SOHA NEWS
• Ngày 14/08/2023 - VinFast Auto Pte. Ltd. (“VinFast”) và Black Spade Acquisition Co (NYSE: BSAQ) (“Black Spade”) công bố hoàn tất giao dịch hợp nhất kinh doanh đã được thông báo trước đó. Công ty niêm yết sau sáp nhập có tên là VinFast Auto Ltd. Cổ phiếu và chứng quyền của công ty này sẽ bắt đầu giao dịch trên sàn chứng khoán Nasdaq Stock Market LLC. (“Nasdaq”) từ ngày 15/08/2023, với các mã niêm yết lần lượt là “VFS” và “VFSWW”.
• ThS Nguyễn Thế Trung: Đầu tiên, khi nhìn về giao dịch này, cần phân biệt rõ, định giá và giá trị thị trường (hoặc gọi là vốn hóa) là hai khái niệm khác nhau. Định giá được hiểu là nhà đầu tư (hoặc bên thứ ba), sau khi tính toán và phân tích đưa ra một con số mà họ cho rằng đây là giá trị phù hợp.
Còn giá trị thị trường hay vốn hóa thị trường được tính trên giá trị giao dịch của doanh nghiệp đó trên thị trường. Giá trị này thường được tính theo công thức: Giá trị giao dịch của một cổ phiếu x Tổng số cổ phiếu lưu hành.
Con số định giá và giá trị thị trường của doanh nghiệp có thể chênh nhau là điều rất dễ hiểu.
Ví dụ: Có một doanh nghiệp bán lẻ có giá trị thị trường là 100 tỷ USD. Nhà đầu tư A đưa ra định giá là 300 tỷ USD và như vậy, nếu họ mua được doanh nghiệp bán lẻ này thì được xem là họ đã mua được một món hời. Ngược lại, nhà đầu tư B đưa ra định giá là 40 tỷ USD, nghĩa là họ xem giá trị đang giao dịch của doanh nghiệp bán lẻ này quá cao.
Lý do định giá doanh nghiệp có thể chênh nhau rất nhiều đó là:
• Các giả định của nhà đầu tư khác nhau
• Chi phí vốn của nhà đầu tư khác nhau
• Khả năng tạo ra lợi nhuận hoặc giá trị từ việc đầu tư và doanh nghiệp đó khác nhau.
• Mức độ tiếp cận thông tin khác nhau
• Hiểu biết ngành/ hiểu biết địa phương khác nhau
Trong ví dụ trên, nếu doanh nghiệp A là một doanh nghiệp có rất nhiều hàng hóa thì việc họ mua một doanh nghiệp bán lẻ để gắn vào hệ sinh thái sẽ tạo ra cho họ rất nhiều giá trị. Và như thế, họ có thể đưa ra những ước tính và định giá cao hơn những doanh nghiệp không tận dụng được thế mạnh của doanh nghiệp bán lẻ này.
Quay lại sự kiện của VinFast, theo thoả thuận hợp nhất giữa VinFast và Black Spade, sau giao dịch, VinFast sẽ có mức định giá lên đến hơn 27 tỷ USD. Nhưng định giá này sẽ là định giá ban đầu, còn giá trị doanh nghiệp sẽ dựa vào kết quả của việc giao dịch cổ phiếu trên sàn NASDAQ.
Những yếu tố sẽ cần cân nhắc khi nói tới định giá và giá trị doanh nghiệp sau khi niêm yết:
• Thanh khoản của cổ phiếu: thanh khoản càng lớn càng phản ánh đúng cung cầu của thị trường. • Thời gian niêm yết: cần có thời gian nhất định để nhà đầu tư tìm hiểu và bắt đầu tham gia và đầu tư.
• Tỷ lệ tự do giao dịch (floating rate) và tổng số lượng cổ đông: số lượng cổ đông càng lớn thì tính đại chúng càng cao.
Vốn hóa tăng hay giảm chỉ là một phần cần quan tâm về VinFast sau giao dịch này. Một phần sẽ quan trọng không kém đó chính là tính thanh khoản của cổ phiếu.
Tôi cũng kỳ vọng cổ phiếu sẽ có thanh khoản tốt và thu hút nhiều nhà đầu tư tham dự. Cổ phiếu thanh khoản tốt thì sẽ dễ dàng hơn cho việc VinFast huy động vốn tiếp theo sau này.
TS Ngô Công Trường: Một doanh nghiệp niêm yết trên NASDAQ sẽ có những thuận lợi trên các khía cạnh sau đây.
Tiếp cận vốn: như chúng tôi có phân tích trong bài viết trước đây. Việt Nam vẫn còn là thị trường cận biên (frontier market). Do đó, khả năng để các doanh nghiệp huy động các nguồn vốn lớn là rất khó khăn. Ngoài những vấn đề về thủ tục đầu tư vào Việt Nam, những vấn đề khác như các quy định của các quỹ đầu tư rất khó khăn khi rót tiền vào các thị trường cận biên sẽ gây cản trở việc huy động vốn.
Thu hút nhân sự: một ngành nghề cần nhiều chất xám như là Ô tô điện sẽ cần thu hút nhiều nhân sự có chất lượng cao và mức độ cạnh tranh rất cao. Trong hội thảo toàn cầu vừa rồi của ASQ (Hiệp hội chất lượng Hoa Kỳ), đích thân giám đốc nhân sự của Boeing đã tham gia và trực tiếp nói chuyện và chia sẻ với các chuyên gia để tăng sự thu hút nhân sự cho Boeing.
Điều này cho thấy không chỉ VinFast mà các ngành công nghệ cao đều “tranh giành” nhau các nhân sự chất lượng. Với việc được xem là doanh nghiệp niêm yết có quy mô vốn hóa TOP 5 tại Mỹ sẽ giúp cho VinFast rất nhiều trong việc thu hút và tuyển dụng nhân sự. Ngoài ra, khi đã niêm yết, những chính sách thưởng như ESOP, quyền mua… cũng có thể được sử dụng để tăng tính hấp dẫn với các ứng viên
Tạo sự tin thưởng với đối tác và khách hàng: việc niêm yết và cam kết tuân thủ chuẩn mực báo cáo của SEC cũng giúp cho VinFast tăng uy tín với các đối tác như các nhà cung cấp và các khách hàng.
John&Partners rất vui với tin này, vì đây là minh chứng cho việc các doanh nghiệp Việt Nam cũng có thể vươn xa ra thế giới và thu hút nguồn vốn đầu tư toàn cầu. Việt Nam cần có thêm nhiều những doanh nghiệp đầu tàu như vậy để hướng tới việc thu hút đầu tư, kết nối đối tác và mở rộng thị trường ra những sân chơi mới.
Chúng ta có thể nhìn qua Trung Quốc, sau những doanh nghiệp khởi xướng phong trào niêm yết tại Mỹ như Sohu (Sohu.com) thì hiện nay Trung Quốc đã có tới khoảng 260 doanh nghiệp niêm yết trên các sàn giao dịch tại Mỹ với tổng số vốn hóa khoảng 1.000 tỷ USD.
So với Trung Quốc, Việt Nam vẫn còn một khoảng cách khá lớn về góc độ tìm kiếm và thu hút đầu tư quốc tế. Chúng tôi muốn nói thêm là ngoài việc cạnh tranh về bán hàng (được hiểu là cạnh tranh về thị phần, chi phí sản xuất, chất lượng sản phẩm…) thì cạnh tranh về nguồn vốn (khả năng huy động nguồn vốn lớn với chi phí thấp để mở rộng quy mô) là một năng lực rất quan trọng của doanh nghiệp. Năng lực này không thể có trong một sớm một chiều và cần có thời gian và lộ trình nhất định.
Về mặt hiểu biết của xã hội, công chúng đôi khi vẫn còn chưa hiểu rõ những khái niệm về cạnh tranh trong năng lực huy động vốn của doanh nghiệp nên vẫn có nhiều ý kiến trái chiều khi nghe tin một doanh nghiệp nào đó công bố dự án huy động vốn quy mô lớn hoặc niêm yết ra thị trường nước ngoài.
Đề xuất cho VinFast:
Theo John&Partners: Trong lĩnh vực xe hơi nói riêng và các lĩnh vực hệ sinh thái cho ngành công nghiệp xe hơi nói chung, vấn đề về quản trị chất lượng (quality management) luôn là điểm trọng yếu vì những sai sót có thể gây an toàn tính mạng. Về số lượng đội ngũ chuyên nghiệp về lĩnh vực này ở Việt Nam là rất rất ít so với các quốc gia như Trung Quốc và Ấn Độ. Những hệ thống đào tạo như Lean Six Sigma và các tiêu chuẩn như IATF 16949 ở Việt Nam còn quá xa lạ, trong khi nó đã rất phổ biến tại các quốc gia khác.
Để có được những đội ngũ thực sự xuất sắc và giúp cho chất lượng xe hơi đạt ngưỡng an toàn cao nhất thì việc áp dụng các tiêu chuẩn và phương pháp Lean Six Sigma là bắt buộc và cũng là phương áp hàng đầu trên thế giới hiện nay mà tất cả các doanh nghiệp sản xuất xe hơi đều áp dụng.
Khi VinFast vươn tới thị trường quốc tế, những yêu cầu chất lượng là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, việc có được đội ngũ kỹ sư trình độ cao đông đảo tại Việt Nam thì cần những doanh nghiệp đầu ngành và dẫn dắt hệ sinh thái như VinFast khởi xướng.
Khi Việt Nam có hàng trăm ngàn những kỹ sư có trình độ cao (Lean Six Sigma Đai Đen) thì VinFast cũng sẽ có cơ hội để lựa chọn những kỹ sư giỏi nhất, đồng thời những hệ sinh thái cho ngành ô tô (nhà cung cấp cho VinFast) cũng sẽ có những con người giỏi để cung cấp ra những sản phẩm có chất lượng ổn định nhất cho VinFast.
Nếu được, John&Parners đề xuất việc VinFast sẽ trở thành đơn vị khởi xướng, có những chương trình hỗ trợ và giúp định hướng các kỹ sư tại Việt Nam hướng tới việc đạt được những tiêu chuẩn quốc tế trong việc quản lý chất lượng.
Có như thế thì mặt lâu dài không chỉ VinFast mà cả hệ sinh thái ô tô mới có đủ nhân sự giỏi để hướng tới việc các sản phẩm Việt Nam có thể dẫn đầu về ổn định chất lượng và phát triển bền vững.