biệt: xe tăng địch sau khi vượt qua tuyến phòng thủ bê tông đầu tiên sẽ không thể tiến, lùi. Các xe tăng này sẽ bị mắc kẹt và dễ dàng trở thành mục tiêu của pháo và các vũ khí chống tăng khác.
Các báo cáo từ đầu cuộc tấn công chỉ ra rằng quân đội Ukraine được trang bị xe tăng Leopard và Challenger, cũng như các xe bọc thép và phương tiện chiến đấu khác của phương Tây, đã gặp vấn đề khi cố gắng xuyên thủng phòng tuyến của Nga.
Ukraine tìm thấy cơ hội để tiến lên nhưng chậm và gặp nhiều khó khăn. Có lẽ bước tiến hứa hẹn nhất của cuộc tấn công được thực hiện ở Zaporizhzhia vào đầu mùa thu này, khi bộ binh Ukraine chọc thủng phòng tuyến Surovikin đáng gờm, nhưng kế hoạch phá vỡ các tuyến phòng thủ của Nga ở đó và mở rộng khu vực để cho phép thiết giáp phương Tây tiếp cận vào lãnh thổ do Moscow kiểm soát đã không thành công.