Bộ Tổng tham mưu các Lực lượng vũ trang Ukraine hôm 29 tháng 8, trong một bài viết trên trang Facebook của mình đã cho biết việc các tiêm kích F-16 được triển khai vào sáng ngày 26 tháng 8 để giúp đánh chặn đợt tấn công tên lửa quy mô lớn từ Nga.
Kyiv xác nhận việc một chiếc F-16 đã bị rơi và phi công đã tử nạn khi đang tiếp cận mục tiêu, tiêm kích do Mỹ sản xuất được thông báo đã cho thấy hiệu quả cao khi bắn hạ 3 tên lửa hành trình và 1 máy bay không người lái cảm tử.
Một quan chức quốc phòng Mỹ trong cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin Anh Reuters đã nhận xét tổn thất trên không phải do hỏa lực của Nga gây ra, và nguyên nhân có thể do lỗi của phi công, hoặc sự cố kỹ thuật và nói chung vụ việc vẫn đang được điều tra.
Trong lúc này một vài kịch bản đã được đưa ra, đầu tiên, các chuyên gia nhắc lại tình huống tương tự trong quá khứ, khi một chiếc tiêm kích MiG-29 của Ukraine bị rơi khi đánh chặn UAV cảm tử Shahed-136.
Khi đó chiến đấu cơ Ukraine đã áp sát mục tiêu quá gần và bị rơi do mảnh đạn chiếc Shahed-136 văng trúng khi phát nổ, không loại trừ khả năng tiêm kích F-16 đã lặp lại kịch bản trên.
Khả năng thứ hai được nhắc tới là tiêm kích Ukraine đã bị thất tốc khi duy trì độ cao và tốc độ quá thấp do phải săn đuổi UAV cảm tử của Nga, trong cả hai tình huống trên, kinh nghiệm của phi công trong việc điều khiển phương tiện xa lạ bị xem là nguyên nhân chính dẫn tới thảm họa.
Có phải hệ thống phòng không Patriot của Ukraine đã bắn nhầm tiêm kích F-16 quân nhà?
Một luồng thông tin thu hút sự chú ý nhiều hơn đó là chiếc F-16 đã bị tổ hợp phòng không Patriot của chính Ukraine bắn nhầm. Sự cố xảy ra do phi công để máy bay ở chế độ khó quan sát do bay quá gần mục tiêu, dẫn đến bị xác định nhầm là tên lửa hành trình của đối phương.
Theo các nguồn tin, nguyên nhân của sự việc này là do lỗi trong hoạt động của tổ hợp radar, do việc sử dụng khí tài tác chiến điện tử (EW) mới tích hợp vào chiếc máy bay chiến đấu như đã được báo cáo trước đó.
Hệ thống EW này đã tạo ra nhiễu dẫn đến trục trặc của hệ thống nhận dạng địch - ta. Kết quả là khẩu đội tên lửa phòng không Patriot chẳng thể xác định chính xác F-16 và phân loại nó là tên lửa hành trình, dẫn đến việc khai hỏa.
Một nguồn tin khác nhận xét, vấn đề nảy sinh chính xác là do tổ hợp tác chiến điện tử đã ngăn chặn tín hiệu nhận dạng bạn - thù, khiến kíp điều khiển Patriot không thể nhận ra máy bay là đối tượng thân thiện.
Nhưng dĩ nhiên đây mới chỉ là giả thuyết, mọi việc chỉ được làm rõ sau khi cuộc điều tra của Không quân Ukraine có kết quả chính thức.
Hệ thống phòng không Patriot có thể đã bắn nhầm tiêm kích F-16 do lỗi nhận dạng địch - ta.