Trước đó, trong một lần tình cờ tìm kiếm về những dấu vết của người tiền sử, nhà khảo cổ học Richard Oslisly đã lần đầu tiên phát hiện thấy những con cá sấu lùn kỳ dị màu da cam khi tiến vào hang động Abanda ở Gabon vào năm 2008.
Hệ thống hang động Abanda ở Gabon. Ảnh: Olivier Testa
Loài cá sấu lùn châu Phi này khá cô đơn. Chúng đang thích nghi với cuộc sống bóng tối ở trong hang động, ăn chủ yếu là dơi và dế.
Nhiều nhà di truyền học cho rằng những con cá sấu kỳ lạ này có thể đang trong quá trình phát triển thành một loài mới.
Những con cá sấu lùn châu Phi chuyên sống trong hang động và ăn dơi. Ảnh: Olivier Tesla
Nhà nghiên cứu Oslisly cho biết: "Chúng ta có thể nói rằng đó là một loài đột biến, bởi vì những con cá sấu hang động đã có kiểu gene đơn bội khác biệt. Chế độ ăn uống của chúng cũng khác thường và loài này tiến hóa để thích nghi với thế giới dưới lòng đất".
Hai năm sau phát hiện bất ngờ, Oslisly đã quay trở lại cùng với Olivier Testa, một nhà khoa học hàng động và chuyên gia cá sấu Matthew Shirley.
Chuyên gia Matthew Shirley bắt được một con cá sấu nhỏ trong hang động. Ảnh: Olivier Tesla
Các nhà nghiên cứu đã bắt được con cá sấu hang động đầu tiên và khi đưa nó ra ngoài, họ vô cùng ngạc nhiên khi nhận thấy da của nó không phải màu xanh xám thường thấy của cá sấu lùn châu Phi mà là màu da cam.
Kể từ đó đến nay, nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra một quần thể gồm khoảng 30 con cá sấu hang động, trong đó có 10 cá thể có màu cam và rất có thể vẫn còn nhiều con đang ẩn mình.
Các nhà nghiên cứu tin rằng những con cá sấu chưa thành niên có thể ra vào hệ thống hang động thông qua vô số các lỗ thông khác nhau.
Tuy nhiên, một khi đã đạt tới một kích cỡ nhất định thì chúng có thể dành cả ngày trong bóng tối.
Oslisly nhận định: "Hang động chẳng khác nào nhà tù giam cầm chính những con cá sấu. Chúng thường ăn những con dơi để sống và ăn cả những con dế bám trên những bức tường".
Xem video:
Hang động sinh sống của loài cá sấu màu cam bí ẩn, chủ yếu ăn dơi
Theo thời gian, dần dà những con cá sấu lớn tuổi này bắt đầu chuyển thành màu da cam. Lý giải về sự thay đổi màu sắc kỳ lạ, các nhà nghiên cứu cho rằng là do cá sấu dành quá nhiều thời gian ngâm mình trong hỗn hợp nước kiềm và phân dơi, điều này khiến da chúng bị tẩy màu.
Cá sấu vốn là động vật máu lạnh, tức là chúng cần phụ thuộc vào nhiệt độ xung để tồn tại và phát triển. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Oslily cho rằng điều kiện sống của cá sấu hang động không có gì khác biệt so với đồng loại của chúng ở ngoài trời.
Chúng có vẻ ngoài khác lạ so với họ hàng của mình, vì điều kiện sống trong hang động. Ảnh: Olivier Testa
Trên thực tế, cả hai loài cá sấu này đều săn mồi trong bóng tối. Đặc biệt, cá sấu lùn châu Phi chủ yếu hoạt động mạnh về đêm. Ngoài ra, nhiệt độ của nước trong hang động cũng luôn giữa ở mức ổn định, cân bằng là 22 độ C.
Theo các nhà khoa học, cá sấu lùn châu Phi là loài vật phân bố chủ yếu ở Tây Phi và Trung Phi. Chúng được coi là loài cá sấu nhỏ nhất trên thế giới, với chiều dài cơ thể ở mức tối đa chưa tới 2 mét, mặc dù hầu hết không bao giờ dài quá 1,5 mét.
Nghiên cứu trong nhiều năm qua chỉ ra rằng có thể tồn tại tới 3 phân loài riêng biệt trong khu vực, chưa tính những con cá sấu hang động kỳ lạ.
Dựa vào bằng chứng di truyền có thể thấy những con cá sấu hang động tách ra từ loài họ hàng sống ở ngoài trời. Trong đó, một bộ gene đơn bội của cá sấu hang động đã không được tìm thấy ở loài cá sấu lùn châu Phi.
Loài cá sấu này đã sống tách biệt khỏi những người họ hàng của chúng từ cách đây hàng nghìn năm trước. Ảnh: Olivier Testa
Oslisly giải thích: "Những con cá sấu trong hệ thống hang động Abanda nổi lên giống như một nhóm di truyền bị cô lập".
Ông Oslisly cho rằng các dữ liệu tính đến nay cho thấy quần thể cá sấu hang động này đã tách ra khỏi những người họ hàng của chúng từ cách đây hàng nghìn năm trước.
Tuy nhiên, điều khiến các nhà nghiên cứu trăn trở đó là địa điểm sinh sản của những con cá sấu hang động. Thực tế thì những con nhỏ hơn có thể mạo hiểm ra khỏi hang động để sinh sản.
Chúng có thể rời khỏi hang động để sinh sản. Ảnh: Olivier Testa
Nhưng nếu những con lớn nhất bị mắc kẹt, chúng có chấp nhận làm tổ trong hang hoặc từ chối việc giao phối "hấp dẫn" hay không? Hay chăng chúng chỉ sử dụng hang động theo mùa và tìm đường ra để sinh sản trong mùa mưa?
Loài cá sấu màu cam này có thể khai thác các hang động vì một số lý do như nguồn thức ăn ổn định từ dơi, dế và đặc biệt là để trốn tránh việc con người phát hiện và săn bắt chúng để chạy theo cho những nguồn lợi kinh tế.
Việc sống trong hang động giúp loài cá sấu này có nguồn thức ăn ổn định và tránh những động vật săn mồi và con người. Ảnh: Olivier Testa
Hiện tại, ông Oslisly và các cộng sự đang nỗ lực làm việc, nghiên cứu để biến hệ thống hang động Abanda trở thành một khu bảo tồn động vật hoang dã nhằm bảo vệ loài cá sấu đột biến có da màu cam, hy vọng trong thời gian tới sẽ làm sáng tỏ nhiều bí ẩn về loài vật dị thường này.
Bài viết tham khảo các nguồn: Theguardian, Dailymail